Sprawy sądowe realizowane są długo. Wiem, to brzmi dość banalnie. choćby jeżeli nigdy nie miałeś sprawy w sądzie: pewnie słyszałeś, iż raczej nie ma co oczekiwać, iż prawomocny wyrok będzie po kilku miesiącach. Nie, raczej nie będzie. No i prawdopodobnie obiło Ci się o uszy, iż ze sprawami sądowymi wiążą się spore koszty. No i znowu: tak właśnie jest! Chcesz wnieść do sądu sprawę o zachowek? Musisz liczyć się z koniecznością uiszczenia opłaty w wysokości 5% kwoty, której domagasz się w pozwie. Przy większych kotach te 5% to naprawdę sporo. I w takiej właśnie sytuacji możesz zadać sobie pytanie: „czy naprawdę muszę iść do sądu, aby otrzymać należny mi zachowek”?
Pytanie „czy zachowek można dostać bez sądu?” słyszę od klientów bardzo często — szczególnie wtedy, gdy emocje po śmierci bliskiej osoby są jeszcze świeże, a perspektywa procesu wydaje się przytłaczająca. I rozumiem to w pełni. Sprawy o zachowek łączą rodzinne relacje, pieniądze i poczucie sprawiedliwości. Nic dziwnego, iż wiele osób szuka drogi, która pozwoli uzyskać należne pieniądze bez konieczności wchodzenia w wieloletni spór sądowy. Pisałam już, iż sprawy w sądach zwykle realizowane są dość długo? Chyba tak.
W tym artykule wyjaśnię czy jest możliwe, aby uniknąć sprawy w sądzie, kiedy warto próbować rozwiązać sprawę polubownie i jak wygląda to w świetle obowiązujących przepisów.
Czym adekwatnie jest zachowek?
Zacznę od podstaw. Zachowek to roszczenie pieniężne przysługujące najbliższym członkom rodziny spadkodawcy: dzieciom, wnukom, małżonkowi oraz — w określonych sytuacjach — rodzicom. Jego celem jest ochrona przed całkowitym pominięciem w spadku. jeżeli spadkodawca przekazał cały majątek jednej osobie w testamencie albo rozdał go w darowiznach za życia, osoby uprawnione mogą domagać się określonej kwoty pieniężnej, która odpowiada części udziału, jaki przypadłby im w dziedziczeniu ustawowym.
Co ważne — zachowek nie daje prawa do konkretnej rzeczy (np. mieszkania). To zawsze roszczenie o pieniądze, które kieruje się do spadkobierców lub osób obdarowanych.
Wysokość zachowku zależy m.in. od:
-
wartości spadku
-
darowizn dokonanych za życia spadkodawcy
-
liczby osób uprawnionych
-
tego, czy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy lub jest małoletni (wtedy zachowek wynosi 2/3 udziału ustawowego, w innych przypadkach 1/2).
To ważne, bo adekwatne wyliczenie zachowku stanowi punkt wyjścia do jakichkolwiek negocjacji lub rozmów pozasądowych.
Jesteś uprawniony do zachowku i chcesz się upomnieć o jego zapłatę? Postaraj się możliwie dokładnie wyliczyć wysokość zachowku. A wcześniej ustal – na ile to możliwe – co wchodziło w skład spadku.
Czy zachowek można dostać bez sądu?
Tak — w wielu przypadkach zachowek można uzyskać bez wchodzenia na drogę sądową. I wbrew pozorom dzieje się to znacznie częściej, niż mogłoby się wydawać.
Możliwa jest na przykład:
Ugoda pozasądowa
Strony mogą ustalić:
-
kwotę zachowku,
-
termin płatności,
-
sposób zapłaty (jednorazowo lub w ratach),
-
ewentualne zabezpieczenia
Ugoda może mieć formę zwykłej pisemnej ugody, ale w niektórych przypadkach warto rozważyć akt notarialny — zwłaszcza gdy chcemy mieć możliwość łatwej egzekucji w razie niewywiązania się z ustaleń.
Mediacja
To rozwiązanie coraz bardziej popularne. Udział mediatora pozwala zachować spokój, uporządkować rozmowę i dojść do rozwiązania, które satysfakcjonuje obie strony.
Wiedziałeś, iż mediatorem może być także adwokat? I to jest bardzo dobre rozwiązanie – aby mediatorem był adwokat . Adwokat będzie wiedział, jak sformułować ugodę, aby jej postanowienia nie budziły wątpliwości.
Mediacja to dobry pomysł. Oszczędzasz czas i pieniądze, ale przede wszystkim w takiej sytuacji możliwe jest zachowanie relacji rodzinnych.
Tak już jest, iż w sprawach o zachowek najczęściej stają po przeciwnych stronach na sali sądowej osoby z bliskiej rodziny- np. rodzeństwo. I chyba się domyślasz, iż trwająca kilka lat sprawa w sądzie i przesłuchiwanie w charakterze świadków całej rodziny i prawie wszystkich sąsiadów nie wpływa dobrze na relacje w rodzinie.
Musisz jednak pamiętać, iż mediacja jest dobrowolna – nie można do niej nikogo zmusić.
a jeżeli nie ugoda ani mediacja?
Droga sądowa staje się koniecznością gdy druga strona:
-
odmawia rozmów,
-
odrzuca oczywiste roszczenie,
-
kwestionuje prawo do zachowku,
-
unika kontaktu lub ukrywa majątek,
-
nie chce ujawnić darowizn lub wartości spadku.
