Może nie są to kwestie, o których myśli się na co dzień. Ale… może warto się „kiedyś” nad tym zastanowić? A po tym zastanowieniu się podjąć odpowiednie działanie. Chyba, iż chcesz zdać się tylko na przepisy kodeksu cywilnego? Tak na marginesie: znasz zasady dziedziczenia ustawowego? Życie pisze różne scenariusze, wierz mi: warto chociaż zastanowić się nad tym przekazaniem majątku.
Na spokojnie. Teraz, kiedy masz chwilę czasu i możliwość działania.
Przemyślany testament jako sposób na przekazanie majątku
chyba pierwszą rzeczą, jaka przychodzi Ci na myśl na hasło „przekazanie majątku” jest testament, prawda? I coś w tym jest, bo temu właśnie służy testament. Tylko nie chodzi tu o absolutnie jakikolwiek testament. Chodzi o przemyślany testament, który rozwiąże problem, a nie stworzy kolejne problemy.
W testamencie można tylko wskazać, kto ma być spadkobierca. Ale musisz wiedzieć, iż prawo spadkowe daje o wiele więcej możliwości – jeżeli chodzi o testament. Pisanie testamentów o temat nie na jeden wpis, ale w ogóle na cały blog:) Nie wiem nawet, ile wpisów na moim blogu dotyczy właśnie pisania testamentów.
zapis windykacyjny
można w testamencie po prostu wskazać spadkobiercę, można przeznaczyć konkretne rzeczy – też nieruchomości dla konkretnych osób. Można wskazać jednego spadkobiercę i przeznaczyć konkretne rzeczy dla konkretnych osób… Dużo rzeczy można. Przeznaczenie konkretnej rzeczy dla określonej osoby to zapis windykacyjny. W takiej sytuacji testament musi mieć formę notarialną. takich zapisów windykacyjnych może być w jednym testamencie kilka. To bardzo przydatne narzędzie, aby w bardziej precyzyjny sposób przekazać majątek. Myślisz o napisaniu testamentu? Wiedziałeś o tym, iż tak też można?
wydziedziczenie
w testamencie (i tylko w testamencie) można też kogoś wydziedziczyć. Kogoś, czyli spadkobiercę ustawowego. Wydziedziczenie to dość złożony temat. Pisałam już o tym wiele razy, m.in. w tym wpisie. Z tym wydziedziczeniem to trzeba naprawdę ostrożnie, bo jest tu sporo pułapek. Choćby to, iż wydziedziczenie dziecka nie oznacza tego, iż jego dzieci też będą wydziedziczone. Ale warto wiedzieć, iż coś takiego istnieje i jak się to stosuje.
przekazanie majątku wnukowi?
No dobrze – a co gdy chcę przekazać majątek wnukowi, który pozostało małoletni, ale nie mam zaufania do jego rodziców? Z tym też da się coś zrobić. Tylko trzeba o tym pomyśleć. Tu trzeba szukać podstawy w kodeksie rodzinnym. Można w testamencie wskazać osobę, która będzie zarządzać majątkiem dziecka!
Zapis windykacyjny i wydziedziczenie to tylko dwie z bardziej istotnych instytucji prawa spadkowego. Jest oczywiście wiele innych. Ale czy przekazać majątek np. dzieciom można tylko przy pomocy testamentu? Oczywiście, iż nie!
