Nowe przepisy wspierające działania funkcjonariuszy i żołnierzy

Rozszerzona pomoc prawna dla żołnierzy

Nowelizacja ustawy przewiduje szerokie wsparcie prawne dla żołnierzy, którzy mogą znaleźć się w sytuacjach wymagających interwencji prawnej, zwłaszcza w kontekście działań na granicy prawa. Obejmuje to pomoc prawną w razie postępowania dotyczącego użycia broni.

Nowe przepisy zakładają, iż państwo będzie pokrywać koszty obrony prawnej żołnierzy w przypadku postępowania sądowego. Jak wynika z nowelizacji, żołnierzowi przysługuje zwrot kosztów poniesionych na pomoc prawną, o ile wszczęte przeciwko niemu postępowanie karne o przestępstwo popełnione w związku z wykonywaniem zadań i czynności służbowych zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu braku ustawowych znamion czynu zabronionego lub niepopełnienia przestępstwa albo wyrokiem uniewinniającym. Jest to najważniejszy krok w celu zapewnienia żołnierzom odpowiedniego wsparcia w sytuacjach konfliktowych.

Jawność zasad użycia broni

Jednym z najbardziej dyskutowanych elementów nowelizacji jest wprowadzenie jawności zasad użycia broni przez funkcjonariuszy i żołnierzy. Nowe przepisy jasno określają, w jakich sytuacjach i na jakich warunkach mogą oni używać broni palnej.

Zgodnie z nowelizacją, chodzi o przypadki:

1. odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność funkcjonariusza Policji, funkcjonariusza Straży Granicznej, żołnierza Żandarmerii Wojskowej lub innej osoby lub
2. przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność funkcjonariusza Policji, funkcjonariusza Straży Granicznej, żołnierza Żandarmerii Wojskowej lub innej osoby, lub
3. przeciwstawienia się osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności funkcjonariusza Policji, funkcjonariusza Straży Granicznej, żołnierza Żandarmerii Wojskowej lub innej osoby, lub która usiłuje bezprawnie odebrać broń funkcjonariuszowi Policji, funkcjonariuszowi Straży Granicznej, żołnierzowi Żandarmerii Wojskowej lub innej osobie uprawnionej do jej posiadania

– o ile okoliczności wymagają natychmiastowego działania.

Celem tej zmiany jest zwiększenie transparentności działań wojskowych na terenie kraju oraz budowanie zaufania społecznego do sił zbrojnych. Dokumentacja dotycząca zasad użycia broni będzie dostępna publicznie, co pozwoli na lepsze zrozumienie i kontrolę tych działań przez obywateli.

Zatrzymanie żołnierzy

Nowelizacja precyzuje również zasady dotyczące zatrzymywania żołnierzy. Wprowadza wyraźne kryteria, zgodnie z którymi zatrzymanie może być zastosowane, co ma zapobiegać nadużyciom i zapewnić, iż jest to środek ostateczny, stosowany tylko wtedy, gdy inne metody zawiodą.

Zgodnie z nowymi uregulowaniami, zatrzymanie żołnierza Żandarmerii Wojskowej w czasie wykonywania przez niego czynności lub zadań służbowych może być stosowane jako środek ostateczny, o ile nie zachodzi konieczność zatrzymania żołnierza na gorącym uczynku.

Nowe przepisy mają na celu ochronę praw żołnierzy oraz zapewnienie, iż działania związane z ich zatrzymaniem są przeprowadzane w sposób zgodny z prawem.

Środki przymusu bezpośredniego

Ustawa wprowadza także nowe środki przymusu bezpośredniego, które mogą być stosowane przez żołnierzy w określonych sytuacjach.

Do takich środków należą:

1. siła fizyczna w postaci technik: transportowych, obrony, ataku, obezwładnienia;
2. kajdanki lub inne środki służące do unieruchomienia kończyn;
3. siatka obezwładniająca i inne podobne środki służące do obezwładniania;
4. wodne środki obezwładniające;
5. pies służbowy;
6. koń służbowy;
7. pociski niepenetracyjne;
8. urządzenia emitujące dźwięki do rozpraszania tłumu;
9. środki chemiczne;
10. paralizatory.

Zmiany te mają na celu poprawę kontroli nad tłumem i zwiększenie bezpieczeństwa publicznego, a także zapewnienie, iż żołnierze mają dostęp do odpowiednich narzędzi do radzenia sobie z różnymi sytuacjami kryzysowymi.

Warunki wyłączenia odpowiedzialności karnej

Nowelizacja przewiduje również warunki, w których żołnierze mogą być zwolnieni z odpowiedzialności karnej za użycie środków przymusu. Obejmuje to sytuacje, w których działali oni w celu ochrony życia lub zdrowia, zarówno swojego, jak i innych osób. Przepisy te mają na celu zapewnienie, iż żołnierze podejmujący trudne decyzje w sytuacjach kryzysowych mają odpowiednie zabezpieczenie, chroniące ich przed niesprawiedliwymi konsekwencjami prawnymi.

Etap legislacyjny

Sejm przyjął ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa 12.7.2024 r. Ustawę przekazano Prezydentowi RP i Marszałkowi Senatu 15.7.2024 r.