Karawan i bankowóz – jak prawidłowo rozliczyć podatek VAT?

Rozliczanie podatku VAT od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi innymi niż samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony może sprawiać podatnikom niemałe trudności. Wraz z kwietniową nowelizacją wprowadzono nowe formalności i dodatkowe podziały oraz wymogi formalne w postaci ewidencji przebiegu pojazdów do celów VAT, co dodatkowo utrudniło rozliczenie podatnikom. Przedsiębiorca chcąc prawidłowo rozliczyć podatek VAT powinien zapoznać się z ustawą oraz dodatkowymi rozporządzeniami w tej sprawie. W przypadku tych drugich szczególną uwagę powinni zwracać przedsiębiorcy, którzy w swojej działalności wykorzystują pojazdy specjalne, jak np. bankowozy oraz karawany.

Karawan i bankowóz – pojazdy specjalne

Podatnicy posiadający w firmie tzw. pojazdy specjalne, uprawnieni są do pełnego odliczenia podatku VAT od nabycia pojazdu oraz od związanych z nim wydatków. Co istotne, pojazdy te nie wymagają od podatników konieczności prowadzenia dodatkowej ewidencji przebiegu pojazdów. Jak określono w art. 86a ust. 4 pkt. 2 ze względu na konstrukcję tych pojazdów, nie jest możliwe wykorzystanie ich do celów prywatnych, lub sprawia ona, że takie użycie nie ma znaczenia dla rozliczeń podatkowych.

Art. 86a ust. 9 pkt. 3 ustawyzawiera wykaz samochodów uznawanych za pojazdy specjalne. Zaliczamy do nich m.in.: agregat elektryczny lub spawalniczy, pojazd przeznaczony do prac wiertniczych, koparkę i koparko-spycharkę, ładowarkę, podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych oraz żuraw samochodowy. Teoretycznie katalog tych pojazdów jest zamknięty, jednak jak wskazuje ust. 16 wskazanego artykułu, do powyższej listy mogą być uwzględnione również inne pojazdy, wymienione w rozporządzeniach wydawanych przez ministra finansów – wśród nich znajdziemy m.in. bankowozy oraz karawany.

Zarówno bankowóz, jak i karawan zostały uwzględnione w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 27 marca 2014 r. w sprawie pojazdów samochodowych uznawanych za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Zgodnie z jego par. 2:

§ 2. Za pojazdy samochodowe inne niż określone w art. 86a ust. 9 ustawy uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika uznaje się pojazdy samochodowe będące pojazdami specjalnymi o przeznaczeniu:

pogrzebowy,
bankowóz - wyłącznie typu A i B

- jeżeli mają jeden rząd siedzeń albo ich dopuszczalna masa całkowita jest większa niż 3 tony.

Porady online

Prowadzisz firmę i masz pytania?

Skorzystaj z porad ekspertów Poradnika Przedsiębiorcy

Porady online dla firm

Pojazdy specjalne: bankowóz i karawan – wymogi techniczne

Zaliczenie bankowozu oraz pojazdów pogrzebowych do pojazdów specjalnych jest dla podatnika o tyle dobrą wiadomością, że może od tych pojazdów w pełni odliczyć podatek naliczonych, bez dodatkowych obciążeń formalnych. Należy jednak pamiętać, że samo nazwanie pojazdu karawanem lub bankowozem może nie być wystarczającym argumentem w obliczu urzędu skarbowego. Jakie zatem warunki należy spełnić?

