Nowe przepisy chroniące pluralizm i niezależność mediów

5 miesięcy temu

Rozporządzenie 2024/1083/UE określa wspólne przepisy dotyczące prawidłowego funkcjonowania wewnętrznego rynku usług medialnych oraz ustanawia Europejską Radę Usług Medialnych.
Celem regulacji jest gwarancja niezależności i pluralizmu usług medialnych.
Rozporządzenie 2024/1083/UE weszło w życie 7.5.2024 r., a od 8.8.2025 r. będzie musiało być w pełni stosowane.

Prawo odbiorców usług medialnych

Jak wynika z art. 3 rozporządzenia 2024/1083/UE, państwa członkowskie działają z poszanowaniem prawa odbiorców usług medialnych do posiadania dostępu do różnorodnych i redakcyjnie niezależnych treści medialnych. Jest to konieczne dla wolnego i demokratycznego dyskursu. Zadaniem państw członkowskich jest zapewnienie warunków ramowych w celu zagwarantowania prawa obywateli do dostępu do pluralistycznych mediów.

Prawa dostawców usług medialnych

Rozporządzenie 2024/1083/UE wprowadza zasadę, zgodnie z którą dostawcy usług medialnych są uprawnieni do prowadzenia działalności gospodarczej na rynku wewnętrznym bez ograniczeń innych niż ograniczenia dozwolone zgodnie z prawem Unii.

Działania państw członkowskich nie mogą ingerować w strategie lub decyzje redakcyjne dostawców usług medialnych ani próbować na nie wpływać.

Co do zasady, państwa członkowskie nie mogą również podejmować środków wymienionych w art. 4 ust. 3 rozporządzenia 2024/1083/UE, m.in.:

zobowiązywać dostawców usług medialnych lub ich personelu do ujawniania informacji dotyczących źródeł dziennikarskich lub umożliwiających identyfikację źródeł dziennikarskich;
pozbawiać wolności, nakładać kar, zatrzymywać, lub dokonywać oględzin w odniesieniu do dostawców usług medialnych lub ich personelu redakcyjnego;
stosować systemu do inwazyjnego nadzoru w odniesieniu do fizycznego, cyfrowego urządzenia, maszyny lub narzędzia wykorzystywanego przez dostawców usług medialnych.

Gwarancje niezależnego funkcjonowania dostawców publicznych usług medialnych

Jako gwarancje niezależnego funkcjonowania dostawców publicznych usług medialnych art. 5 rozporządzenia 2024/1083/UE wskazuje:

niezależność dostawców publicznych usług medialnych pod względem redakcyjnym i funkcjonalnym;
zapewnienie przez dostawców publicznych usług medialnych swoim odbiorcom pluralizmu informacji i opinii w sposób bezstronny;
powoływanie kierownictwa najwyższego szczebla lub członków zarządu dostawców publicznych usług medialnych na podstawie przejrzystych, obiektywnych, niedyskryminacyjnych i proporcjonalnych kryteriów;
oparcie procedur finansowania dostawców publicznych usług medialnych na ustanowionych z wyprzedzeniem przejrzystych i obiektywnych kryteriach;
wyznaczenie co najmniej jednego niezależnego organu lub wprowadzenie mechanizmu wolnego od wpływów politycznych ze strony władzy wykonawczej w celu monitorowania ww. gwarancji.

Obowiązki dostawców usług medialnych

Rozporządzenie 2024/1083/UE nakłada na dostawców usług medialnych obowiązek informacyjny, który ma być realizowany w stosunku do odbiorców usług medialnych.

Art. 6 rozporządzenia 2024/1083/UE zobowiązuje do udostępniania aktualnych informacji m.in. na temat beneficjentów rzeczywistych dostawców usług medialnych, całkowitej rocznej kwoty środków publicznych przydzielonej na reklamę państwową i całkowitej rocznej kwoty przychodów z reklam pochodzącej od organów lub podmiotów publicznych państw trzecich.

Europejska Rada Usług Medialnych

Przepis art. 8 rozporządzenia 2024/1083/UE ustanawia Europejską Radę Usług Medialnych, która zastępuje Europejską Grupę Regulatorów ds. Audiowizualnych Usług Medialnych.

W skład Europejskiej Rady Usług Medialnych wchodzą przedstawiciele krajowych władz lub organów regulacyjnych. Każdy z członków posiada jeden głos (art. 10 rozporządzenia 2024/1083/UE).

Wśród zadań Europejskiej Rady Usług Medialnych art. 13 rozporządzenia 2024/1083/UE wymienia m.in.:

udzielanie Komisji wsparcia w zakresie specjalistycznej wiedzy technicznej w zakresie zadania Komisji polegającego na zapewnieniu spójnego i skutecznego stosowania rozporządzenia 2024/1083/UE oraz wdrażania dyrektywy 2010/13/UE;
propagowanie współpracy i skutecznej wymiany informacji, doświadczeń i najlepszych praktyk między krajowymi władzami lub organami regulacyjnymi w zakresie stosowania przepisów unijnych i krajowych mających zastosowanie do usług medialnych;
sporządzanie opinii dotyczących wniosków o współpracę między krajowymi władzami lub organami regulacyjnymi, środków krajowych dotyczących usług medialnych spoza UE, w porozumieniu z Komisją;
sporządzanie opinii dotyczących środków regulacyjnych lub administracyjnych, które mogą znacząco wpłynąć na działalność dostawców usług medialnych na wewnętrznym rynku usług medialnych, z własnej inicjatywy, na wniosek Komisji lub dostawcy usług medialnych, którego to dotyczy indywidualnie i bezpośrednio;
sporządzanie opinii na temat koncentracji na rynku mediów, które mogą wpływać na funkcjonowanie wewnętrznego rynku usług medialnych, z własnej inicjatywy lub na wniosek Komisji;
pomaganie Komisji w sporządzaniu wytycznych dotyczących stosowania rozporządzenia 2024/1083/UE.

Środki krajowe wpływające na dostawców usług medialnych

Zgodnie z art. 21 rozporządzenia 2024/1083/UE, podjęte przez państwo członkowskie środki legislacyjne, regulacyjne lub administracyjne, które mogą mieć wpływ na pluralizm mediów lub niezależność redakcyjną dostawców usług medialnych działających na rynku wewnętrznym, muszą być:

należycie uzasadnione;
proporcjonalne;
przejrzyste;
obiektywne;
niedyskryminacyjne.

Każda procedura krajowa stosowana do celów przyjęcia środka administracyjnego musi być przeprowadzana w określonych z wyprzedzeniem ramach czasowych oraz bez zbędnej zwłoki.