Aylin Somersan Coqui, CEO Grupy Allianz Trade: Surowce krytyczne – musimy działać szybko!

Zdjęcie: Ailin Somersan Coqui: Surowce krytyczne

Agencja Informacyjna – Opinie: Surowce krytyczne jak kobalt, lit, nikiel inne metale rzadkie są najważniejsze dla transformacji energetycznej. Europa musi ciągle nadrobić zaległości w tym zakresie – uważa Aylin Somersan Coqui, CEO Grupy Allianz Trade.

Surowce krytyczne – warunek transformacji energetycznej

Transformacja energetyczna nie będzie możliwa bez surowców krytycznych. Kobalt, lit, nikiel i inne metale mają najważniejsze znaczenie dla zmiany sposobu, w jaki produkujemy i wykorzystujemy energię, niezbędne do wszystkiego, od pojazdów elektrycznych po turbiny wiatrowe.

W scenariuszu zerowej emisji netto do 2050 r., zgodnym z porozumieniem paryskim, udział zapotrzebowania na technologie czystej energii znacznie wzrośnie w ciągu następnej dekady, osiągając 60% w przypadku niklu i kobaltu oraz około 90% w przypadku litu. Oczekuje się, iż do 2040 r. całkowite globalne wykorzystanie tych minerałów, w tym wykorzystanie związane z czystymi technologiami, wzrośnie o +60% w przypadku miedzi, o +100%-200% w przypadku niklu i kobaltu oraz o +900% w przypadku litu.

Surowce krytyczne – początek wyścigu

Wyścig o najważniejsze surowce już się rozpoczął, a popyt na te metale i minerały gwałtownie rośnie, ponieważ firmy i rządy potrzebują ich, aby osiągnąć ambitne cele zerowej emisji netto. Według Międzynarodowej Agencji Energii, rynek podwoił się w ciągu ostatnich 5 lat, osiągając 320 miliardów dolarów w 2022 roku i oczekuje się, iż wzrośnie jeszcze od 2 do 4 razy. Inwestycje w sektorze również wzrosły, o +30% w 2022 r. po +20% wzroście w 2021 r.

Od OPEC do OMEC: uwaga na kartelizację

Ale chociaż przyszłość będzie napędzana metalami, może być również ogrodzona żelaznymi kurtynami. W końcu najważniejsze surowce są wysoce skoncentrowanymi zasobami: Chiny dominują w tej dziedzinie, kontrolując prawie wszystkie ciężkie pierwiastki ziem rzadkich, 91% magnezu i 76% dostaw krzemu na całym świecie.

Podobnie Demokratyczna Republika Konga kontroluje ponad 60% światowego rynku kobaltu, podczas gdy RPA posiada 71% udziału w platynie. Te geograficzne monopole już teraz powodują pewne zakłócenia cen i napięcia w dostawach.

Surowce krytyczne – jeszcze jeden OPEC?

Podobnie jak kraje produkujące ropę naftową z OPEC, kraje bogate w minerały mogą zdecydować się na utworzenie Organizacji państw Eksportujących Metale i wywrzeć silną presję na importerów kluczowych surowców. Biorąc pod uwagę ich dużą zależność od importu kluczowych surowców, niektórzy członkowie UE byliby oczywiście zagrożeni, ponieważ taki kartel mógłby manipulować cenami, dalej zakłócać dostawy i ograniczać handel międzynarodowy. Koncentracja produkcji wokół wiodących firm łańcucha dostaw, w których Europa jest mniej obecna w porównaniu z USA czy Chinami, mogłaby również stworzyć zależności i narazić Europę na wojny handlowe między krajami trzecimi.

Europejska ustawa o surowcach krytycznych? Niewystarczająca

Zależność Europy od surowców krytycznych jest nie tylko realna, ale i silna. Przykładowo, w przypadku magnezu, germanu i metali ziem rzadkich Europa jest uzależniona głównie od jednego dostawcy – Chin. jeżeli chodzi o boran, to ta sama historia: Europa jest całkowicie uzależniona od Turcji. W rezultacie Europa jest w dużym stopniu narażona na zbliżające się ryzyko wyczerpania łańcuchów dostaw, co może zagrozić jej dążeniu do osiągnięcia celów porozumienia paryskiego.