Pojazdy te powinny mieć dopuszczalną masę całkowitą większą niż 3 tony albo jeden rząd siedzeń. Kolejne wymagania zostały określone w par. 3 – zgodnie z nim szczegółowe dane techniczne pojazdów zostały określone w dwóch odrębnych ustawach m.in. w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 27 grudnia 2007 r. w sprawie wydawania pozwoleń i zaświadczeń na przewóz zwłok i szczątków ludzkich określa przepisy dotyczące aspektów technicznych karawanu. Szczegółowe wymogi sanitarno-techniczne zostały określone w par. 4 pkt 1 rozporządzenia:

§ 4 pkt. 1. Środek transportu drogowego przeznaczony do przewozu zwłok i szczątków ludzkich powinien spełniać następujące wymagania techniczne i sanitarne:

być trwale oznakowany w sposób wskazujący na jego przeznaczenie,
posiadać kabinę kierowcy odizolowaną od części przeznaczonej na umieszczenie zwłok albo szczątków ludzkich,
posiadać zabezpieczenia przed przesuwaniem się trumny lub pojemnika na zwłoki albo szczątki ludzkie podczas przewozu,
posiadać podłogę w części przeznaczonej na umieszczenie trumny lub pojemnika na zwłoki albo szczątki ludzkie wykonywaną z materiałów łatwo zmywalnych i odpornych na działanie środków dezynfekujących,
posiadać wydzielone miejsce na przechowywanie środków dezynfekcyjnych, sprzętu myjąco-czyszczącego oraz jednorazowych rękawic ochronnych.

Zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym, pojazd pogrzebowy spełniający warunki powinien zostać zarejestrowany jako pojazd specjalny.

Z kolei regulacje w przypadku bankowozów zostały zawarte w załączniku 3 oraz 4 do Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 września 2010 r. w sprawie wymagań, jakimi powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne. Bankowozy typu A zostały szczegółowo opisane w załączniku 3:

1. Bankowóz typu A musi spełniać co najmniej następujące ogólne wymagania techniczne:

konstrukcja z wyodrębnionym przedziałem ładunkowym;
przedział osobowy z pięcioma miejscami do siedzenia oraz osłona zbiornika paliwa, wykonane w klasie FB 5 zgodnie z normą PN-EN 1522 (zbiornik paliwa, ściany boczne) i co najmniej FB4 zgodnie z normą PN-EN 1522 (podłoga, dach);
oszklenie przedziału osobowego wykonane w klasie BR 5 zgodnie z normą PN-EN 1063, bez możliwości otwierania;
wyposażenie w system klimatyzacji i wentylacji wnętrza;
przedział ładunkowy wzmocniony blachą stalową, co najmniej gatunku "45" o grubości 1 mm według PN-EN 10083-1, tylko z jednymi drzwiami zewnętrznymi (w szczególności w postaci drzwi tylnych dwuskrzydłowych z blokadą ryglowania jednego skrzydła przez drugie i możliwością mocowania do ścian przedziału w położeniu otwartym) z zawiasami o sworzniach zabezpieczonych przed wybiciem oraz wyposażonymi w dodatkowy zamek, co najmniej w klasie A, zgodnie z normą PN-EN 1300;
pokrycie i wyłożenie powierzchni ścian, podłogi i sufitu oraz urządzeń i osprzętu wewnątrz przedziału ładunkowego o stopniu palności B=0 według PN-ISO 3795 (lub równoważnego dokumentu);
wyposażenie przedziału ładunkowego w oświetlenie;
drzwi zewnętrzne z systemem centralnego blokowania oraz sygnalizacją ich niedomknięcia i odblokowania. Odblokowanie i zablokowanie drzwi z zewnątrz pojazdu z użyciem pilota radiowego lub urządzenia równoważnego, otwierającego tylko jedne drzwi i zamykającego równocześnie wszystkie drzwi pojazdu. Możliwość blokowania i odblokowania poszczególnych drzwi z tablicy rozdzielczej pojazdu. Co najmniej 3 drzwi w przedziale osobowym albo wyposażenie kabiny kierowcy oraz przedziału przeznaczonego do przewozu osób w wyjścia w postaci drzwi, okien lub włazów, umożliwiających w razie konieczności wyjście na zewnątrz (w ilości określonej w przepisach dotyczących warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia);
wyposażenie w immobiliser spełniający wymagania dyrektywy Rady nr 74/61/EWG z dnia 17 grudnia 1973 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich w zakresie urządzeń zabezpieczających pojazdy silnikowe przed bezprawnym użyciem (Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 2, str. 49), zwanej dalej "dyrektywą 74/61/EWG", lub Regulaminu nr 116 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych - Jednolite wymagania techniczne dotyczące ochrony pojazdów silnikowych przed bezprawnym użyciem, zwanego dalej "regulaminem nr 116 EKG ONZ";
wyposażenie w monitorowany z zewnątrz system lokalizacji satelitarnej i system sygnalizacji napadu.

