Nieskuteczne procedury antykorupcyjne w PGE Dystrybucja

Od niekompletnej dokumentacji przetargowej po działania nietransparentne wykryła NIK w warszawskim oddziale PGE Dystrybucja. Kontrolerzy Izby szczegółowo zbadali przeprowadzone przez państwową spółkę energetyczną cztery wybrane postępowania dotyczące zbycia praw wieczystego użytkowania nieruchomości gruntowych i w każdym z tych postępowań wykryli nieprawidłowości. Najwięcej zastrzeżeń NIK budzi sprzedaż nieruchomości w Ostrołęce za 485 tys. zł, mimo iż pierwotnie jej wartość szacowano na ponad 1 mln zł. Z kontroli wynika, iż w tym przypadku nie przestrzegano wewnętrznych procedur antykorupcyjnych i iż w związku z tym mogło dojść do konfliktu interesów.

Sprzedaż nieruchomości przez PGE trwa od wielu lat i jest prowadzona przez wszystkie oddziały spółki na terenie całego kraju. NIK zbadała prawidłowość prowadzonych postępowań na podstawie sprzedaży czterech nieruchomości gruntowych (zabudowanych lub niezabudowanych). Trzech na terenie województwa mazowieckiego, z tego dwóch w Ostrołęce i jednej w Jabłonnie, a także w Stoczku Łukowskim w województwie lubelskim. Nieruchomości zostały sprzedane w sumie za ok. 5,1 mln zł, co stanowiło niemal połowę przychodów ze sprzedaży nieruchomości uzyskanych przez PGE Dystrybucja w latach 2019-2023.

Kontrolerzy Izby sprawdzali, czy firma przestrzegała przepisów i procedur wewnętrznych, zwłaszcza uregulowań mających na celu zapewnienie przejrzystości postępowań przetargowych i równe traktowanie ich uczestników. W efekcie NIK wykryła, iż dokumentacja zgromadzona w każdym z czterech analizowanych postępowań przetargowych albo nie była kompletna, albo została sporządzona niezgodnie z wewnętrznymi regulacjami. Brakowało zaakceptowanych przez członków Komisji przetargowej protokołów z poszczególnych czynności przeprowadzonych w postępowaniu związanym ze sprzedażą nieruchomości, w trzech postępowaniach także oświadczeń członków komisji o zachowaniu poufności wszelkich informacji i materiałów związanych z pracami w Komisji oraz o braku przesłanek do wyłączenia z udziału w postępowaniu przetargowym. W przypadku dwóch nieruchomości wystąpiły również nieprawidłowości związane z okresem obowiązywania oferty sprzedaży, co umożliwiło potencjalnym kupcom bezpłatne wycofanie się z przetargów.

Najwięcej zastrzeżeń NIK budzi sprzedaż nieruchomości w Ostrołęce o powierzchni 2752 m2, w przypadku której doszło do konfliktu interesów. W latach 2015-2019 spółka czterokrotnie podejmowała próby sprzedaży użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej wraz z prawem własności do stojących na niej 7 zabudowań. Wśród nich znalazły się m.in. dwukondygnacyjny budynek biurowy z 1927 r. o pow. 266 m² wpisany do rejestru zabytków i budynek handlowo-usługowy o pow. 335 m².

PGE Dystrybucja próbowała sprzedać tę nieruchomość już w 2015 r. za cenę wywoławczą wynoszącą ponad 1 mln zł netto. Trzykrotnie postępowanie przetargowe zakończono bez rozstrzygnięcia z powodu braku chętnych. W 2018 i w 2019 r. po zmianie rzeczoznawcy i ponownej wycenie wartość nieruchomości została obniżona o ponad 60%. W wyniku przeprowadzonego w 2019 r. postępowania przetargowego wpłynęła tylko jedna oferta zakupu – za 485 tys. zł netto i za taką cenę nieruchomość została sprzedana.

Kontrola przeprowadzona przez NIK potwierdziła podejrzenia dotyczące nieprzestrzegania w tym procesie procedur antykorupcyjnych. W spółce złamano bowiem wewnętrzne regulacje dotyczące obowiązku zgłoszenia do adekwatnej komórki informacji o konflikcie interesów lub potencjalnym konflikcie interesów. W rezultacie nieruchomość kupił mąż pracownicy PGE Dystrybucja zaangażowanej w proces sprzedaży tej nieruchomości. Wyznaczona jej przez spółkę rola w prowadzonym postępowaniu nie tylko umożliwiała bezpośredni kontakt z potencjalnymi oferentami, który rodził ryzyko podejmowania działań niezgodnych z interesem PGE Dystrybucja, ale także dawała możliwość pozyskania informacji o skali zainteresowania zakupem nieruchomości. To z kolei mogło mieć wpływ m.in. na cenę, którą w swojej ofercie zaproponował mąż pracownicy spółki.

Kolejne nieprawidłowości stwierdzone przez kontrolerów NIK to brak mechanizmów nadzoru nad umowami dotyczącymi wynajmowania przez PGE Dystrybucja tej samej nieruchomości w Ostrołęce. Firma nie dysponowała rzetelnymi informacjami na temat jej faktycznych użytkowników, a określone w umowach warunki nie były dla spółki korzystne. Firma wprawdzie podejmowała działania zmierzające do renegocjacji umów najmu, ale nieskutecznie. W efekcie w latach 2015-2019 PGE Dystrybucja wynajmowała nieruchomość w Ostrołęce ze stratą wynosząca w sumie niemal 156 tys. zł, z czego tylko w 2019 r. wyniosła ona ok. 44 tys. zł

Z kontroli wynika także, iż spółka ponosiła koszty utrzymywania niewykorzystywanych nieruchomości, które przewyższały przychody z najmu pozostałych. Utrzymanie nieruchomości w latach 2014 – 2019 wyniosło w sumie niemal 700 tys. zł., zaś przychody z najmu 427 tys. zł.

Wnioski

W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości NIK złożyła wnioski do Dyrektora Generalnego warszawskiego oddziału PGE Dystrybucja o:

• wdrożenie mechanizmów kontrolnych mających na celu eliminację nieprawidłowości w procesie zbywania nieruchomości;
• wdrożenie mechanizmów kontrolnych mających na celu weryfikację poprawności realizacji umów najmu;
• doprecyzowanie i uzupełnienie zapisów Procedur zbywania nieruchomości;
• podjęcie działań umożliwiających identyfikację potencjalnego lub rzeczywistego konfliktu interesów w procesie zbywania nieruchomości lub gospodarowania nimi.