Funkcja prezesa jednoosobowego zarządu sp. z o.o. a status bezrobotnego

Istota sporu

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadza się do tego, czy K. O. (dalej: Skarżąca), jako prezes jednoosobowego zarządu S. Spółki z o.o. z siedzibą w T. (dalej: Spółka), mogła być jednocześnie uznana za osobę bezrobotną w rozumieniu ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 735; dalej: PromZatrU).

Organy, wskazując na definicję bezrobotnego z art. 2 ust. 1 pkt 2 PromZatrU, uznały, iż taka możliwość w tym wypadku nie mogła wystąpić. Z tym stanowiskiem nie zgadza się Skarżąca wskazując, iż skoro nie została zgłoszona przez Spółkę do ubezpieczenia społecznego i nie pobiera wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji w zarządzie Spółki oraz złożyła oświadczenie, iż pozostaje w gotowości do podjęcia pracy, które nie zostało zakwestionowane przez Organy, to brak było podstaw do odmowy zarejestrowania jej jako osoby bezrobotnej.

Stanowisko WSA w Gdańsku

W ocenie WSA w Gdańsku w niniejszym sporze rację należy przyznać Organom. Zdaniem WSA w Gdańsku Organy prawidłowo uznały, iż pełnienie przez Skarżącą funkcji prezesa w jednoosobowym zarządzie spółki prawa handlowego powoduje brak jej pełnej gotowości do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie pełnego wymiaru czasu pracy, co oznacza, iż nie spełnia ona podstawowych przesłanek uzyskania statusu osoby bezrobotnej. Nadmienić w tym miejscu należy, iż Skarżąca legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Stan prawny

W pierwszej kolejności WSA w Gdańsku wskazał, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 PromZatrU, który zawiera legalną definicję osoby bezrobotnej, bezrobotnym jest osoba, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1 i 2 lit. a-g oraz art. 1 ust. 3 pkt 1 i 2 lit i-m PromZatrU oraz osoba, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. ha PromZatrU, która bezpośrednio przed rejestracją jako bezrobotna była zatrudniona nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres co najmniej 6 miesięcy, oraz osoba, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 3, 4 i 4a PromZatrU, niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej albo o ile jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkołach dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu programu nauczania tej szkoły oraz uczącej się w branżowej szkole II stopnia i szkole policealnej, prowadzącej kształcenie w formie stacjonarnej lub zaocznej, lub w szkole wyższej, gdzie studiuje na studiach niestacjonarnych, zarejestrowaną we adekwatnym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, o ile spełnia wymogi wskazane w punktach a-m.

Zdaniem WSA w Gdańsku podkreślić należy, iż sposób skonstruowania przez ustawodawcę definicji bezrobotnego, zawartej w przywołanym wyżej art. 2 ust. 1 pkt 2 PromZatrU – wskazuje na to, iż punktem wyjścia do ustalenia, czy dana osoba może być uznana za osobę bezrobotną jest spełnienie przesłanek z części wstępnej definicji bezrobotnego. o ile te przesłanki nie są spełnione – nieistotne jest, czy spełnione są kolejne przesłanki, określone w literach od a do m art. 2 ust. 1 pkt 2 PromZatrU.

Bezrobotnym może być zatem jedynie osoba, która m.in. jest gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy lub osoba niepełnosprawna, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy.

Zakres praw i obowiązków członka zarządu sp. z o.o.

Mając powyższe na uwadze, a także uwzględniając specyfikę rozpatrywanej sprawy, w tym w szczególności okoliczność pełnienia przez Skarżącą funkcji członka zarządu Spółki WSA w Gdańsku wskazał, iż zakres obowiązków i praw członków zarządu spółki wynika wprost z art. 201 § 1 ustawy z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 18; dalej: KSH), na który – wbrew twierdzeniom Skarżącej – Organy powołały się zasadnie), zgodnie z którym zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Przez prowadzenie spraw w doktrynie rozumie się proces polegający na wydawaniu decyzji, podejmowaniu uchwał, opinii, organizowaniu działalności przedsiębiorcy oraz – w pewnych sytuacjach – osobistej realizacji czynności wykonawczych w ten sposób, aby były one zgodne z przedmiotem działania danego podmiotu, w celu realizacji jego zadań i osiągnięcia jak najlepszych wyników gospodarczych (A. Kidyba, Prawo handlowe, s. 121). Reprezentacja spółki to z kolei sfera jej funkcjonowania na zewnątrz, relacji z osobami trzecimi (zob. A. Kidyba, Prawo handlowe, s. 129). Do sfery tej należy więc zaliczyć czynności cywilnoprawne oraz występowanie spółki jako osoby prawnej przed organami administracyjnymi i sądami (M. Dumkiecz, KSH. Komentarz, LEX). Wyżej wskazane uprawnienia i obowiązki dotyczą Skarżącej. WSA w Gdańsku podkreślił bowiem, iż kwestią niesporną w rozpatrywanej sprawie było to, iż Skarżąca – zarówno w dacie zarejestrowania się w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tczewie – 21.3.2023 r., jak i w dacie wydania decyzji administracyjnej Wojewody Pomorskiego z 16.5.2023 r. w przedmiocie uznania za osobę bezrobotną, tj. utrzymującej w mocy decyzję Starosty Tczewskiego z 14.4.2023 r., odmawiającą uznania Skarżącej za osobę bezrobotną – pełniła funkcję prezesa jednoosobowego zarządu Spółki. Istotne zatem – zdaniem WSA w Gdańsku – było to, iż mogła (a choćby powinna) wykonywać obowiązki prezesa zarządu spółki z o.o., skoro taką funkcję pełniła.