2. Komora silnika powinna mieć automatyczny system gaśniczy oraz zbiornik paliwa wykonany w sposób zabezpieczający przed wybuchem.

3. Bankowóz typu A powinien być wyposażony w modułowy samochodowy system alarmowy, spełniający wymagania dyrektywy 74/61/EWG lub regulaminu nr 116 EKG ONZ, posiadający co najmniej następujące właściwości:

funkcję "panika" włączaną i wyłączaną jednym przyciskiem pilota radiowego i dodatkowym wyłącznikiem wewnątrz przedziału osobowego;
rezerwowe zasilanie;
dodatkową syrenę alarmową;
czujniki ochrony wnętrza;
blokadę pracy silnika;
tryb serwisowy;
sygnalizację alarmową wszystkimi światłami kierunkowskazów.

4. Bankowóz typu A powinien być wyposażony w system transmisji alarmu przekazujący co najmniej informacje o:

położeniu i prędkości pojazdu;
otwarciu i zamknięciu drzwi przedziału ładunkowego i osobowego;
stanie alarmowania samochodowego systemu alarmowego;
włączeniu i wyłączeniu silnika pojazdu.

5. Urządzenia elektroniczne i elektryczne zamontowane w pojeździe powinny spełniać w zakresie kompatybilności elektromagnetycznej wymagania dyrektywy Rady nr 72/245/EWG z dnia 20 czerwca 1972 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do tłumienia zakłóceń radioelektrycznych wywoływanych przez silniki z zapłonem iskrowym stosowane w pojazdach silnikowych (Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 1, str. 226) lub regulaminu nr 10 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych - Jednolite przepisy dotyczące homologacji pojazdów w zakresie kompatybilności elektromagnetycznej.

6. Dodatkowa instalacja elektryczna pojazdu (po zabudowie) powinna spełniać wymagania normy PN-S 76021 (rodzaje i zakres badań według punktu 4.1.b tablica 2 kolumna 4 tej normy).

7. Koła pojazdu powinny być wykonane z wkładkami masywowymi lub w innej konstrukcji umożliwiającej po przebiciu opony dalszą jazdę przez 15 km z prędkością 50 (+/-5) km/godz.

8. W bankowozie typu A nie dopuszcza się stosowania instalacji gazowej.

Z kolei szczegółowe informacje o bankowozie typu B zostały zamieszczone w załączniku 4:

