Zgodnie z art. 96b ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 361; dalej: VATU), Szef Krajowej Administracji Skarbowej prowadzi w postaci elektronicznej wykaz podmiotów w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT oraz zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona. Chodzi rzecz jasna o tzw. „białą listę” podatników VAT, czyli całkiem udane narzędzie Ministerstwa Finansów, w ramach którego – i to za darmo – podatnik może zweryfikować szereg szczegółowych danych swoich kontrahentów (w zasadzie to każdego podmiotu, który ma NIP, nazwę albo numer rachunku bankowego albo REGON). Biała lista jest udostępniana w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra adekwatnego do spraw finansów publicznych w sposób umożliwiający sprawdzenie, w tym automatycznie, czy podmiot znajduje się w wykazie na wybrany dzień, przypadający nie wcześniej niż w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym podmiot jest sprawdzany.
Choć nie jest to najbardziej znany fakt, zgodnie z art. 96b ust. 9 VATU, dostęp do wykazu „białej listy” jest możliwy także za pośrednictwem systemu teleinformatycznego Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Planowane jest jednak dalsze poszerzenie dostępności „białej listy”.
Biała lista w Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy
Instytucja Punktu Informacji dla Przedsiębiorcy określona została w przepisach ustawy z 6.3.2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 541; dalej: CEIDGU). Jest to dostępny na ministerialnych stronach centralny punkt kontaktowy, który ma na celu ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do informacji i załatwiania spraw związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Za jego funkcjonowanie odpowiada Ministerstwo Rozwoju i Technologii, a jego celem jest wsparcie przedsiębiorców na każdym etapie – od założenia firmy po jej rozwój i zakończenie działalności. W punkcie można więc zarejestrować działalność gospodarczą, zmienić dane w CEIDG. Ale także – i to z perspektywy niniejszego wpisu najważniejsze – znaleźć szereg danych odnośnie przedsiębiorców różnej maści. choćby tak szczegółowych jak adres do doręczeń elektronicznych czy informacja o kwalifikacjach zawodowych.
Ale w Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy nie można sprawdzić danych istotnych z punktu widzenia rejestracji VAT. To ma się zmienić. Celem omawianej nowelizacji jest bowiem zapewnienie przedsiębiorcom możliwości weryfikacji w jednym miejscu możliwie jak najszerszego zakresu informacji na temat podmiotów wykonujących działalność gospodarczą. Za pośrednictwem Punktu Informacji dla Przedsiębiorcy możliwe będzie sprawdzenie dla konkretnego przedsiębiorcy on-line i w jednym miejscu informacji czy dany przedsiębiorca został zarejestrowany w wykazie podatników VAT, czy też nie został z niego wykreślony. Dostęp do wykazu umożliwi przedsiębiorcom weryfikację kontrahentów biznesowych, a poprzez weryfikację rachunków bankowych stanowić ma istotny element wspierający procedurę dochowania należytej staranności, która ma istotne znaczenie z punktu widzenia obrony prawa do odliczenia podatku VAT w sytuacjach, gdy w łańcuchu dostaw doszło do oszustwa.
Zmiany w ww. zakresie mają wejść w życie 1.10.2025 r.
Komentarz
Zdaniem projektodawcy, propozycja publikacji informacji z wykazu podatników VAT wraz z danymi przedsiębiorcy wpisanego w CEIDG i KRS, które są możliwe do wyszukania w bazie przedsiębiorców na stronie: biznes.gov.pl, wychodzi naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców. Stanowi przy tym istotne ułatwienie w prowadzeniu działalności gospodarczej oraz służy zapewnieniu bezpieczeństwa gospodarczego. Projekt zakłada współpracę i wymianę informacji pomiędzy systemami PIP i KAS (MF) w zakresie informacji zawartych w wykazie podatników VAT. Ma pełnić funkcję informacyjną (dostęp z jednego miejsca do takiego samego zakresu danych), przy zachowaniu odrębności tych baz. Szeroki zakres informacji i usług dostępnych za pośrednictwem Punktu Informacji dla Przedsiębiorcy pozwoli nie tylko wygodnie załatwiać sprawy urzędowe, ale także dbać o środowisko i bezpieczeństwo poprzez zmniejszenie liczby spraw załatwianych papierowo i zastąpienie ich usługami on-line. Nie bez znaczenia jest także kwestia zapewnienia bezpieczeństwa obrotu gospodarczego oraz potrzeby obywateli dotyczące możliwości realizacji swoich uprawnień lub obowiązków w sposób najprostszy, on-line. Wprowadzane rozwiązania mają więc mieć pozytywny wpływ na przedsiębiorców – zwłaszcza tych relatywnie najmniejszych (mikro i małych).
„Biała lista” to narzędzie całkiem przydatne. Oczywiście, jego zasadniczy sens istnienia nie ogranicza się tylko do możliwości weryfikacji kontrahentów. Pamiętajmy o numerach rachunków bankowych oraz negatywnych konsekwencjach związanych z zapłatą na rachunek niezawarty w rejestrze. Wracając jednak na pole weryfikacji – to nie jest standard w innych krajach członkowskich, aby istniały tego rodzaju publicznie dostępne rejestry weryfikacji biznesowej. A gdy zestawimy funkcjonalność „białej listy” z bazą VIES to widać przepaść – na korzyść naszego rodzimego rozwiązania. Nieczęsto chwalimy pomysły fiskusa w zakresie uszczelniania systemu podatkowego, ale gdy są ku temu podstawy, warto to robić.