Programista, który tworzy oprogramowanie w zespole, nie jest twórcą całości powstałego utworu, to oczywista oczywistość. Czy jednak wykonana przezeń część programu komputerowego może być traktowana jako utwór? Czy programista pracujący dla klienta może skorzystać z ulgi IP BOX?
wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 grudnia 2023 r. (II FSK 812/22)
Nawet jeżeli stworzony i ostatecznie wykorzystywany przez użytkownika program stanowić będzie zespół szeregu części tego programu (stworzonych w tym celu), to każda część z osobna (odpowiedni fragment kodu programu), stanowiący swoisty podprogram, o ile tylko stanowi przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, stanowić będzie sam w sobie program komputerowy podlegający ochronie na podstawie art. 74 prawa autorskiego, a autorskie prawo do takiego programu komputerowego stanowić będzie kwalifikowane prawo własności intelektualnej na podstawie art. 30ca ust. 2 pkt 8 updof.
Sprawa zaczęła się od wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie możliwości uznania prac programistycznych za działalność badawczo-rozwojową opodatkowaną podatkiem PIT w/g zasad IP BOX. W swym wniosku zainteresowany podał, że prace są wykonywane w ramach zespołu programistów zatrudnionych w firmie zleceniodawcy, zaś w ramach świadczonych na zlecenie klientów usług m.in. tworzy nowe moduły do istniejących systemów i rozwija oprogramowanie, etc.,etc., zaś na końcu „ogół kolektywnych praw autorskich” jest przenoszony na rzecz klienta.
W wydanej interpretacji skarbówka potwierdziła, iż dochody z przeniesienia praw do samodzielnie wykonanego oprogramowania mogą być opodatkowane preferencyjną stawką 5%. Nie dotyczy to jednak programów wytworzonych wspólnie z zespołem zleceniodawcy, ponieważ w istocie programista pisze tylko „część programu”, która wprawdzie jest utworem, ale dopiero po połączeniu jej z częściami wykonanymi przez innych twórców powstaje odrębny program komputerowy w rozumieniu art. 74 ust. 1 pr.aut. A skoro sama w sobie część programu komputerowego nie jest utworem, to sprzedaż praw do tej części nie uprawnia do ulgi IP BOX.
art. 30ca ust. 1-2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
1. Podatek od osiągniętego przez podatnika w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wynosi 5% podstawy opodatkowania.
2. Kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej są:
8) autorskie prawo do programu komputerowego
– podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.
Odmienną wykładnię przedstawił sąd rozpatrujący skargę przedsiębiorcy: program komputerowy to utwór, zaś utwór podlega ochronie niezależnie od jego ukończenia — to wykonana część programu komputerowego też jest utworem, a więc przeniesienie praw do tej części także pozwala skorzystać z preferencyjnego opodatkowania. Stąd też zaskarżona interpretacja podatkowa została uchylona (wyrok WSA w Warszawie z 22 lutego 2022 r., III SA/Wa 1787/21).
art. 74 ust. 1 z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej.
art. 1 ust. 1 i 3 pr.aut.
1. Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
3. Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną.
W skardze kasacyjnej skarbówka podtrzymała wcześniejsze stanowisko: nawet jeśli część utworu też jest utworem, to przepisy podatkowe mówią o sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jakim jest program komputerowy — rozumiany jako kompletne, skończone dzieło. Stąd też sprzedaż poszczególnych elementów oprogramowania (np. linijek kodu źródłowego) skorzystać z ulgi IP BOX nie pozwala.
Naczelny Sąd Administracyjny nie zgodził się z tą wykładnią: przepisy prawa autorskiego wprowadzają ochronę utworów od momentu ich ustalenia — co nie wymaga zakończenia prac nad jego powstaniem. Niezalżnie też od tego, iż ochrona przyznana programom komputerowym nie obejmuje idei i zasad funkcjonowania (w tym będących „podstawą łączy”), to przecież jest ona niezależna od sposobu wyrażenia (byle było jasne, że powstał program komputerowy).
Utwór (a więc przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia) w postaci fragmentu kodu, który następnie podlega kompilacji, stanowi program komputerowy (podprogram) i, co za tym idzie — autorskie prawo do takiego programu stanowi kwalifikowane prawo własności intelektualnej.
Dlatego właśnie stworzona przez programistę część programu komputerowego powinna być traktowana jako utwór w rozumieniu prawa autorskiego (o ile ma w sobie ową „iskrę bożą”, o której mowa w art. 1 ust. 1 pr.aut.).
Stwierdzając, że część oprogramowania („podprogram”) jest programem komputerowym w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i w rozumieniu prawa podatkowego, a więc przeniesienie praw autorskich do fragmentów programu, który dopiero po złączeniu z innymi częściami pozwoli na powstanie finalnego oprogramowania także uprawnia do skorzystania z ulgi IP BOX, NSA oddalił skargę kasacyjną.