Przerywany system czasu pracy. Czy przysługują kodeksowe przerwy od pracy?

Monika, nasz zarząd, za namową prawnika, zdecydował się na wprowadzenie przerywanego systemu czasu pracy. Firma zatrudnia sprzątaczki, które wykonują pracę w konkretnych lokalizacjach wskazanych przez pracodawcę. Teraz kierownicy, którzy dostali tą decyzją “między oczy”, bo nikt się tego nie spodziewał, zastanawiają się:
– Czy przerywany system czasu pracy to w tym przypadku zasadne rozwiązanie?
– Czy w przerywanym systemie czasu pracy udzielać pracownikom kodeksowych przerw od pracy w związku z tym, iż w ciągu dnia korzystają z 5-godzinnej przerwy niewliczanej do czasu pracy?
Napisała do mnie na LinkedIn Ania [imię zmienione], HR Business Partner ze Dolnego Śląska

Kiedy przerywany system czasu pracy jest możliwy?

W omawianym przypadku, pracodawca może zastosować przerywany system czasu pracy. Zgodnie z art. 139 Kodeksu pracy, przerywany czas pracy może być wprowadzony, o ile spełnione zostaną następujące warunki:

1. jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją. Przykładem takiej pracy może być praca osób sprzątających;
2. rozkład pracy ustalony jest z góry;
3. stosowana jest tylko jedna przerwa w ciągu doby nie przekraczająca 5 godzin dziennie. Przerwy tej nie wlicza się do czasu pracy;
4. przerwa wynagradzana jest w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju.

Kodeksowe przerwy od pracy

Zgodnie z art. 134 Kodeksu pracy (od 23 kwietnia 2023 roku), o ile dobowy wymiar czasu pracy pracownika:

1. wynosi co najmniej 6 godzin – pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut
2. jest dłuższy niż 9 godzin – pracownik ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut
3. jest dłuższy niż 16 godzin – pracownik ma prawo do kolejnej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut.

Należy pamiętać, iż wszystkim pracownikom pracującym w wymiarze dobowym co najmniej przez 6 godzin przysługuje 15-minutowa przerwa w pracy niezależnie od systemu czasu pracy w jakim pracują. Czas tej przerwy wlicza się do czasu pracy. Pracodawca może wydłużyć czas trwania tej przerwy, mając na względzie, iż wlicza się ją do czasu pracy i wynagradza jak za czas przepracowany.

Jakie przerwy przysługują w przerywanym systemie czasu pracy?

W przerywanym systemie czasu pracy, przy przerwie trwającej 5 godzin, maksymalny dobowy wymiar czasu pracy może wynosić 8 godzin, co wynika z prawa pracownika do 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku dobowego (8 + 5 + 11 = 24). Przy czym te 8 godzin jest przerwane maksymalnie 5-godzinną przerwą w pracy.

W związku z tym, iż pracownik wykonuje pracę w wymiarze dobowym co najmniej przez 6 godzin (8 godzin), przysługuje mu prawo do co najmniej 15 minutowej przerwy wliczanej do czasu pracy.

Czemu służą przerwy i dlaczego nie należy ich łączyć?

Wskazane przepisami Kodeksu pracy przerwy nie powinny być łączone w jedną. Przerwa od pracy ma, co do zasady, służyć regeneracji sił i umożliwić pracownikowi np. spożycie posiłku w trakcie dnia.

O sposobie i terminie korzystania przez pracowników z przerw może decydować pracodawca.

Pracodawca powinien uregulować kwestie związane z korzystaniem z przerw w przepisach wewnątrzzakładowych. Nie ma oczywiście przeszkód, aby decyzje w tym zakresie pozostawić pracownikom. Ze względu na fakt, iż to pracodawca jest organizatorem pracy w zakładzie pracy, może zobowiązać pracowników do korzystania z przerw w określonym przez niego przedziale czasowym.

Rekomendacje Społeczności HR na szpilkach® na Facebooku

Przerywany system czasu pracy to bardzo interesujące rozwiązanie dla firmy, która świadczy tego typu usługi. Biorąc jako przykład usługi sprzątania pomieszczeń biurowych – realizowane są z reguły w godzinach porannych lub popołudniowych, kiedy ilość ludzi użytkujących dane pomieszczenia jest znikoma i dzięki temu każdy może spokojnie wykonać swoją pracę.

Jeżeli pracodawca chce zapewnić pracę w pełnym wymiarze lub/i ograniczyć liczbę cząstkowych etatów, a zlecenia od klientów godzinowo kreują się tak, a nie inaczej jest to odpowiednie rozwiązanie.

Przerywany system czas pracy pozwalana na wprowadzenie w ciągu dnia jednej przerwy w pracy, nie dłuższej niż 5 godzin (długość przerwy jest niezależna od wymiaru czasu pracy, zatem także niepełnoetatowy pracownik zatrudniony w systemie przerywanego czasu pracy może mieć 5-godzinną przerwę). Co ważne – przerwa ta nie jest wliczana do czasu pracy, a pracownik może swobodnie nią dysponować. Za jej czas pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju.

Warto mieć na uwadze, iż przerywany system czasu pracy nie może być łączony z systemami wskazanymi w art. 135-138, 143 i 144 KP, czyli m.in.: z pracą w ruchu ciągłym, z system skróconego tygodnia pracy czy system pracy weekendowej oraz iż są grupy pracowników, które muszą wyrazić zgodę na wykonywanie pracy w przerywanym systemie czasu pracy np. kobiety w ciąży czy pracownik wychowujący dziecko do ukończenia przez nie 8 roku życia (art. 178 KP).

Zgodnie z art. 139 § 1 Kodeksu pracy, o ile jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system przerywanego czasu pracy według z góry ustalonego rozkładu przewidującego nie więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby, trwającą nie dłużej niż 5 godzin. Przerwy nie wlicza się do czasu pracy, jednakże za czas tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju.

System przerywanego czasu pracy wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a o ile u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa – w porozumieniu z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u tego pracodawcy. Nie mniej jednak wprowadzenie przerywanego systemu czasu pracy poza przepisami wewnątrzzakladowymi można wprowadzić również w umowie o pracę.

W omawianym przypadku wprowadzenie przerywanego systemu czasu pracy dla danej grupy pracowników, którzy bedą wykonywać swoje obowiązki wynikające z umowy o pracę w kilku lokalizacjach wskazanych przez pracodawcę jest możliwe, aczkolwiek niewliczana do czasu pracy przerwa w ciągu doby nie może przekraczać 5 godzin, ale może być krótsza. Należy pamiętać o tym, aby zapewnić pracownikom 11-godzinny nieprzerwany odpoczynek dobowy i 35-godzinny nieprzerwany odpoczynek tygodniowy. Jak również zgodnie z art. 134 Kodeksu pracy, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracodawca jest zobowiązany do udzielenia przerwy trwającej co najmniej 15 minut wliczanej do czasu pracy, dlatego też jeżeli liczba godzin pracy przed lub po przerwie będzie wynosić nieprzerywanie co najmniej 6 godzin pracownikowi przysługuje wliczana do czasu pracy przerwa wynosząca co najmniej 15 minut. Należy również pamiętać o tym, iż jeżeli łącznie przed i po przerwie pracownik przepracuje więcej niż 8 godzin w ciągu jednej doby, wówczas wystąpią nadgodziny, za które należy się wynagrodzenie.