Jak wyliczyć połowę wynagrodzenia za wolne z powodu siły wyższej

Pracownik ma prawo wnioskować o wolne z powodu siły wyższej w pilnych sprawach związanych z wypadkiem lub chorobą osoby z rodziny. W przepisach nie istnieje definicja siły wyższej, ale rozumie się przez to okoliczności, których nie sposób jest przewidzieć i zapobiec im. Pracodawca nie może odmówić pracownikowi urlopu z powodu siły wyższej, a za okres tego urlopu musi wypłacić mu połowę pensji. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jak wyliczyć wynagrodzenie z powodu siły wyższej.

Wolne z powodu siły wyższej – co to jest?

Prawo do wolnego z powodu siły wyższej weszło wraz z nowelizacją Kodeksu Pracy (dalej k.p.) w kwietniu 2023 r. Zgodnie z art. 1481 § 1 pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w razie wystąpienia siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, o ile jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Za wolne z tytułu siły wyższej pracownikowi przysługuje połowa wynagrodzenia.

Uwaga – wolne z tytułu siły wyższej to nie jest to samo co urlop na żądanie (wynikający z art. 1672 k.p.) i nie pomniejsza jego wymiaru. Przypomnijmy, iż pracownik ma prawo do 4 dni urlopu na żądanie, które nie przechodzą na kolejny rok w razie niewykorzystania.

Przykład 1

Dominika, pracująca w systemie 8-godzinnym, otrzymała informację, iż jej mama miała wypadek komunikacyjny i musi pilnie dowieźć do szpitala niezbędne dokumenty. Dominika złożyła wniosek o udzielenie jej zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej na 1 dzień. W związku z tym pozostanie jej do wykorzystania 1 dzień wolnego z tytułu siły wyższej i 4 dni urlopu na żądanie do wykorzystania do końca roku.

Jak złożyć wniosek o urlop z powodu siły wyższej?

O zamiarze wzięcia wolnego z powodu siły wyższej należy poinformować pracodawcę we wniosku najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia. K.p. nie precyzuje, w jakiej formie ma być złożony wniosek, ani jego wzoru.

Na stronie rządowej biznes.gov.pl znajduje się objaśnienie, iż wniosek może być złożony w każdej dostępnej formie tak jak w przypadku urlopu na żądanie.

Co oznacza, iż dopuszczalne jest złożenie wniosku w formie:

• dokumentu papierowego,
• wysłania wiadomości SMS lub e-mail do pracodawcy,
• poinformowania pracodawcy osobiście lub telefonicznie,
• w inny sposób przyjęty w zakładzie pracy.

Jak wynika z treści wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2013 r. (sygn. akt SNO 29/13) nie ma znaczenia forma zgłoszenia żądania pracodawcy przez pracownika woli skorzystania z urlopu na żądanie. Można zatem przyjąć, iż ta sama zasada dotyczy także wolnego z powodu siły wyższej.

Jak wyliczyć wynagrodzenie z powodu siły wyższej?

Przy ustalaniu wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie prawa do wynagrodzenia (a k.p. przewiduje zachowanie prawa do połowy wynagrodzenia przy wolnym z powodu siły wyższej, więc warunek jest spełniony), wynagrodzenie wylicza się tak, jak za urlop, ale składniki wynagrodzenie ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się na miesiąc, w którym przypadł okres niewykonywania pracy.

Przykład 2

Marek w sierpniu 2023 r. wykorzystał 2 dni (16 godzin) wolnego z powodu siły wyższej. Wymiar czasu pracy w sierpniu to 176 godzin, zatem faktycznie Marek przepracował 160 godzin. Wynagrodzenie Marka to 5 000 zł, a wysokość premii w sierpniu, która zależy od miesięcznych wyników – 400 zł.

Jak wyliczyć wynagrodzenie za wolne z powodu siły wyższej

1. 
   
   5 000 : 176 = 28,41
   28,41 zł * 16 = 454,56
   454,56 : 2 = 227,28
   
2. 
   400 : 160 = 2,5
   2,5 * 16 = 40
   40 : 2 = 20
   
3. 
   227,28 + 20 = 247,28 zł

Marek otrzyma 247,28 zł wynagrodzenia za wolne z powodu siły wyższej.

Wyliczenie w przytoczonym przykładzie polegało na:

1. ustaleniu stałych składników wynagrodzenia: wynagrodzenie zasadnicze (5 000) podzielono na liczbę godzin wynikającą z wymiaru pracy (w sierpniu było ich 176), otrzymaną kwotę pomnożono przez liczbę godzin wolnego z powodu siły wyższej (16), a wynik podzielono na 2.
2. ustaleniu zmiennych składników wynagrodzenia: premię (400 zł) podzielono przez liczbę godzin faktycznie przepracowanych (160), ustaloną stawkę godzinową pomnożono przez okres urlopu z powodu siły wyższej (16 godzin) i podzielono przez 2.
3. Zsumowane kwoty wynagrodzenia wynikającego ze stałych składników wynagrodzenia i ze zmiennych stanowią wynagrodzenie z powodu siły wyższej.

Wynagrodzenie za wolne z powodu siły wyższej – podsumowanie

Wolne z powodu siły wyższej to stosunkowo nowy rodzaj urlopu uregulowany w k.p. Przysługuje on pracownikowi w sytuacji pojawienia się niespodziewanych okoliczności związanych z wypadek lub chorobą w rodzinie, które to okoliczności uniemożliwiają wykonywanie pracy na rzecz prywatnych obowiązków. Za czas wolnego z powodu siły wyższej pracownikowi przysługuje prawo do połowy wynagrodzenia.