15 godzin temu
- Projekt zakłada wprowadzenie obowiązku uwierzytelnionej weryfikacji użytkowników systemu teleinformatycznego ksiąg wieczystych, co oznacza konieczność potwierdzania tożsamości osoby fizycznej przed przeglądaniem treści księgi.
- Minister Sprawiedliwości jako administrator danych zyska ustawowe uprawnienia do przetwarzania i gromadzenia danych osobowych użytkowników przeglądających księgi oraz do udzielania organom państwa informacji o osobach wyszukujących określoną księgę wieczystą.
- Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych zostanie zobowiązana do udostępniania treści ksiąg jedynie po wykazaniu tożsamości użytkownika, co doprecyzuje i uszczelni obecny system dostępu do rejestru.
Opis projektowanych zmian
Przyczyny i potrzeba nowelizacji
Projektodawca wskazał, iż podstawą przygotowania nowelizacji jest „konieczność zwiększenia ochrony danych osobowych osób fizycznych, których dane ujawnione są w księgach wieczystych”. Aktualny stan prawny umożliwia bowiem nieograniczone przeglądanie ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym wyłącznie po podaniu numeru księgi, bez potrzeby wnoszenia opłaty ani ujawniania danych przeglądającego.
Jak podkreślono, księgi wieczyste zawierają dane wrażliwe, takie jak:
- imiona i nazwiska właścicieli nieruchomości;
- informacje o obciążeniach kredytowych;
- dane dotyczące stosunków rodzinnych i majątkowych.
Ujawnianie numerów ksiąg wieczystych stanowi przetwarzanie danych osobowych. Może to prowadzić m.in. do:
- kradzieży tożsamości;
- ujawnienia adresów, numerów PESEL i zadłużeń;
- naruszenia prywatności właścicieli nieruchomości.
Projektodawca zwrócił uwagę, iż dane gromadzone w księgach są w praktyce wykorzystywane przez różne grupy podmiotów – firmy windykacyjne, deweloperów oraz osoby prywatne zainteresowane zakupem nieruchomości. Szczególne zagrożenie stanowi działalność prywatnych portali internetowych, w tym zarejestrowanych poza Unią Europejską, które odpłatnie oferują dostęp do numerów ksiąg wieczystych nieruchomości w Polsce. Tego rodzaju działalność została określona jako „pozaprawna”, polegająca na kopiowaniu danych z publicznie dostępnych rejestrów i ich bezprawnym przetwarzaniu w celach komercyjnych.
Uwierzytelniona weryfikacja użytkowników
Aby przeciwdziałać masowemu pobieraniu danych i nieuprawnionemu ich wykorzystywaniu, projekt przewiduje wprowadzenie mechanizmu uwierzytelnionej weryfikacji użytkowników systemu elektronicznych ksiąg wieczystych.
Wskazano, że:
- użytkownik będzie musiał logować się do systemu przy składaniu wniosku o dostęp do księgi wieczystej;
- proces uwierzytelnienia przebiegać będzie za pośrednictwem Krajowego Węzła Identyfikacji Elektronicznej;
- wykorzystany zostanie środek identyfikacji elektronicznej wydany w systemie przyłączonym do węzła;
- weryfikacji będzie podlegać osoba fizyczna korzystająca z systemu.
Minister Sprawiedliwości, jako administrator danych, uzyska uprawnienie do przetwarzania i gromadzenia danych osobowych użytkowników przeglądających księgi wieczyste.
Udostępnianie informacji organom ścigania
Projekt przewiduje także ustanowienie mechanizmu przekazywania informacji o osobach korzystających z systemu. Minister Sprawiedliwości będzie zobowiązany do udzielania informacji „o osobach wyszukujących księgę wieczystą” na wniosek:
- sądu;
- prokuratora;
- policji;
- innego organu prowadzącego czynności śledczo-dochodzeniowe w ramach ustawowych kompetencji.
Nowe rozwiązanie ma zapewnić skuteczność nadzoru nad wykorzystaniem danych z ksiąg wieczystych oraz umożliwić ściganie przypadków ich bezprawnego pozyskiwania i komercyjnego obrotu.
Doprecyzowanie przepisów o Centralnej Informacji
Projektodawca zaproponował także zmianę dotyczącą funkcjonowania Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych. Chodzi o jednoznaczne przesądzenie, iż Centralna Informacja umożliwiać będzie przeglądanie ksiąg wieczystych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego wyłącznie po wykazaniu tożsamości użytkownika.
Jak wskazano, ma to usunąć wątpliwości interpretacyjne i „uszczelnić” mechanizm jawności rejestru, łącząc formalną dostępność ksiąg z techniczną koniecznością identyfikacji osoby zainteresowanej.
Skutki planowanych rozwiązań
Z przedstawionych założeń wynika, iż skutki regulacji będą następujące:
- dla osób fizycznych – zwiększenie poziomu ochrony prywatności i danych osobowych;
- dla administratora systemu (Ministra Sprawiedliwości) – uzyskanie kompetencji do gromadzenia danych o użytkownikach i ich udostępniania organom państwa;
- dla organów ścigania – możliwość identyfikacji osób wyszukujących określone księgi wieczyste i wykorzystania tych informacji w postępowaniach;
- dla podmiotów komercyjnych – ograniczenie możliwości masowego pobierania danych i dalszego ich wykorzystywania w celach gospodarczych;
- dla systemu prawa – wzmocnienie jawności ksiąg wieczystych poprzez połączenie jej z obowiązkiem uwierzytelnienia.
Projektodawca podkreślił, iż proponowane rozwiązania są konieczne dla „wzmocnienia ochrony danych osobowych” i mają charakter reakcji na realne zagrożenia wynikające z cyfryzacji rejestrów publicznych.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece został przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Dokument opublikowano w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał 2025 r.