Surowce krytyczne: potrzeba przyśpieszenia

W tym kontekście Unia Europejska powinna przyspieszyć i podjąć działania. Czy ustawa o surowcach krytycznych wystarczy, aby wypełnić lukę? Ledwie. Przyjrzyjmy się bliżej: Ustawa CRM proponuje 10 proc. cel dla pozyskiwania 18 materiałów z UE. Jednak siedem z nich nie spełnia tego wymogu na etapie wydobycia. W przypadku tych siedmiu materiałów UE-27 jest w dużym stopniu zależna od zaopatrzenia z państw trzecich (ponad 94 proc.).

Co więcej, ustawa CRM stanowi, iż co najmniej 40 proc. rocznego zużycia w UE-27 musi pochodzić z rafinacji w UE. Okazuje się, iż spośród 24 wymienionych materiałów, 21 nie spełnia jeszcze tego wymogu. Lista przykładów jest długa. Wszyscy zgadzamy się co do celów, ale zasoby wykorzystywane do ich osiągnięcia są wysoce niewystarczające.

Od dywersyfikacji po recykling, musimy działać szybko

Powiększenie bazy dostawców jest niezbędne. Niedawny kryzys energetyczny dowiódł, iż dywersyfikacja dostawców zwiększa odporność i pozwala krajom lepiej stawić czoła potencjalnym napięciom. Europa będzie jednak musiała uruchomić dodatkowe dźwignie.

Europa musi również przemyśleć swoje stosunki z dostawcami metali i minerałów. Potrzebne są inwestycje i polityka sprawiedliwego handlu, generujące zaufanie, aby wzmocnić relacje Europy z kluczowymi producentami surowców i złagodzić ryzyko zakłóceń w dostawach.

Oprócz zmniejszenia zależności, Europa musi również inwestować we własne zdolności produkcyjne. Niektóre krytyczne minerały są dostępne w Europie: na przykład we Francji właśnie otwarto kopalnię litu. Europa musi teraz nauczyć się, jak korzystać z tych kopalni w najbardziej zrównoważony sposób.

Surowce krytyczne: potrzebne innowacje w recyklingu

Tworzenie zakładów recyklingu i opracowywanie innowacyjnych metod ponownego wykorzystania tych materiałów również znacznie przyczyni się do zmniejszenia zależności Europy od dostaw. UE proponuje, abyśmy do 2030 r. zwiększyli zdolności recyklingu o 10 proc. dla wszystkich z 16 “surowców strategicznych”. Musimy jednak ustawić poprzeczkę bardziej precyzyjnie i jeszcze wyżej. Szacuje się na przykład, iż do 2050 r. 65 proc. całkowitego zapotrzebowania UE na kobalt, najważniejszy materiał w bateriach, można zaspokoić poprzez recykling starych baterii.

Masowe inwestycje i opracowanie odpowiedniej polityki przemysłowej, aby upewnić się, iż nasze możliwości recyklingu odpowiadają technologiom jutra, mogą pomóc nam osiągnąć ten cel. Chociaż trudno jest oszacować, ile dokładnie powinniśmy zainwestować, wiemy z innych technologii, iż koszty faktycznie spadną wraz z inwestycjami – na przykład wyrównany koszt energii słonecznej spadał średnio o 36 proc. rocznie w ciągu ostatniej dekady wraz z ogromnymi inwestycjami w tym sektorze.

Czy Europa jest gotowa nadrobić zaległości w zakresie surowców krytycznych? Daleko jej do tego. Ale nie nadrabianie zaległości też nie jest opcją. Europa musi inwestować i podejmować decyzje bez dalszej zwłoki.

Aylin Somersan Coqui, CEO Grupy Allianz Trade

Agencja Informacyjna, Opinie, /EST, Allianz Trade/ 8.12.2023 Śródtytuły od redakcji.