1. Bankowóz typu B musi być wyposażony w:

szyby wykonane w klasie co najmniej BR2, według normy PN-EN 1063 (lub w równoważnej klasie), bez możliwości ich otwierania;
przedział osobowy wykonany w klasie co najmniej FB 2 według normy PN-EN 1522 (lub w równoważnej klasie);
drzwi zewnętrzne z systemem centralnego blokowania oraz sygnalizacją ich niedomknięcia i odblokowania. Do odblokowania i zablokowania drzwi pojazdu z zewnątrz należy używać pilota radiowego lub urządzenia równoważne%5go. Pilot lub urządzenie równoważne powinny otwierać tylko jedne drzwi oraz zamykać równocześnie wszystkie drzwi pojazdu. System centralnego blokowania powinien umożliwiać blokowanie i odblokowanie poszczególnych drzwi z tablicy rozdzielczej pojazdu. Pojazd powinien mieć co najmniej 3 drzwi w przedziale osobowym albo kabinę kierowcy oraz przedział przeznaczony do przewozu osób, wyposażone w wyjścia w postaci drzwi, okien lub włazów umożliwiających w razie konieczności wyjście na zewnątrz, w ilości określonej w przepisach dotyczących warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia;
system klimatyzacji i wentylacji wnętrza;
immobiliser spełniający wymagania dyrektywy Rady nr 74/61/EWG z dnia 17 grudnia 1973 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich w zakresie urządzeń zabezpieczających pojazdy silnikowe przed bezprawnym użyciem (Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 2, str. 49), zwanej dalej "dyrektywą 74/61/EWG", lub Regulaminu nr 116 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych - Jednolite wymagania techniczne dotyczące ochrony pojazdów silnikowych przed bezprawnym użyciem, zwanego dalej "regulaminem nr 116 EKG ONZ";
wydzielony przedział do przewozu wartości pieniężnych z oświetleniem oraz:
- urządzeniem do przechowywania wartości pieniężnych klasy co najmniej I według PN-EN 1143-1 lub PN-EN 1143-2, przytwierdzonym trwale do pojazdu, posiadającym dodatkowo zamek czasowy lub
- z pojemnikiem specjalistycznym osadzonym w specjalnym stojaku, przytwierdzonym trwale do pojazdu, lub
- wydzielonym przedziałem ładunkowym, wykonanym z łączonej w sposób trwały blachy stalowej o grubości minimum 1 mm, z odrębnymi drzwiami z zamkiem wykonanym co najmniej w klasie A według PN-EN 1300, z trzypunktowym ryglowaniem drzwi;
modułowy samochodowy system alarmowy, spełniający wymagania dyrektywy 74/61/EWG lub regulaminu nr 116 EKG ONZ oraz regulaminu nr 97 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych - Jednolite przepisy dotyczące homologacji systemów alarmowych pojazdów oraz pojazdów w zakresie ich systemów alarmowych (Dz. Urz. UE L z 2008 r. nr 351, poz. 1, str. 1), posiadający co najmniej następujące właściwości:
- funkcję "panika" włączaną i wyłączaną jednym przyciskiem pilota radiowego i dodatkowym wyłącznikiem wewnątrz przedziału osobowego,
- rezerwowe zasilanie,
- dodatkową syrenę alarmową,
- czujniki ochrony przedziału osobowego,
- blokadę pracy silnika,
- tryb serwisowy,
- sygnalizację alarmową wszystkimi światłami kierunkowskazów;
monitorowany z zewnątrz system lokalizacji satelitarnej i system sygnalizacji napadu;
system transmisji alarmu przekazujący informacje co najmniej o:
- położeniu pojazdu,
- prędkości pojazdu,
- otwarciu i zamknięciu drzwi przedziału ładunkowego i osobowego,
- stanie alarmowania samochodowego systemu alarmowego,
- włączeniu i wyłączeniu silnika.

2. Urządzenia elektroniczne i elektryczne zamontowane w pojeździe powinny spełniać, w zakresie kompatybilności elektromagnetycznej, wymagania dyrektywy Rady nr 72/245/EWG z dnia 20 czerwca 1972 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do tłumienia zakłóceń radioelektrycznych wywoływanych przez silniki z zapłonem iskrowym stosowane w pojazdach silnikowych (Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 1, str. 226) lub regulaminu nr 10 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych - Jednolite przepisy dotyczące homologacji pojazdów w zakresie kompatybilności elektromagnetycznej.

3. Dodatkowa instalacja elektryczna pojazdu (po zabudowie) powinna spełniać wymagania normy PN-S 76021 (rodzaje i zakres badań według punktu 4.1.b tablica 2 kolumna 4 tej normy).

4. Koła pojazdu powinny być wykonane z wkładkami masywowymi lub w innej konstrukcji umożliwiającej po przebiciu opony dalszą jazdę przez 15 km z prędkością 50 (+/-5) km/godz.

5. W bankowozie typu B nie dopuszcza się stosowania instalacji gazowej.

Co ważne podatnik jest zobligowany do udokumentowania spełnienia powyższych warunków – zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym. Należy pamiętać, że jako pojazdy specjalne nie można zakwalifikować pojazdów spełniających wymogi bankowozu typu C – więcej informacji o tym typie pojazdów zamieszczono w załączniku 5 rozporządzenia.