2 godzin temu
- Projekt przewiduje możliwość trzykrotnego podejścia do egzaminu sędziowskiego i prokuratorskiego przez aplikantów KSSiP.
- Nowelizacja różnicuje liczbę podejść w zależności od przyczyn wcześniejszego nieprzystąpienia lub niezdania egzaminu.
- Przepisy przejściowe obejmą także byłych aplikantów z lat 2013–2025, umożliwiając im ponowne przystąpienie do egzaminu.
Cel i uzasadnienie projektu
Celem projektu jest dostosowanie przepisów do postulatów środowiska aplikantów KSSiP, którzy od lat wskazywali na nadmierną surowość obecnych regulacji. Obowiązujący stan prawny przewiduje bowiem jedynie jedną możliwość ponownego przystąpienia do egzaminu zawodowego w przypadku jego niezdania, co w praktyce kończy ścieżkę kariery sędziowskiej lub prokuratorskiej dla osób, które nie uzyskały pozytywnego wyniku w dwóch próbach. Nowelizacja ma na celu uelastycznienie procedury egzaminacyjnej i przywrócenie równowagi pomiędzy wymogami zawodowymi a zasadą równego dostępu do zawodu.
Ustawodawca podkreśla, iż proponowane rozwiązanie nie obniża wymagań merytorycznych, ale zapewnia aplikantom dodatkową szansę, uwzględniającą losowe i życiowe przeszkody w przygotowaniu do egzaminu. Zmiana jest także wyrazem racjonalnego gospodarowania zasobami kadrowymi wymiaru sprawiedliwości, gdyż zwiększa szansę na pełniejsze wykorzystanie potencjału osób, które ukończyły proces aplikacyjny.
Zakres merytoryczny projektu
Projekt wprowadza szereg zmian w art. 33 ustawy z 23.1.2009 r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 217; dalej: KSSiPU), rozszerzając katalog uprawnień aplikantów w zakresie przystąpienia do egzaminu sędziowskiego. najważniejsze nowości obejmują dodanie przepisów ust. 3a–3d oraz ust. 5, które szczegółowo regulują dopuszczalne liczby podejść i terminy egzaminów.
Zgodnie z projektowanymi zmianami:
- Aplikant, który nie przystąpił do egzaminu w wyznaczonym terminie i nie uzyskał zezwolenia lub odstąpił od egzaminu bez usprawiedliwienia, będzie mógł przystąpić ponownie tylko raz (nowe brzmienie art. 33 ust. 3 KSSiPU).
- Aplikant, który nie zdał egzaminu w terminie wyznaczonym, będzie mógł przystąpić do egzaminu ponownie tylko dwa razy, z zastrzeżeniem dalszych przepisów (art. 33 ust. 3a KSSiPU).
- W przypadku pierwszego niezdania egzaminu, aplikant będzie mógł przystąpić ponownie w bezpośrednio kolejnym terminie, tj. w terminie egzaminu wyznaczonym dla kolejnego rocznika (art. 33 ust. 3b KSSiPU).
- Jeśli aplikant nie przystąpi do egzaminu w tym kolejnym terminie lub odstąpi od niego bez usprawiedliwienia, zachowa prawo do jednego ponownego podejścia (art. 33 ust. 3c KSSiPU).
- Aplikant, który nie zda egzaminu po raz drugi, będzie mógł przystąpić do egzaminu po raz trzeci nie później niż w ciągu 60 miesięcy od dnia ukończenia aplikacji sędziowskiej (art. 33 ust. 3d KSSiPU).
Ponadto w art. 33 KSSiPU dodano ust. 5, który stanowi, iż aplikanci, o których mowa w ust. 3c, mogą przystąpić do egzaminu nie później niż w terminie 48 miesięcy od ukończenia aplikacji. Zmiany te zapewniają spójność systemową oraz jasne określenie granic czasowych dla korzystania z uprawnienia do ponownego egzaminu.
Zasady różnicowania i dopuszczalność trzeciego podejścia
Projektowane przepisy różnicują sytuację aplikantów w zależności od przyczyn wcześniejszego nieprzystąpienia do egzaminu lub jego niezdania. Trzykrotne przystąpienie będzie możliwe wyłącznie w przypadku osób, które dwukrotnie nie zdały egzaminu, natomiast dla aplikantów, którzy nie przystąpili bez usprawiedliwienia, przewidziano ograniczenie do jednej lub dwóch prób. Surowsze potraktowanie tej grupy wynika z braku realizacji celu odbywania aplikacji, który jest finansowany ze środków publicznych i zakłada odpowiedzialne podejście do procesu kształcenia.
Dyrektor KSSiP zachowa uprawnienie do udzielania zezwolenia na przystąpienie do egzaminu w terminie późniejszym – w przypadku, gdy aplikant wykaże, iż nieobecność lub przerwanie egzaminu wynikało z choroby, wypadku losowego lub innej udokumentowanej przyczyny uniemożliwiającej udział w egzaminie.
Przepisy przejściowe – aplikanci z lat 2013–2025
Nowelizacja obejmuje także przepisy o charakterze przejściowym. Na mocy art. 2 projektu, aplikanci KSSiP, którzy w latach 2013–2025 dwukrotnie nie zdali egzaminu sędziowskiego lub prokuratorskiego, będą mogli ponownie przystąpić do egzaminu jeden raz – w jednym z terminów wyznaczonych w ciągu 60 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Z uprawnienia tego wyłączeni zostaną aplikanci, którzy już wcześniej skorzystali z możliwości podejścia do egzaminu jako referendarze sądowi, asystenci sędziów lub asystenci prokuratorów.
Rozwiązanie to ma charakter kompensacyjny i odpowiada na postulaty osób, które ukończyły aplikację w poprzednich latach, ale nie uzyskały pozytywnego wyniku egzaminu z przyczyn niezależnych od nich. Umożliwienie ponownego przystąpienia do egzaminu pozwoli wykorzystać ich przygotowanie zawodowe i przyczyni się do poprawy sytuacji kadrowej w sądach i prokuraturach.
Wejście w życie
Zgodnie z art. 3 projektu, ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, co ma zapewnić odpowiedni czas na zapoznanie się z nowymi przepisami przez adresatów regulacji. Przewidziany termin jest wystarczający, by KSSiP dostosowała harmonogram egzaminów oraz zasady organizacyjne do nowych rozwiązań.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury został opublikowany w Rządowym Centrum Legislacji i w tej chwili podlega opiniowaniu.
