Planowane zmiany w ochronie małoletnich

Przyczyny zmian

Resort sprawiedliwości w ocenie skutków regulacji podaje, iż na skutek monitoringu funkcjonowania art. 21 PrzestSekU stwierdził trudności w określeniu, kiedy przepis ten znajduje zastosowanie, a kiedy nie. Dokładniej problem polega na ustaleniu, kiedy pracodawca lub inny organizator powinien uzyskiwać dane z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym z dostępem ograniczonym oraz z Rejestru osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie do Rejestru oraz osoba, z którą ma być nawiązany stosunek pracy lub ma być dopuszczona do innej działalności ma przedstawić informacje z zakresu karalności.

Zidentyfikowano następujące obszary wymagające zmian:

Powyższe doprowadziło do postrzegania obowiązku sprawdzania karalności jako nieprecyzyjnego, nadmiarowego i nieproporcjonalnego do osiągnięcia celu, jakim była ochrona małoletniego.

Najważniejsze zmiany

W celu rozwiązania powyższych problemów, projektodawca proponuje wprowadzenie następujących zmian:

1. Wprowadzenie słownika pojęć ustawowych – w słowniku zostały zdefiniowane takie pojęcia, jak: dopuszczenie do innej działalności, inny organizator, opieka, realizacja innych zainteresowań, standardy ochrony małoletnich, wychowanie, wypoczynek.
2. Nowelizacja brzmienia art. 21 PrzestSekU poprzez wprowadzenie następującego brzmienia: przed nawiązaniem z daną osobą stosunku pracy lub przed dopuszczeniem danej osoby do innej działalności polegającej na wychowaniu, edukacji, wypoczynku, leczeniu, udzielaniu pomocy psychologicznej, rozwoju duchowym, uprawianiu sportu, lub realizacji innych zainteresowań przez małoletnich, lub opiece nad nimi, o ile czynności te wykonywane są bezpośrednio z udziałem małoletnich, pracodawca lub inny organizator takiej działalności oraz osoba, z którą ma być nawiązany stosunek pracy lub która ma być dopuszczona do takiej działalności, są zobowiązani do wykonania obowiązków, o których mowa w art. 21a, art. 21b i art. 21d art. 21f. Wskazano, więc, iż obowiązki wynikające z projektowanych art. 21a, art. 21b i art. 21d art. 21f aktualizują się wówczas, gdy czynności wykonywane są bezpośrednio z udziałem małoletnich.
3. Rozróżnienie na dwie grupy pracodawców i innych organizatorów, jest niezbędne z uwagi na procedurę zakładania konta umożliwiającego uzyskiwanie informacji z Rejestru z dostępem ograniczonym, która to obwarowana jest rygorami chroniącymi przed dostępem do niego osób nieuprawnionych. Istnieją dwa typy kont: konto osoby fizycznej, które umożliwia odpytywanie tylko o siebie oraz konto użytkownika instytucjonalnego, które umożliwia odpytywanie o osoby trzecie.
4. Wyjątek od uzyskiwania informacji z rejestru z ograniczonym dostępem w przypadku stosunku pracy lub dopuszczenia do innej działalności trwających dłużej niż 2 lata, przy czym pracodawca lub inny organizator ma prawo uzyskać lub otrzymać informacje wskazane w tych przepisach, nie częściej niż 1 raz na 2 lata – dotyczy w szczególności kontynuacji stosunku pracy w przypadku zawierania kolejnych, następujących bezpośrednio po sobie umów.
5. Aktualizacja katalogu przestępstw, w przypadku których skazanie powinno wykluczać od pracy z dziećmi: umyślnych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, przestępstw przeciwko wolności, z wyłączeniem przestępstw określonych w art. 192 KK (zabieg leczniczy bez zgody pacjenta) i art. 193 KK (zakłócanie miru domowego), przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, przestępstw przeciwko rodzinie i opiece, z wyłączeniem przestępstw określonych w art. 206 KK (bigamia) i art. 209 KK (niealimentacja), przestępstw określonych w rozdziale 7 ustawy z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1939) – zatem nie każda karalność oznaczać będzie wykluczenie z pracy z małoletnimi.
6. Zmiany w standardzie ochrony małoletnich – zmiana pojęcia „organ zarządzający” na „osoba kierująca”, co usuwa wątpliwości co do organu odpowiedzialnego za przyjęcie standardów oraz jednoznaczne wskazanie, iż standardy opracowuje się w sposób dostosowany do charakteru i rodzaju danej jednostki lub danego podmiotu, a wprowadzone w niej regulacje mają odpowiadać tym kryteriom oraz pozostawać niezbędne dla zapewnienia ochrony małoletnich – podmioty zobowiązane do wprowadzenia standardów ochrony małoletnich, mają dokonać aktualizacji w terminie do 15.8.2026 r.
7. Zmiany w zakresie funkcjonowania zespołu ds. analiz – funkcja zastępcy przewodniczącego zespołu oraz przyznanie ekspertom uprawnienia korzystania ze zwolnienia w pracy na potrzeby wykonywana czynności związanych z pracą nad analizą określonego zdarzenia lub posiedzeniami Zespołu do spraw analizy, w wymiarze nie większym niż 1 dzień w miesiącu.
8. Uzupełniająca regulacja z zakresu ochrony danych osobowych m.in. sprecyzowanie kto jest administratorem danych osobowych zbieranych w związku z weryfikacją karalności, czy administratorem danych osobowych zbieranych w związku z zagrożeniem życia lub zdrowia małoletniego; określenie celu przetwarzania danych, czas retencji danych oraz obowiązków administratora.

Nowelizacja ma wprowadzić również zmiany w ustawie z 24.05.2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 276), poprzez zwolnienie z opłaty za wydanie zaświadczenia z rejestru np. dla wolontariuszy lub studentów odbywających obowiązkowe praktyki zawodowe w ramach studiów na kreślonym kierunku, poziomie i profilu. Warunkiem zwolnienia od opłaty jest przedłożenie wraz z wnioskiem o wydanie informacji z Rejestru zobowiązania, wydanego przez organizatora działalności, do przedłożenia informacji ze wskazaniem rodzaju działalności, do której wnioskodawca ma być dopuszczony.

Prognozowany efekt zmian

Projektodawcy zakładają, iż zmiany:

Etap legislacyjny

Projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich oraz niektórych innych ustaw (numer wykazu: UD176) został przekazany 30.5.2025 r. do Stałego Komitetu Rady Ministrów. Zmiany mają wejść w życie w ciągu 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy.