Nowości w normie bezpieczeństwa EN ISO 13849! Co musisz wiedzieć?

Bezpieczeństwo maszyn jest kluczowym elementem w przemyśle, a normy regulujące te kwestie podlegają ciągłym aktualizacjom. Najnowsza wersja normy EN ISO 13849-1:2023, która weszła w życie 13 września 2023 r., przynosi istotne zmiany wpływające na projektowanie i ocenę systemów sterowania związanych z bezpieczeństwem. W tym artykule przedstawiamy najważniejsze modyfikacje, które warto znać, aby zapewnić zgodność z najnowszymi wymaganiami prawnymi i technicznymi.

Nowa wersja normy EN ISO 13849-1:2023 i harmonizacja z dyrektywą maszynową

Nowa wersja normy PN-EN ISO 13849-1:2023-09 zastąpiła dotychczas obowiązującą PN-EN ISO 13849-1:2016-02. Zmiana ta została oficjalnie ogłoszona w Komunikacie Prezesa PKN nr 5/2024 z 1 maja 2024 r. Nowa norma kontynuuje tradycję określania ogólnych zasad projektowania elementów systemów sterowania związanych z bezpieczeństwem, jednak wprowadza szereg istotnych aktualizacji.

Zgodnie z Decyzją wykonawczą Komisji (UE) 2024/1329 z 13 maja 2024 r., norma EN ISO 13849-1:2023 została zharmonizowana z dyrektywą maszynową. Oznacza to, iż spełnienie wymagań tej normy daje domniemanie zgodności z zasadniczymi wymaganiami bezpieczeństwa dyrektywy maszynowej, co jest najważniejsze dla producentów maszyn wprowadzających swoje produkty na rynek UE.

Kluczowe zmiany w nowej normie

Nowa wersja normy wprowadza zmiany wynikające z postępu technicznego oraz zbliżającego się wejścia w życie nowego rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa maszyn, które zastąpi obecną dyrektywę maszynową od 20 stycznia 2027 r.

Specyfikacja wymagań bezpieczeństwa (SRS)

Jedną z kluczowych zmian jest wprowadzenie specyfikacji wymagań bezpieczeństwa (SRS) jako obowiązkowego elementu dokumentacji każdej funkcji bezpieczeństwa. Nowy rozdział 5.2 oraz załącznik M szczegółowo opisują, jak powinno wyglądać SRS, co ma na celu ułatwienie procesu projektowania i zapewnienia zgodności funkcji bezpieczeństwa.

Wzmocnienie znaczenia PFHD

Norma podkreśla teraz większe znaczenie średniego prawdopodobieństwa niebezpiecznego uszkodzenia na godzinę (PFHD) w stosunku do kategorii bezpieczeństwa. Jest to krok w kierunku synchronizacji z normami EN 62061 i EN 61508, co ułatwi integrację systemów o wyższym poziomie złożoności i złożonych architektur sterowania.

Aktualizacje dotyczące oprogramowania

Nowa norma wprowadza zaktualizowany model V cyklu życia bezpieczeństwa oprogramowania, który jest bardziej szczegółowy i dostosowany do współczesnych wymagań. Uproszczony model może być stosowany tylko w przypadku języków programowania o ograniczonej zmienności. Wprowadzenie tych zmian odzwierciedla rosnące znaczenie komponentów programowalnych w systemach sterowania.

Nowe załączniki dotyczące awarii systematycznych i EMC

• Załącznik N: Wprowadza wskazówki dotyczące unikania systematycznych awarii podczas projektowania oprogramowania.
• Załącznik L: Dostarcza cztery metody spełnienia wymagań kompatybilności elektromagnetycznej (EMC), co jest najważniejsze w dobie rosnącej liczby urządzeń elektronicznych i radiowych w środowisku przemysłowym.

Proces walidacji

Proces walidacji został przeniesiony z EN ISO 13849-2 bezpośrednio do ISO 13849-1 i jest teraz bardziej szczegółowy. Obejmuje on zarówno analizę, jak i testy zgodne z planem walidacji, co zwiększa precyzję i efektywność procesu zapewniania bezpieczeństwa.

Zarządzanie bezpieczeństwem funkcjonalnym

Norma wprowadza wymóg posiadania planu bezpieczeństwa funkcjonalnego, który powinien zawierać:

• Środki zapobiegające nieprawidłowym specyfikacjom, wdrożeniom lub modyfikacjom.
• Dokumentację działań niezbędnych do osiągnięcia wymaganego poziomu bezpieczeństwa funkcjonalnego SRP/CS.

To wzmocnienie podejścia procesowego ma na celu zwiększenie transparentności i efektywności zarządzania bezpieczeństwem w całym cyklu życia maszyny.

Podsumowanie

Aktualizacja normy EN ISO 13849-1:2023 przynosi istotne zmiany, które mają na celu dostosowanie wymagań bezpieczeństwa do współczesnych realiów technologicznych. najważniejsze modyfikacje obejmują:

• Wprowadzenie obowiązkowej specyfikacji wymagań bezpieczeństwa (SRS).
• Wzmocnienie znaczenia PFHD w ocenie poziomu bezpieczeństwa.
• Aktualizację modelu cyklu życia oprogramowania.
• Nowe załączniki dotyczące unikania awarii systematycznych i wymagań EMC.
• Przeniesienie i rozszerzenie procesu walidacji.

Dla producentów maszyn, integratorów systemów i użytkowników końcowych oznacza to konieczność dostosowania się do nowych wymagań, co z kolei przyczyni się do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa w przemyśle.

Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak nowe zmiany w normach wpływają na Twoją firmę? Zapraszamy na nasze specjalistyczne szkolenia, gdzie omawiamy te i wiele innych zagadnień związanych z oceną zgodności i bezpieczeństwem maszyn.

Skontaktuj się z nami już dziś i zapewnij swojej firmie najwyższy poziom bezpieczeństwa i zgodności z przepisami!

Opracował: Marek Trajdos