O próbach końcowych i odbiorach na podstawie umowy FIDIC

1 rok temu

Roboty zostały wykonane – co dalej? Wykonawca chciałby otrzymać ostatnią transzę płatności i wszelkie należności finansowe wynikające z należytego wykonania robót oraz pożegnać się z podwykonawcami. Inwestor z kolei chciałby jak najszybciej zacząć korzystać z ukończonego projektu. Najpierw musi się jednak upewnić, czy wszystko zostało wykonane prawidłowo. o ile nie, to albo odmówi odbioru (np. ze względu na wady istotne) albo zdecyduje się na przejęcie (w przypadku wad innych niż istotne, zobowiązując wykonawcę do usunięcia wad w ramach terminu i procedury kontraktowej.

Po tym, jak podwykonawcy spakują swoje narzędzia i otrzymają ostatnią transzę wynagrodzenia inwestorowi trudniej będzie wyegzekwować naprawienie wad. Właśnie z tego względu umowa powinna zawierać stosowne procedury pozwalające na potwierdzenie wykonania wszystkich obowiązków przez wykonawcę. Kompleksową regulację w tym zakresie zawierają warunki kontraktowe FIDIC.

Próby końcowe, czyli pierwszy kamień milowy

Umowa FIDIC określa nie tylko ich rodzaj, ale również sposób, w jaki mają zostać przeprowadzone. Sprawne dopełnienie ustalonych czynności leży w interesie obu stron, ponieważ stanowi warunek rozpoczęcia procedury odbiorowej. jeżeli jednak roboty są gotowe do prób, ale ich przeprowadzenie jest bezpodstawnie opóźniane, to inżynier powinien zakreślić wykonawcy dodatkowy termin. W przypadku niedotrzymania zobowiązania, zamawiający może przeprowadzić ten etap na koszt wykonawcy. Co ważne, niezależnie od tego, czy wykonawca weźmie w nim udział, czy nie, wyniki pozostają wiążące dla obu stron.

Jeżeli wyniki próby okażą się niezgodne z założeniami wskazanymi w umowie, to procedura powinna zostać powtórzona. W razie ponownego niepowodzenia zamawiający może odrzucić roboty (lub ich odcinek) i zastosować środki naprawcze, takie jak np. wykonanie zastępcze, odbiór z obniżeniem ceny, kary umowne za nieosiągnięcie parametrów gwarantowanych, a choćby odstąpienie od kontraktu w całości.

Pomimo niepowodzenia prób końcowych, zamawiający może zawnioskować o wydanie świadectwa przejęcia. Przejęcie robót stanowi zakończenie pierwszej części procedury odbioru robót w ramach umowy FIDIC. Co ważne, wystąpienie drobnych wad nie jest przeciwskazaniem do wydania świadectwa.

Na poniższej grafice prezentujemy typową kolejność głównych etapów w kontrakcie według FIDIC – od momentu rozpoczęcia robót.

Świadectwo przejęcia – kto i kiedy je wystawia?

W przypadku, gdy roboty zostały ukończone i przeszły próby końcowe, wykonawca może wystąpić do inżyniera o świadectwo przejęcia robót (lub ich odcinka). Zamawiający z kolei dokona odbioru jeżeli:

roboty zostaną ukończone zgodnie z kontraktem, włącznie z przejściem prób końcowych,
inżynier wystosuje powiadomienie o braku sprzeciwu dla dokumentacji powykonawczej
inżynier wystosuje powiadomienie o braku sprzeciwu dla instrukcji obsługi i konserwacji
wykonawca przeprowadził szkolenie
świadectwo przejęcia dla robót zostało wystawione.

Świadectwo przejęcia to dokument sporządzany przez inżyniera i wydany po ukończeniu robót i prób końcowych. Określa on datę ukończenia projektu lub jego fragmentu. Wymienia również drobną zaległą pracę (którą można ukończyć choćby po wystawieniu świadectwa) i wady niemające istotnego wpływu na bezpiecznie użycie robót lub odcinka zgodnie z ich zamierzonym przeznaczeniem. FIDIC nie reguluje procedury odbiorowej typowej dla polskich kontraktów. jeżeli więc przejęcie robót ma być zakończone potwierdzeniem w postaci protokołu, to należy dodać taki zapis do umowy.

Odrzucenie wniosku o świadectwo przejęcia – kiedy jest możliwe?

Wniosek o wydanie świadectwa przejęcia może zostać odrzucony. W takiej sytuacji inżynier musi przekazać, co należy zrobić, aby mogło dojść do przejęcia. Przede wszystkim dotyczy to wskazania:

prac, które należy ukończyć,
wad, które należy usunąć, i/lub
dokumentów, które wykonawca powinien przekazać.