Obowiązek prowadzenia spraw spółki, wynikający z art. 201 § 1 KSH i art. 208 § 2 KSH, z zasady powoduje brak gotowości do podjęcia zatrudnienia. Szeroki (ustawowy) zakres zadań Skarżącej jako prezesa jednoosobowego zarządu Spółki skutkuje uznaniem, iż Skarżąca nie może być uznana za gotową do podjęcia zatrudnienia. Domniemanie, iż osoba pełniąca funkcję w zarządzie spółki kapitałowej nie może być uznana za gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy (skarżąca jest osobą niepełnosprawną) i tym samym nie kwalifikuje się do grona bezrobotnych, może zostać obalone tylko przez złożenie rezygnacji z pełnionej funkcji.

Niezależnie od powyższej okoliczności, Skarżąca deklarowała gotowość do podjęcia pracy. W tym kontekście WSA w Gdańsku wskazał, iż w orzecznictwie sądowoadministracyjnym wskazuje się, iż gotowość do podjęcia pracy musi oznaczać rzeczywistą, faktyczną i aktualną możliwość podjęcia pracy i nie można jej sprowadzać wyłącznie do czynników subiektywnych, istniejących po stronie zainteresowanego. Nie można oczekiwać od organów orzekających w sprawach objętych zakresem PromZatrU, iż będą badać zakres dyspozycyjności osoby ubiegającej się o przyznanie statusu osoby bezrobotnej (wyrok NSA z 6.7.2021 r., I OSK 1982/19, Legalis i wyrok NSA z 20.1.2022 r., I OSK 1264/21, Legalis).

Mając na uwadze powyższe WSA w Gdańsku za prawidłowe uznał stanowisko Organów, zgodnie z którym wykonywanie przez Skarżącą obowiązków prezesa zarządu spółki prawa handlowego powoduje brak pełnej gotowości do podjęcia zatrudnienia, także w niepełnym wymiarze. Stanowisko Organów znajduje odzwierciedlenie w ugruntowanym orzecznictwie sądów administracyjnych (wyrok NSA z 13.10.2023 r., I OSK 1056/23, Legalis i wyrok WSA w Bydgoszczy z 4.10.2023 r., II SA/Bd 1286/22, Legalis). WSA w Gdańsku zaaprobował w pełni stanowisko Organu odwoławczego, iż jedynie rezygnacja z pełnienia funkcji prezesa zarządu spółki z o.o. powoduje, iż osoba pełniąca tę funkcję spełnia wymóg gotowości do podjęcia zatrudnienia.

Rozstrzygnięcie WSA w Gdańsku

Skarżąca zatem nie spełniała przesłanek do uzyskania statusu bezrobotnego. Nie zmienia tego subiektywna deklaracja Skarżącej, iż jest gotowa do świadczenia pracy.

Z tego powodu WSA w Gdańsku uznał za nieuzasadniony zarzut naruszenia art. 2 ust. 1 pkt 2 PromZatrU przez jego błędną wykładnię. Z uwagi na wspomniany wyżej, a wynikający wprost z KSH, zakres obowiązków prezesa zarządu spółki z o.o. nie można było przyjąć, iż nie występują żadne przeszkody po stronie Skarżącej – prezesa jednoosobowego zarządu spółki – aby świadczyć pracę. Pełnienie funkcji prezesa jednoosobowego zarządu spółki prawa handlowego przez Skarżącą stoi w sprzeczności ze stałą i pełną gotowością do podjęcia zatrudnienia, co jest warunkiem koniecznym do posiadania statusu osoby bezrobotnej.

Mając powyższe na uwadze, WSA w Gdańsku – działając na podstawie art. 151 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634), oddalił skargę.

Komentarz