Prawo unijne pozwala na naprawdę pojazdów przy użyciu zamienników, zaś takie nieoryginalne części zamienne mogą być oznaczona znakiem towarowym marki, do której są przeznaczona. Czy jednak producent zamiennika może w dowolny sposób zamieszczać logo marki na swych wyrobach — czy jednak użycie znaku towarowego marki motoryzacyjnej nie może sugerować, że zamiennik jest oryginałem? Z takim oto problemem wczoraj zmierzył się TSUE odpowiadając na pytanie polskiego sądu.
wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 25 stycznia 2024 r. w/s Audi (C-334/22)
1) Osoba trzecia, która bez zgody producenta pojazdów samochodowych będącego właścicielem unijnego znaku towarowego przywozi i oferuje do sprzedaży części zamienne, a mianowicie osłony chłodnicy do tych pojazdów samochodowych, zawierające element przeznaczony do zamocowania emblematu odzwierciedlający ten znak towarowy i którego kształt jest identyczny ze wspomnianym znakiem lub do niego podobny, używa oznaczenia w obrocie handlowym w sposób mogący naruszać jedną lub więcej funkcji tego znaku towarowego, czego ustalenie należy do sądu krajowego.
2) Producent pojazdów samochodowych będący właścicielem unijnego znaku towarowego [może zakazać] osobie trzeciej używania oznaczenia identycznego z tym znakiem towarowym lub do niego podobnego w odniesieniu do części zamiennych pojazdów samochodowych, mianowicie osłon chłodnicy, jeżeli oznaczenie to składa się z kształtu elementu osłony chłodnicy przeznaczonego do zamocowania na nim emblematu odzwierciedlającego wspomniany znak towarowy, przy czym nie ma w tym względzie znaczenia, czy istnieje techniczna możliwość zamocowania tego emblematu do wspomnianej osłony chłodnicy bez umieszczenia na niej rzeczonego oznaczenia.
Sprawa dotyczyła polskiego przedsiębiorcy sprzedającego nieoryginalne części zamienne do samochodów, w tym osłony chłodnic do starych (tj. z l. 80-90-tych ubiegłego stulecia) modeli Audi.
A ponieważ każde szanujące się Audi musi mieć na grillu cztery kółeczka — czyli unijny znak towarowy (nr 000018762) — zdaniem producenta sprzedaż nieoryginalnych części zamiennych zawierających element odzwierciedlający owo logo naruszała prawa do zastrzeżonego na rzecz AUDI AG znaku towarowego. (Dla jasności: sprzedawane części nie miały na sobie znaczka marki, lecz miejsce do montażu czterech kółek „pasowało” do kształtu emblematu.)
Zdaniem sprzedawcy prawo do naprawy pojazdów przy użyciu niezależnych części dotyczy także nieoryginalnych osłon chłodnicy, zaś praktyka jest taka, że koncerny motoryzacyjne nie widzą przeszkód w montażu swego logo na takich elementach.
Sprawa trafiła do sądu, który dostrzegł, iż rozstrzygnięcie zależy od ustalenia, czy prawa wynikające z zarejestrowania renomowanego i powszechnie znanego znaku towarowego rozciągają się także na elementy „techniczne”, których kształt jest łudząco podobny lub nawet identyczny ze znakiem towarowym (dla jasności: nie chodziło o naśladownictwo wzoru przemysłowego / wspólnotowego).
art. 9 ust. 2-3 rozporządzenia 2017/1001 w/s znaku towarowego Unii Europejskiej
2. Bez uszczerbku dla praw właściciela nabytych przed datą zgłoszenia lub datą pierwszeństwa unijnego znaku towarowego właściciel tego unijnego znaku towarowego jest uprawniony do uniemożliwienia wszelkim osobom trzecim, które nie posiadają jego zgody, używania w obrocie handlowym, w odniesieniu do towarów lub usług, oznaczenia (…).
3. Na podstawie ust. 2 mogą być zakazane w szczególności następujące działania:
a) umieszczanie oznaczenia na towarach lub ich opakowaniach;
b) oferowanie towarów, wprowadzanie ich do obrotu lub ich magazynowanie w tym celu pod takim oznaczeniem, lub oferowanie lub świadczenie usług pod tym oznaczeniem;
c) przywóz lub wywóz towarów pod takim oznaczeniem; (…)
art. 14 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001
Właściciel unijnego znaku towarowego nie jest uprawniony do zakazania osobie trzeciej używania w obrocie handlowym:
c) unijnego znaku towarowego do celów wskazania lub odniesienia się do towarów lub usług jako towarów lub usług właściciela danego znaku towarowego, w szczególności w przypadku gdy użycie tego znaku towarowego jest niezbędne do wskazania przeznaczenia towarów lub usług, w szczególności jako akcesoriów lub części zamiennych.
Odnosząc się do tego zagadnienia TSUE przypomniał, iż właścicielowi znaku towarowego przysługuje monopol na jego używanie w handlu i reklamie. I chociaż prawo to nie ma charakteru nieograniczonego — nie można zakazać m.in. produkcji, sprzedaży czy reklamy wyrobu będącego częścią zamienną lub akcesorium do „oryginalnego” produktu — to przecież każdy wyjątek należy wykładać ściśle, a nie rozszerzająco. Sęk bowiem w tym, że sposób ukazania konturu czterech kółek układający się w logotyp Audi nie może wykraczać poza funkcję informacyjną (tj. poinformowanie klientów, że akcesorium jest przeznaczone do samochodów tej marki) — na przykład sugerując, że jest to część oryginalna, pochodząca z fabryki Audi — albowiem działanie narusza wymóg uczciwości praktyk handlowych. (Tłumacząc z zawiłego na ludzkie: nieoryginalne części zamienne mogą być oznaczone jako „przeznaczone do aut Audi” i może nawet na ich opakowaniach może być logo marki — ale kształt takiej części zapasowej nie powinien sam w sobie odpowiadać zastrzeżonemu oznaczeniu.)
Wiele jednak zależeć będzie od tego, czy oferowana przez pozwanego sprzedawcę część zamienna jest tylko podobna, czy jednak identyczna z oryginalnym, tudzież czy wyeksponowany na niej emblemat jest podobny czy identyczny do znaku towarowego Audi, a także czy „cztery kółka” są w Polsce znakiem renomowanym (które to okoliczności musi ustalić sąd krajowy).