Nowe zasady prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów

Etap legislacyjny

1.1.2026 r. wejdzie w życie ustawa z 8.11.2024 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawy o kołach gospodyń wiejskich (Dz.U. z 2024 r. poz. 1761; dalej: ZmPożPubWolontU24).

Wyjątkiem jest art. 3 ZmPożPubWolontU24, który – zgodnie z art. 4 ZmPożPubWolontU24 – wejdzie w życie już 1.1.2025 r. Art. 3 ZmPożPubWolontU24 jest przepisem epizodycznym, dotyczy 2025 r. i stanowi, iż w roku 2025 wysokość limitu przychodów, o których mowa w art. 10a ust. 1 pkt 5 ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1491; dalej: PożPubWolontU) oraz w art. 24 ust. 1 pkt 3 ustawy z 9.11.2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1179; dalej: KołaGospWiejskU) wynosi 1 000 000 zł.

Cel wprowadzanych zmian

ZmPożPubWolontU24 ma na celu rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów, zamiast skomplikowanej i kosztownej dla niewielkich organizacji pozarządowych pełnej rachunkowości. Cel ten jest realizowany poprzez wprowadzenie zmian w dwóch ustawach, a mianowicie:

Jeśli zaś chodzi o skutki ww. zmian legislacyjnych, to – zdaniem ustawodawcy, wyrażonym wprost w uzasadnieniu do ZmPożPubWolontU24, dostępnym na stronie internetowej Sejmu RP, druk sejmowy nr 445 – zasadniczym skutkiem społecznym i prawnym ZmPożPubWolontU24 będzie zwiększenie aktywności obywateli w mniejszych organizacjach pozarządowych. Obowiązek prowadzenia pełnej rachunkowości jest niewątpliwie istotną barierą w rozwoju tych organizacji. Eliminacja ww. ograniczenia nastąpi przez ustawowe umożliwienie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów.

Stan prawny – uproszczona ewidencja przychodów i kosztów

Przypadki, w których organizacje pozarządowe (z wyłączeniem spółek kapitałowych) oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego mogą prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów zostały określone w art. 10a ust. 1 PożPubWolontU.

Uproszczona ewidencja przychodów i kosztów – złagodzone warunki

ZmPożPubWolontU24 wprowadza zmiany w PożPubWolontU polegające na likwidacji dwóch warunków, które – według dotychczasowych przepisów – musiały zostać spełnione przez organizacje pozarządowe, aby mogły prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów, tj.:

1. warunku działania w sferze zadań publicznych, określonych w art. 4 ust. 1 PożPubWolontU, czyli m.in.: pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej, nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zwiększania świadomości prawnej społeczeństwa, działalności charytatywnej, działalności na rzecz integracji cudzoziemców, ochrony i promocji zdrowia; działalności na rzecz osób niepełnosprawnych, promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy, a także przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym (art. 1 pkt 1 lit. a ZmPożPubWolontU24);
2. warunku osiągania przychodów wyłącznie z działalności nieodpłatnej pożytku publicznego z tytułu składek członkowskich, darowizn, zapisów, spadków, dotacji, subwencji, przychodów pochodzących z ofiarności publicznej, działalności odpłatnej pożytku publicznego z tytułu sprzedaży towarów i usług, tytułu sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych, tytułu odsetek od środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, tworzonych na tych rachunkach (art. 1 pkt 1 lit. b ZmPożPubWolontU24).

Odnosząc się do warunków prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów należy wskazać, iż ustawodawca zdecydował o zwiększeniu limitu przychodów, którego przekroczenie powoduje brak możliwości prowadzenia ww. ewidencji w sposób uproszczony. Limit ten został zwiększony ze 100 000 zł do 1 000 000 zł. Warto mieć na uwadze, iż do wskazanych przychodów nie będą wliczane wartości darowizn rzeczowych, przeznaczonych na prowadzenie działalności statutowej podmiotu uprawnionego (art. 1 pkt 1 lit. c ZmPożPubWolontU24).

Jednostkom zagwarantowano też pewną elastyczność w wyborze formy prowadzenia księgowości. Ustawodawca umożliwił bowiem przejście z uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów na pełną księgowość, w ciągu danego roku podatkowego (art. 1 pkt 3 ZmPożPubWolontU24). Rezygnacja z prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów w ciągu roku podatkowego będzie skutkowała prowadzeniem księgowości zgodnie z przepisami o rachunkowości od początku tego roku podatkowego, z tym jednak zastrzeżeniem, iż decyzję w sprawie rezygnacji z prowadzenia tej ewidencji podejmie organ zatwierdzający, w rozumieniu przepisów o rachunkowości.

Czas na zawiadomienie naczelnika US – wydłużony

W drodze zmian wprowadzonych ZmPożPubWolontU24 wydłużono czas na zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym o:

Ponadto upoważniono ministra adekwatnego do spraw finansów publicznych do wydania przepisów wykonawczych, tj. określenia, w drodze rozporządzenia – w porozumieniu z Przewodniczącym Komitetu oraz po zasięgnięciu opinii Rady Działalności Pożytku Publicznego – (I) sposobu prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów oraz (II) warunków, jakim powinna odpowiadać ta ewidencja, przy uwzględnieniu w szczególności różnorodność celów i sposobów działania organizacji pozarządowych i podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 PożPubWolontU, (III) umożliwieniu prawidłowego określenia zobowiązań podatkowych oraz wypełnienia wymagań, wynikających z art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2 PożPubWolontU oraz art. 16 ust. 5 PożPubWolontU (art. 1 pkt 4 ZmPożPubWolontU24).

Zasady księgowości w kołach gospodyń wiejskich

Natomiast zmiany KołaGospWiejskU polegają na: