7 godzin temu
Zmiany w Kodeksie pracy, które definiują staż pracy na nowo, wejdą w życie 1 stycznia 2026 r. dla sektora publicznego. Z kolei w przypadku firm prywatnych nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1.5.2026 r.
Zmiany w tym obszarze zapowiadała na początku swojej kadencji w rozmowie z „Rz” nr 29/2024 minister rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Przyznawała wówczas, iż problemem jest niedostateczna lub w ogóle niepodejmowana walka z takimi patologiami rynku pracy, jak uśmieciowienie zatrudnienia. „Jedną z konsekwencji takiego stanu jest staż pracy osób, które przez 10–20 lat pracowały na umowę zlecenia albo były na jednoosobowej działalności gospodarczej. Państwo traktuje je jak osoby, które nic nie robiły” – mówiła szefowa resortu.
Długość urlopu, dodatki i nagrody
W efekcie, po zmianach, do stażu wliczane będą okresy m.in. zarobkowania na zleceniu czy własnej działalności gospodarczej. Jakie to ma znaczenie?
Przypomnijmy, iż staż pracy ma wpływ m.in. na długość urlopu, wysokość dodatku za wysługę lat czy uprawnienie do nagrody jubileuszowej. Nie ma natomiast znaczenia w kontekście emerytalnym.
Pytania i odpowiedzi
Katarzyna Wilczyk, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski wyjaśniała w „Rz” nr 251/2025 ,kto i na jakich zasadach może skorzystać z nowego rozwiązania. Poniżej rozwiewa natomiast kolejne wątpliwości związane z nowymi regulacjami.
- Co w przypadku, o ile u pracodawcy zatrudniony jest w tej chwili pracownik, który wcześniej wykonywał u niego umowę zlecenie (np. student) bądź świadczył usługi będąc na działalności gospodarczej? Czy od takich osób też należy wymagać zaświadczenia z ZUS do zaliczenia wspomnianych okresów stażu?
Okres wykonywania umowy zlecenia zawartej ze studentem, od której nie odprowadzano składek na ubezpieczenia społeczne, należy wykazać innymi dokumentami niż zaświadczenie z ZUS (np. umową zlecenia, oświadczeniem zleceniodawcy itp.). Organ rentowy nie wyda zaświadczenia, gdyż za ten czas zleceniodawca nie opłacał należności składkowych. W pozostałych przypadkach (tj. gdy były opłacane składki czy to na podstawie np. umowy zlecenia czy działalności gospodarczej zawartych z obecnym pracodawcą) konieczne jest przedstawienie zaświadczenia z ZUS. Oznacza to, iż choćby jeżeli dana umowa cywilnoprawna była zawarta z obecnym pracodawcą, to przez cały czas pracownik musi wykazać inicjatywę i złożyć odpowiednie potwierdzenie pochodzące z organu rentowego. Pracodawca nie może też automatycznie uwzględnić w stażu pracy innych wskazanych w nowych przepisach okresów.
- Co w przypadku lat pracy przed reformą ZUS tj. przed 1999. Czy ZUS też wystawi takie zaświadczenie?
Organ rentowy wyda zaświadczenie w oparciu o dane posiadane w systemie. A dysponuje informacjami na temat historii zatrudnienia od stycznia 1999 r. Z informacji Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wynika, iż ZUS nie będzie korzystać z dodatkowych dokumentów przy wystawianiu zaświadczenia, ani nie zamierza prowadzić żadnych dodatkowych postępowań. Będzie posługiwał się tym, czym dysponuje. Ministerstwo wskazuje także, iż okres stażu pracy, który nie będzie wykazany w zaświadczeniu ZUS, pracownik będzie mógł potwierdzić i udokumentować bezpośrednio swojemu pracodawcy, przy użyciu dokumentów, które posiada.
- Co w przypadku, kiedy zleceniodawca nie posiada już dokumentów, bo umowy cywilnoprawne trzyma się krócej niż akta pracownicze?
Pracownik może udowodnić dany okres nie tylko dokumentami od zleceniodawcy, ale również takimi, które sam posiada (np. umowy zlecenia, potwierdzenia przelewów, wystawione rachunki itp.).
- Czy umowa o dzieło będzie również wliczana do stażu pracy?
Nie. Umowa o dzieło to specyficzny typ umowy, której efektem jest konkretny, z góry określony rezultat, nie dotyczy ona powtarzalnych czynności, zakłada brak kierownictwa.
- Co z osobami, które przez wiele lat łączyły umowę o pracę i zlecenia – jak będzie liczony ich staż?
W przypadku nakładania się okresów umowy zlecenia na okres umowy o pracę, do zatrudnienia wlicza się jeden z nich.
- Czy pracodawca może odmówić uznania danego okresu, jeżeli budzi wątpliwości?
Z informacji resortu rodziny wynika, iż tak. Pracodawca dokonuje zaliczenia okresów na podstawie dokumentów przedłożonych przez pracownika i ma prawo ich nie uznać, jeżeli budzą uzasadnione wątpliwości. Spory z zakresu prawa pracy rozstrzyga sąd pracy.
Podstawa prawna: ustawa z 26 września 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 1423)
NOWELIZACJA KODEKSU PRACY
Do stażu wliczą się okresy:
- służby w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Ochrony Państwa, Służbie Więziennej, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Marszałkowskiej i Służbie Celno-Skarbowej,
- prowadzenia pozarolniczej działalności oraz współpracy z osobą prowadzącą biznes,
- zawieszenia działalności gospodarczej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, za który zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
- wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług,
- korzystania z ulgi na start,
- pozostawania członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych,
- pracy zarobkowej (innej niż zatrudnienie) wykonywanej za granicą.