Kolejny wniosek o wystawienie świadectwa przejęcia może być złożony dopiero po wykonaniu tych czynności przez wykonawcę.

Odrzucenie wniosku jest możliwe o ile stwierdzone przez inżyniera braki dokumentacji lub wady robót są istotne. Taka interpretacja pozostaje w zgodzie z polskim orzecznictwem, które utożsamia wydanie świadectwa przejęcia z odbiorem końcowym robót. Jest to także spójne z treścią subklauzuli 10.1 (i), z której wprost wynika, iż świadectwo przejęcia wydaje się pomimo stwierdzenia wad nieistotnych.

Użytkowanie robót przez zamawiającego jest możliwe dopiero po wystawieniu przez inżyniera świadectwa przejęcia. Przed oficjalnym przejęciem to wykonawca odpowiada za roboty. Wraz z przejęciem rozpoczyna się Okres Zgłaszania Wad (OZW – okres na zgłaszanie wad / szkód w robotach lub na ich odcinku), a także odpowiedzialność z tytułu gwarancji / rękojmi. o ile zamawiający użytkuje roboty bez uprzedniego wystawienia świadectwa przejęcia, to po dopełnieniu kontraktowej procedury przez wykonawcę, należy zgodnie z FIDIC przyjąć, iż dana część została przejęta przez zamawiającego z datą, z którą zaczęła faktycznie być użytkowana.

OZW – specyficzny element umowy FIDIC

Po przejęciu robót (lub ich odcinka) swój bieg rozpoczyna Okres Zgłaszania Wad. Jest to specyficzna dla FIDIC regulacja odpowiedzialności za wady stwierdzone przy wydaniu świadectwa przejęcia, a także w trakcie trwania tego okresu. W czasie OZW wykonawca ma obowiązek dokończyć wszystkie drobne prace oraz uzupełnić wady dokumentacji. Odpowiedzialność jest tu podobna do rękojmi, ale nie jest z nią tożsama. Nie stanowi też umownej regulacji gwarancji. OZW kończy się w momencie wydania świadectwa wykonania, a jego długość określają strony. Z założenia jest to okres krótszy (np. 12 miesięcy) od gwarancji i rękojmi funkcjonujących w polskich kontraktach. Dopiero po jego zakończeniu możliwe jest:

wydanie świadectwa wykonania,
opuszczenie terenu budowy przez wykonawcę,
zwolnienie kwoty zatrzymanej i
końcowe rozliczenie stron.

Strony zawierając umowę na podstawie polskiego prawa powinny – w celu uniknięcia wątpliwości -wprowadzić do kontraktu gwarancję i rękojmię. Warto również wyraźnie rozstrzygnąć, czy OZW stanowi umowną modyfikację rękojmi ustawowej, czy też dodatkowy reżim odpowiedzialności za wady robót.

Po zakończeniu ostatniego etapu OZW, o ile wykonawca dostarczył wszystkie dokumenty, ukończył roboty i przeprowadził ich próby, inżynier wydaje świadectwo wykonania, które jest równoznaczne z akceptacją robót. Wykonanie zobowiązań wykonawcy na podstawie kontraktu jest wówczas ukończone, a strony mogą dokonać ostatecznych rozliczeń na podstawie klauzuli 14.

Odbiór robót w ramach umowy FIDIC – kontrowersje

Procedura odbioru robót w ramach warunków kontraktowych FIDIC ma dwa etapy – pierwszy zakończony świadectwem przejęcia (odbiór z drobnymi wadami), a drugi sfinalizowany świadectwem wykonania (zasadniczo po całkowitym usunięciu wad). Polskie orzecznictwo niemal jednoznacznie utożsamia pierwszy z wymienionych etapów z odbiorem robót w rozumieniu kodeksu cywilnego. Nie jest to jednak w pełni adekwatne, ponieważ zgodnie z FIDIC, ostateczne rozliczenie stron, w tym zwrot kwot zatrzymanych, następuje dopiero po zakończeniu OZW i wydaniu świadectwa wykonania.

Chcąc uniknąć sporów wynikających z różnych sposobów interpretacji kontraktu, warto dopasować umowę w oparciu o FIDIC do polskiego prawa. W tym celu należy zmodyfikować warunki kontraktowe. Dotyczy to przede wszystkim uwzględnienia krajowych standardów rynkowych oraz dostosowania specyficznej dla FIDIC procedury do przepisów polskiego prawa.

Zachęcamy do zapoznania się z innymi artykułami z serii o FIDIC, a w razie jakichkolwiek pytań zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami.

Idź do oryginalnego materiału