Instytut Badawczy IDEAS – nowy ośrodek badań nad sztuczną inteligencją

2 dni temu

Instytut Badawczy IDEAS będzie prowadzić interdyscyplinarne badania naukowe oraz prace rozwojowe w dziedzinach nauk ścisłych, inżynieryjno-technicznych oraz społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem sztucznej inteligencji.
Nadzór nad Instytutem sprawować będą Minister Cyfryzacji oraz Minister Obrony Narodowej, co pozwoli na synergiczne podejście do rozwoju technologii zarówno w kontekście cyfryzacji kraju, jak i bezpieczeństwa narodowego.
Instytut otrzyma finansowanie początkowe w wysokości 20 mln zł oraz zostanie wyposażony w odpowiednie zasoby techniczne i infrastrukturalne w celu rozpoczęcia działalności badawczej.

Cele utworzenia Instytutu Badawczego IDEAS

Celem IDEASR jest stworzenie ram prawnych umożliwiających utworzenie Instytutu Badawczego IDEAS i wyposażenie go w kompetencje w zakresie prowadzenia działalności naukowej i wspieranie rozwoju młodych kadr naukowych. Dotychczas w polskim systemie publicznym nie istniała jednostka naukowo-badawcza zajmująca się w sposób kompleksowy i ciągły badaniami naukowymi i pracami rozwojowymi w obszarze sztucznej inteligencji.

Jak wskazali wnioskodawcy, Instytut Badawczy IDEAS ma pełnić rolę centrum doskonałości, którego misją będzie przeciwdziałanie odpływowi wybitnych talentów za granicę, jednocześnie przyciągając i zatrzymując najlepszych naukowców w Polsce.

Utworzenie Instytutu Badawczego IDEAS stanowi również strategiczny krok w realizacji Celu 3 „Polska nauka w dziedzinie ICT jest widoczna na arenie międzynarodowej”, określonego w projekcie Strategii Cyfryzacji Państwa, opracowanym w Ministerstwie Cyfryzacji. Dokument ten wskazuje na konieczność wzmocnienia krajowych uczelni informatycznych i centrów badawczych oraz powołania instytucji, które mogą uzyskać renomę międzynarodową.

Zakres działania Instytutu Badawczego IDEAS

Zgodnie z IDEASR, zakres działania Instytutu Badawczego IDEAS obejmuje prowadzenie działalności naukowej i wspieranie rozwoju kadr naukowych, w tym przez wzmacnianie współpracy pomiędzy ośrodkami badawczymi.

Jak wynika z § 2 ust. 2 IDEASR, przedmiotem działania Instytutu Badawczego IDEAS jest:

prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych, inżynieryjno-technicznych oraz społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania nowych technologii, w tym sztucznej inteligencji oraz upowszechnianie wyników tych badań i prac;
prowadzenie badań naukowych i ich wdrażanie na potrzeby zwiększenia bezpieczeństwa cyberprzestrzeni w wymiarze militarnym i obrony państwa, ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania nowych technologii, w tym sztucznej inteligencji;
przystosowanie wyników badań naukowych oraz prac rozwojowych do zastosowania w praktyce oraz ich wdrażanie z wykorzystaniem nowych technologii, w tym sztucznej inteligencji, wspomagających rozwój społeczeństwa informacyjnego ze szczególnym uwzględnieniem wpływu rozwiązań innowacyjnych;
współpraca międzynarodowa z instytutami badawczymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność w obszarze badań naukowych i prac rozwojowych w dziedzinach, o których mowa powyżej, ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania nowych technologii, w tym sztucznej inteligencji, w celu zapewnienia warunków do realizacji badań naukowych i prac rozwojowych, jak również wzmocnienia i promocji pozycji Rzeczypospolitej Polskiej na arenie międzynarodowej w tych dziedzinach;
wdrażanie wyników badań naukowych i prac rozwojowych w usługach świadczonych na potrzeby administracji publicznej;
wykonywanie innych zadań zleconych przez ministra nadzorującego.