A jeżeli nie testament, to co? Przekazanie majątku w inny sposób niż testament
Można napisać testament, ale czasami warto rozważyć inny sposób przekazania majątku rodzinie (a może niekoniecznie rodzinie? W końcu partner czy partnerka to nie rodzina, jakkolwiek niemiło to brzmi. Można też przekazać majątek komuś z dalszej rodziny – jeżeli taka jest Twoja decyzja) Brałeś takie rozwiązania pod uwagę? Nie mówię, iż to się sprawdzi w każdym przypadku. Często się nie sprawdzi, a w przypadku takiej umowy dożywocia są też pewne „haczyki”. Powtarzam często, iż każda czynność prawna ma określone konsekwencje. Wiesz, jakie są konsekwencje takich umów? Najbardziej popularne umowy, na podstawie których przekażesz komuś majątek to:
darowizna
możesz przekazać swój majątek na rzecz dowolnej osoby – i to wydaje się być raczej oczywiste. Ale: jak w przypadku każdej umowy, są pewnie rzeczy, o których nie wiesz:
przepisy prawa spadkowego przewidują coś takiego, jak zachowek. Pewnie już o tym słyszałeś? Albo czytałeś, bo ja też pisałam o tym wiele razy na tym blogu. Może myślałeś, iż zachowek dotyczy tylko dziedziczenia testamentowego? To znaczy może byłeś przekonany, iż zachowek będzie aktualny tylko wtedy, gdy napiszesz testament i wskażesz w nim jako spadkobiercę tylko jedno z dzieci? No to nie, tak to nie działa – nie jest to aż tak proste. Co do zasady darowizny dolicza się do masy spadkowej (to doliczanie darowizn to dość trudny temat, tez nie każda darowizna podlega doliczaniu, no ale co do zasady te darowizny się do masy spadkowej dolicza) Tak więc: jeżeli myślałeś, iż jak przekażesz majątek w oparciu o umowę darowizny to „odpadnie” w przyszłości problem zachowku – to nie, nie tak to działa. I znowu jeszcze jedna kwestia: darowizna na rzecz osoby „obcej” czyli np. partnera czy partnerki związana jest z koniecznością zapłaty wysokiego podatku. Ale wracając do zachowku: aby tego zachowku nie było, musiałaby być zawarta:
umowa dożywocia
Tak! umowa dożywocia dotyczy nieruchomości i eliminuje kwestię zachowku. No ale jak to w życiu: eliminujemy jeden problem, ale pojawiają się inne problemy. O ile przedmiot darowizny wchodzi do majątku osobistego osoby obdarowanej, to już w przypadku umowy dożywocia wcale tak nie jest. jeżeli więc obdarowany (obdarowane dziecko) pozostaje w związku małżeńskim i ma ustrój wspólności ustawowej – wiesz jakie będą konsekwencje? Wiele osób nie zastanawia się nad tą kwestią przy zawieraniu takiej umowy, no i potem pojawia się jeszcze większy problem.
Umowa dożywocia w pewnych sytuacjach może być dobrym rozwiązaniem, ale pamiętaj: to nie jest decyzja, która można podjąć tylko pod wpływem emocji.
No i o ile testament zawsze możesz zmienić lub odwołać, o tyle w przypadku umów darowizny i dożywocia wygląda to już zupełnie inaczej. Odwołanie umowy darowizny i dożywocia, a tym samym „powrót” przedmiotu takiej umowy do Ciebie niestety nie jest sprawą prostą – i to też trzeba będzie wziąć pod uwagę. Zastanów się, co jest Twoim celem i „co by było gdyby”.
O każdej z tych umów można napisać książkę (i co więcej takie książki powstały) – ale celem tego wpisu nie jest kompleksowa analiza, tylko zasygnalizowanie, iż są różne możliwości.
Ten wpis robi się już całkiem długi – jak na blogowy wpis. A to tylko mała część tego, „co można”.
Reasumując: przekazywanie majątku za życia i na wypadek śmierci
Tak więc: nie ma rozwiązań idealnych (albo przynajmniej jest ich niewiele) Każda czynność prawna ma swoje konsekwencje- możliwość, iż pojawi się w przyszłości roszczenie o zachowek, konieczność zapłaty określonego podatku: jak nie podatku od darowizny, to podatku od czynności cywilnoprawnych… Jednak to, iż są określone konsekwencje to nie powód, aby nic nie robić – konsekwencje braku jakiegokolwiek działania często są jeszcze gorsze.
Zastanawiałeś się już nad tą kwestią? Jak świadomie przekazać majątek rodzinie (albo innym osobom, którym chcesz przekazać majątek)?
Tak: partner czy partnerka nie dziedziczy na podstawie ustawy. Chcesz, aby dziedziczyła osoba, z którą dzielisz życie, ale nie macie ślubu?
Jeśli się nie zastanawiałeś: to dlaczego? Brałeś pod uwagę inne opcje niż napisanie testamentu?
Podziel się swoimi przemyśleniami w komentarzach.
A jeżeli potrzebujesz mojej pomocy: napisz do mnie wiadomość!
