Dziecko pod opieką nieletniego. W jakim wieku starsze rodzeństwo może opiekować się młodszym?

Zorganizowanie opieki nad dzieckie bywa niekiedy bardzo kłopotliwe, zwłaszcza jeżeli dziecko dużo choruje, a dziadkowie mieszkają daleko lub nie mogą się zająć wnukami z innych powodów. Nie wszyscy rodzice mogą sobie pozwolić na skorzystanie z usług niani. Trudno się dziwić, iż często w takich sytuacjach z pomocą przychodzą starsze pociechy. Czy nieletni może opiekować się dzieckiem? Dziecko pod opieką nieletniego – co na ten tamat mówi prawo? Czy 10 latek może opiekować się dzieckiem? Opieką starszego rodzeństwa nad młodszym – prawo.

Dziecko pod opieką nieletniego

Zagwarantowanie dziecku prawidłowej i pełnowymiarowej opieki to jedno z najważniejszych zadań rodziców. Niestety ze względu na pracę i nawał innych obowiązków nie zawsze jest to łatwe. Szczególnie ciężko mają osoby, które mieszkają z daleka od dziadków lub z innych powodów nie mogą liczyć na ich pomoc. Nie wszyscy mogą sobie pozwolić na skorzystanie z usług profesjonalnej niani czy na żłobek, ze względu na naprawdę wysokie koszty. Z kolei dzieci uczęszczające do przedszkola często chorują, co wymaga reorganizacji domowego harmonogramu.

Większość rodziców nie ma możliwości, aby co chwila brać urlop lub zwolnienie na opiekę, a nie każda praca pozwala na wykonywanie obowiązków zdalnie. W takiej sytuacji rodzice często proszą o pomoc w opiece nad maluchami starsze rodzeństwo. Tym bardziej w okresie pandemii, kiedy większość placówek oświaty nie pracowała lub prowadziła tygodniami zajęcia hybrydowo. Nic zatem dziwnego, iż coraz częściej pojawia się również pytanie, czy to w ogóle legalna praktyka. Czy nieletni może opiekować się dzieckiem? Sprawdzamy!

Opieka starszego rodzeństwa nad młodszym – prawo

Zgodnie z aktualnym prawem nie można pozostawiać bez opieki dziecka poniżej 7. roku życia. Za złamanie tego przepisu rodzicom grożą konsekwencje prawne, które mogą skończyć się grzywną lub naganą.

Rodzic, który mając obowiązek opieki i nadzoru nad małoletnim do lat 7 albo nad inną osobą niezdolną rozpoznać lub obronić się przed niebezpieczeństwem (np. dzieckiem niepełnosprawnym niezależnie od wieku), dopuszcza do przebywania dziecka w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia człowieka – popełnia wykroczenie zagrożone karą grzywny albo karą nagany.

Chociaż z powyższego artykułu nie wynika wprost, iż dzieci poniżej 7 lat nie mogą przebywać same w domu, to jednak rodzice powinni zdawać sobie sprawę, iż w przypadku takich maluchów o nieszczęście nietrudno w każdych warunkach. W związku z czym nie powinno się ich pozostawiać bez nadzoru choćby na chwilę. Z pewnością tak małym dzieciom nie należy powierzać opieki nad jeszcze młodszym rodzeństwem.

Nawet nieumyślne działania prowadzące do zagrożenia życia lub zdrowia dziecka stanowi przestępstwo. Zaniedbania rodziców i innych osób, na których spoczywa obowiązek takiej opieki jest szczególnie surowo karaną formą tego przestępstwa.

Niestety przepisy prawa nie podają nam jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, od ilu lat można opiekować się dzieckiem. Możemy zatem dokonać tylko próby interpretacji artykułów dostępnych w kodeksach.

W jakim wieku dziecko może opiekować się rodzeństwem?

Jak już wyżej wspomniano, polskie prawo nie reguluje kwestii dotyczących tego, od jakiego wieku starsze rodzeństwo może opiekować się młodszym. Można jednak wyciągnąć pewne wnioski na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego zapisami osoba między 13. a 18. rokiem życia zyskuje ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, iż trzynastolatek może już – oczywiście w ograniczonym zakresie – podejmować decyzję, ponosić za nie odpowiedzialność i m.in. rozporządzać swoją własnością (przedmiotami). Prawo uznaje zatem, iż w tym wieku jest to już osoba świadoma i dosyć samodzielna. W związku z czym wydaje się, iż nastolatki od 13 lat nie powinny mieć problemu z opieką nad młodszym rodzeństwem.

Oczywiście jest to tylko interpretacja, a konkretnych przepisów próżno szukać w kodeksach. Należy pamiętać, iż w każdym przypadku jest to również kwestia mocno indywidualna – rodzice powinni rozważyć, czy nastolatek jest wystarczająco dojrzały, aby powierzyć mu tak odpowiedzialne zadanie. Dziecko pod opieką dziecka to nie jest dobry pomysł, gdy nie jesteśmy pewni, czy podoła takiemu wyzwaniu.

Młodsze dziecko pod opieką starszego dziecka – czy to na pewno dobry pomysł?

Jeśli planujemy prosić o wsparcie w opiece nad maluchami ich starsze rodzeństwo, warto zwrócić jednak uwagę nie tylko na aspekty prawne, ale również – a może przede wszystkim – psychologiczne. Nie każdy nastolatek, choćby 15- czy 16-letni jest dostatecznie samodzielny i odpowiedzialny, aby móc odpowiednio zająć się młodszymi dziećmi. Nieraz 11-latkowie wykazują się większą dojrzałością od starszych kolegów, pozostawienie dziecka pod opieką rodzeństwa to więc kwestia mocno indywidualna.

Psychologowie ostrzegają, iż pozostawienie dziecka pod opieką starszego rodzeństwa to bardzo delikatna kwestia. Absolutnie nie można do tego zmuszać, nie należy również nadużywać tej praktyki. Najlepiej gdyby opieka taka miała charakter jednorazowy, w wyjątkowych sytuacjach. Notoryczne wykorzystywanie starszych dzieci może się bardzo negatywnie odbić nie tylko na ich psychice, ale także na relacjach między rodzeństwem.

Ponadto, pamiętajmy, iż dziecko, choćby jeżeli starsze i odpowiedzialne, to jednak przez cały czas dziecko. W sytuacjach nagłych i niebezpiecznych mogą stracić głowę i nie wiedzieć, jak zareagować, a stąd już prosta droga do nieszczęścia. Jakikolwiek wypadek może spowodować traumę i wyrzuty sumienia u starszego dziecka.

Opieka nad młodszym rodzeństwem to również dodatkowy obowiązek, których dzieciom i tak nie brakuje – nauka, odrabianie lekcji, sprzątanie. Warto mieć świadomość, iż korzystając często z ich pomocy, w pewien sposób zmuszamy ich do poświęcenia swojego dzieciństwa.

Rodzice pytają o dziecko pod opieką nieletniego