Organizacja i nadzór nad Instytutem Badawczym IDEAS

Ze względu na przedmiot i zakres działalności Instytutu Badawczego IDEAS wskazano dwóch ministrów nadzorujących tenże Instytut – ministra adekwatnego do spraw informatyzacji oraz Ministra Obrony Narodowej.

Przepis § 3 IDEASR wyszczególnia kompetencje poszczególnych ministrów z zakresu nadzoru nad przedmiotem działalności Instytutu Badawczego IDEAS. Zgodnie z nim:

nadzór nad realizacją zadań określonych w § 1 ust. 2 pkt 1 i 3–5 IDEASR będzie sprawował minister adekwatny do spraw informatyzacji;
nadzór nad realizacją zadań określonych w § 1 ust. 2 pkt 2 IDEASR będzie sprawował Minister Obrony Narodowej;
nadzór w zakresie wykonywania zadań zleconych będzie sprawował odpowiednio minister nadzorujący zlecający zadanie.

Co istotne, nadzór w zakresie organizacyjnym, kadrowym, finansowym, wynikającym z przepisów ustawy z 30.4.2010 r. o instytutach badawczych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 534) będzie sprawować minister adekwatny do spraw informatyzacji wspólnie z Ministrem Obrony Narodowej.

Wśród czynności, które będą wykonywane wspólnie przez obydwu ministrów nadzorujących należy wymienić:

powoływanie i odwoływanie dyrektora Instytutu;
określanie wysokości wynagrodzenia, nagrody rocznej, świadczeń dodatkowych oraz odprawy dyrektora Instytutu i jego zastępców;
wyrażanie zgody na podejmowanie dodatkowego zatrudnienia w ramach stosunku pracy lub prowadzenie działalności gospodarczej przez dyrektora Instytutu oraz zastępców dyrektora Instytutu;
zatwierdzanie statutu Instytutu i jego zmian;
zatwierdzanie rocznego sprawozdania finansowego Instytutu;
nadanie pierwszego statutu Instytutu.

Kwestie te zostaną szczegółowo uregulowane w statucie Instytutu Badawczego IDEAS. Podobnie jak kwestie powoływania członków rady naukowej tego Instytutu i pozostałych zastępców dyrektora Instytutu Badawczego IDEAS.

Wyposażenie Instytutu Badawczego IDEAS

Zgodnie z § 4 IDEASR, minister adekwatny do spraw informatyzacji wyposaża Instytut Badawczy IDEAS:

na podstawie umowy użyczenia w pomieszczenia biurowe stanowiące część zabudowanej nieruchomości położonej na działce nr 3, w obrębie ewidencyjnym nr 5-03-07, przy ulicy Królewskiej 27 w Warszawie, dla której Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy prowadzi księgę wieczystą o nr WA4M/00144138/2;
w mienie ruchome niezbędne do rozpoczęcia działalności Instytutu;
w środki w wysokości 20 mln zł.

Środki finansowe, w które wyposażono Instytut, zostaną przeznaczone m.in. na wyposażenie laboratorium badawczego, zakup niezbędnego sprzętu komputerowego i systemu oraz zatrudnienie kadry naukowej i administracyjnej.

Znaczenie Instytutu Badawczego IDEAS dla Polski

Utworzenie Instytutu Badawczego IDEAS ma najważniejsze znaczenie dla przyszłości nauki i technologii w Polsce. Wśród jego najważniejszych celów strategicznych znajdują się:

zatrzymanie odpływu polskich naukowców za granicę i stworzenie atrakcyjnych warunków pracy dla badaczy;
rozwój sztucznej inteligencji jako filaru transformacji cyfrowej Polski;
zapewnienie bezpieczeństwa cyfrowego kraju poprzez rozwój technologii obronnych;
wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki dzięki wdrażaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych.