Bliżej kaucji za butelki i puszki

Przedsiębiorcy apelowali o jak najszybsze zajęcie się tą ustawą, bo bez niej nie zrealizują zapisanych w unijnej dyrektywie plastikowej poziomów zbiórki opakowań i użycia recyklatu, do czego są zobowiązani. Ustawa ma wdrażać dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady UE ws. zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Weszła w Polsce w życie 24.5.2023 r. Zgodnie z nią firmy wprowadzające produkty w opakowaniach mają obowiązek osiągnąć poziomy selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych powstałych z plastikowych butelek na napoje jednorazowego użytku o pojemności do 3 l wraz z ich zakrętkami i wieczkami na poziomie 77 proc. w 2025 r. oraz 90 proc. w 2029 r. jeżeli się to nie uda, czekają ich kary. Pomóc ma system kaucyjny, za pomocą którego zużyte opakowania będą wracały do przedsiębiorców.

Czy parlament zdąży?

We wtorek rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy.

Ma on wprowadzić na terenie całej Polski kaucje za butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 l, butelki z tworzywa sztucznego jednorazowego użytku o pojemności do 3 l, w tym ich zakrętki i wieczka wykonane z tworzyw sztucznych oraz puszki metalowe o pojemności do 1 l.

Jak podkreśla Kinga Adamczyk z kancelarii Andersen Tax & Legal Srokosz i Wspólnicy sp.k., w aktualnej wersji projektu kaucja nie obejmuje jednorazowych butelek szklanych (np. po alkoholu) oraz opakowań po produktach medycznych i leczniczych.

Krzysztof Baczyński, szef zarządu Związku Pracodawców Producentów Opakowań i Produktów w Opakowaniach EKO-PAK zauważa, iż od przyjęcia projektu przez rząd do uchwalenia przez parlament i podpisu prezydenta oraz wejścia w życie nowego prawa może minąć sporo czasu. Nie wiadomo nawet, czy dojdzie do tego do końca tej kadencji Sejmu.

– Gdyby się udało, i tak nie jest możliwe, by system kaucyjny w Polsce zaczął funkcjonować w 2025 r., od kiedy to przedsiębiorcy będą musieli realizować wyznaczone poziomy zbiórki plastikowych butelek, które wcześniej wprowadzili do obrotu – uważa Krzysztof Baczyński i podkreśla, iż system kaucyjny w Polsce najwcześniej może wejść w życie dopiero w 2026 r., bo nie da się go utworzyć w ciągu kilkunastu miesięcy od uchwalenia ustawy. choćby w takich małych krajach jak Łotwa czy Słowacja zajęło to ponad dwa lata.

Aby system zaczął funkcjonować wprowadzić, trzeba będzie przygotować na to sklepy spożywcze – utworzyć infrastrukturę do zbiórki, podpisać umowy określające zasady rozliczania kaucji oraz zbierania i przekazywania opakowań i odpadów opakowaniowych między tymi sklepami a podmiotami reprezentującymi, czyli prowadzącymi system kaucyjny.

Utworzenie systemu wymaga także uzyskania zezwolenia przez ministra adekwatnego do spraw klimatu, a wydanie takiej decyzji z pewnością trochę potrwa.

Krzysztof Baczyński uważa, iż jeżeli aktualny projekt pozostanie bez poprawek, to należna opłata z tytułu nieosiągnięcia poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych, liczona zgodnie z wzorem projektu ustawy i projektami rozporządzeń do niej będzie wysoka. Jak ocenia, w skali kraju kary jakie mogą zapłacić przedsiębiorcy za niezrealizowanie wymaganych dyrektywą poziomów zbiórki mogą być liczone w miliardach złotych. Te koszty zostaną też przerzucone na konsumentów.

Dodatkowe obowiązki

Do pobierania kaucji zobowiązani zostaną wszyscy sprzedawcy. Przedsiębiorcy mają ewidencjonować nabyte i sprzedane napoje w opakowaniach na kaucję, liczbę zwróconych opakowań i wysokość pobranych, zwróconych i niezwróconych kaucji. Konsumenci zaś po użyciu takich butelek mają je odnosić do sklepów albo wyznaczonych punktów i dostawać za to zwrot pieniędzy. Przy zwrocie butelek nie będzie wymagany paragon. Nieodebrana przez konsumenta kaucja trafi do przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach i będzie mogła zostać przeznaczona na sfinansowanie systemu kaucyjnego.

Przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni handlowej nie większej niż 200 mkw., który sprzedaje napoje (np. wodę, sok, jogurt) w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, musi pobierać kaucję, ale nie musi jej zwracać i zbierać pustych opakowań i odpadów opakowaniowych.

Projekt ustawy zakłada, iż każda jednostka o powierzchni handlowej większej niż 200 mkw. będzie miała obowiązek odbierać puste opakowania i odpady opakowaniowe objęte system kaucyjnym, a także dokonywać zwrotu kaucji.

Etap legislacyjny: trafi do Sejmu