HR-owe Koło Ratunkowe: Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami a obowiązek dostosowania stanowiska pracy

Zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością. Czy wymaga dostosowania stanowiska pracy?

Pracodawca może zatrudnić pracownika z niepełnosprawnością bez względu na wskazanie w orzeczeniu o niepełnosprawności, iż osoba ta powinna wykonywać pracę w “warunkach pracy chronionej”. Bez odrębnych wskazań lekarza w praktyce nie ma obowiązku przystosowywania stanowiska pracy do potrzeb pracownika z niepełnosprawnością.

Pracodawca nie zawsze jednak ma możliwość zatrudnienia pracowników z niepełnosprawnościami. Budynek, w którym znajduje się zakład pracy może nie być przystosowany dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich.

Racjonalne ulepszenia dla pracowników z niepełnosprawnościami

Pracodawca powinien mieć na względzie przepisy ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z art. 23a §1 wspomnianej ustawy, pracodawca zapewnia niezbędne, racjonalne usprawnienia dla osoby niepełnosprawnej pozostającej z nim w stosunku pracy. Dotyczy to osób, które uczestniczą w procesie rekrutacji lub odbywają szkolenie, staż, przygotowanie zawodowe albo praktyki zawodowe lub absolwenckie.

Niezbędne, racjonalne ulepszenia polegają na przeprowadzeniu koniecznych w konkretnej sytuacji zmian lub dostosowań do szczególnych, zgłoszonych pracodawcy potrzeb. Muszą wynikać one z niepełnosprawności danej osoby. Przeprowadzenie takich zmian lub dostosowań nie powinno skutkować nałożeniem na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokich obciążeń. Ustawodawca wyjaśnia, iż obciążenia nie są nieproporcjonalne, o ile są w wystarczającym stopniu rekompensowane ze środków publicznych.

Równość w zatrudnieniu i prawa pracowników z niepełnosprawnościami

Pracodawca musi wiedzieć, iż niedokonanie niezbędnych racjonalnych usprawnień uważa się za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Reguluje to przepis art. 18(3a) § 2-5 Kodeksu pracy. Ustawodawca jednak nie doprecyzowuje pojęcia “racjonalne usprawnienia”. To pracodawca decyduje czy stanowisko pracy daje możliwość wykonywania pracy przez osobę niepełnosprawnością.

Termin trzech miesięcy na zorganizowanie stanowiska pracy

Z kolei na mocy art. 14 ust. 1 ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, osobie zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca jest obowiązany wydzielić lub zorganizować odpowiednie stanowisko pracy z podstawowym zapleczem socjalnym, nie później niż w okresie trzech miesięcy od daty zgłoszenia przez tę osobę gotowości przystąpienia do pracy. Zgłoszenie gotowości przystąpienia do pracy powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia uznania za osobę niepełnosprawną.

Niepełnosprawność spowodowana wypadkiem przy pracy i obowiązek wpłaty na PFRON

Jeżeli pracodawca nie wydzieli lub nie zorganizuje w przepisanym terminie stanowiska pracy dla pracownika, który został niepełnosprawny w wyniku wypadku przy pracy, pracodawca obowiązany jest dokonać, w dniu rozwiązania stosunku pracy z tą osobą, wpłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Wynosi ona piętnastokrotność przeciętnego wynagrodzenia za pracownika (art. 23 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Należy podkreślić, iż obowiązek ten dotyczy jedynie sytuacji, gdy pracownik poszkodowany w wypadku przy pracy posiada orzeczenie o niepełnosprawności.