4 tygodni temu
Kluczowe rozwiązania
- Aktualizacja stawek akcyzy na alkohol – nowe stawki akcyzy na napoje alkoholowe wzrosną o 15% w 2026 r. i o 10% w 2027 r.
- Podwyższenie zryczałtowanego podatku od wygranych – stawka podatku od wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych wzrośnie z 10% do 15%.
- Wzrost opłaty od napojów słodzonych – podniesiono opłatę stałą i zmienną za zawartość cukrów oraz opłatę stałą za kofeinę i taurynę.
- Zmiany w ustawie o zdrowiu publicznym – modyfikacja art. 12f ZdrPublU ma na celu skuteczniejszą realizację prozdrowotnych celów polityki fiskalnej.
- Zmiany w ustawie PIT – modyfikacja art. 30 ust. 1 pkt. 2 PDOFizU podnosi stawkę podatku, a przepisy dotyczące zwolnień (art. 21 PDOFizU) pozostają bez zmian w kontekście innych wygranych.
- Wpływ na przedsiębiorców – przedsiębiorcy, w tym z sektora MŚP, będą musieli dostosować swoje systemy informatyczne do nowych stawek podatkowych i opłat.
Geneza i główne cele zmian
Proponowane zmiany w ustawie z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 126) są aktualizacją tzw. „akcyzowej mapy drogowej” z 2022 r. Pierwotne stawki akcyzy były kalkulowane w oparciu o inne parametry makroekonomiczne, które nie mogły uwzględniać dynamicznego wzrostu inflacji po wybuchu wojny w Ukrainie. W rezultacie, siła nabywcza konsumentów rosła, a dostępność alkoholu w Polsce stała się relatywnie zbyt duża. Za przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 2020 r. można było kupić 201 butelek wódki, a w 2024 r. – już 238. Celem podwyżek jest więc ograniczenie spożycia alkoholu i zmniejszenie negatywnych skutków społecznych tego zjawiska.
Zmiany w ustawie z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163; dalej: PDOFizU) wynikają z konieczności zwiększenia dochodów państwa. Obecna stawka 10% na wygrane jest relatywnie niska, a wpływy z tego podatku mają incydentalny charakter. Nowelizacja jest częścią działań rządu mających na celu obniżenie deficytu budżetowego do 3% PKB, co jest zobowiązaniem Polski w związku z procedurą nadmiernego deficytu, obowiązującą od 2024 r.
Wprowadzone modyfikacje w ustawie z 11.9.2015 r. o zdrowiu publicznym (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 340) są odpowiedzią na alarmujące dane dotyczące otyłości w Polsce. Zgodnie z raportem Najwyższej Izby Kontroli, na otyłość choruje około 9 mln dorosłych, a liczba pacjentów z otyłością wzrosła o połowę w latach 2020-2022. Celem podwyższenia opłaty cukrowej jest stymulowanie prozdrowotnych wyborów konsumentów i ograniczenie dostępności ekonomicznej napojów słodzonych, które są uznawane za jedną z przyczyn tych chorób.
Nowe stawki akcyzy na alkohol (lata 2026-2027)
Projekt przewiduje konkretne podwyżki stawek akcyzy na wszystkie rodzaje alkoholu, co ma bezpośrednio przełożyć się na wzrost cen dla konsumentów. Zgodnie z art. 1 projektu ustawy, stawki akcyzy w 2026 r. i 2027 r. zostaną zmienione następująco:
- alkohol etylowy – w 2026 r. stawka wzrośnie z 8391 zł do 9190 zł za hektolitr, a w 2027 r. – do 10109 zł,
- piwo – w 2026 r. podwyżka z 11,47 zł do 12,56 zł za hektolitr, a w 2027 r. – do 13,82 zł,
- wino i napoje fermentowane – w 2026 r. podwyżka z 233 zł do 255,30 zł za hektolitr, a w 2027 r. – do 280,83 zł,
- wyroby pośrednie – w 2026 r. stawka wzrośnie z 467 zł do 511,75 zł, a w 2027 r. – do 562,93 zł,
Zmiany są podyktowane dezaktualizacją pierwotnej mapy drogowej z powodu inflacji i wzrostu wynagrodzeń, co sprawiło, iż alkohol stał się relatywnie tańszy niż pierwotnie planowano.
Podwyższenie zryczałtowanego podatku od wygranych (PIT)
Projekt ustawy zmienia art. 30 ust. 1 pkt. 2 PDOFizU, podnosząc stawkę zryczałtowanego podatku z tytułu wygranych w konkursach i grach z 10% do 15%. Zmiana ta ma na celu zwiększenie wpływów do budżetu państwa. Uzasadnieniem jest fakt, iż obecna stawka jest relatywnie niska w porównaniu do innych źródeł dochodów, a przychody z wygranych mają charakter incydentalny i nie stanowią podstawowego źródła utrzymania podatników, które państwo powinno wspierać. Nowelizacja nie wpływa na zwolnienia z podatku dla wygranych o wartości do 2280 zł w grach hazardowych oraz do 2000 zł w konkursach organizowanych przez media.
Wzrost opłaty od napojów słodzonych – podatek cukrowy
Zmiany w art. 12f ZdrPublU są kluczowym narzędziem w walce z otyłością i chorobami cywilizacyjnymi. Obecna wysokość opłaty jest niewystarczająca i nie spełnia swoich celów zdrowotnych, co widać na przykładzie napojów typu „cola”, gdzie opłata wynosi zaledwie 0,30 zł przy cenie 4,20 zł. Zgodnie z projektem, wysokość opłaty stałej wzrośnie z 0,50 zł do 0,70 zł za każde 100 ml napoju zawierającego do 5 g cukru lub substancji słodzących. Opłata zmienna za każdy gram cukru powyżej 5 g wzrośnie z 0,05 zł do 0,10 zł. Dodatkowo, projekt wprowadza znaczącą podwyżkę opłaty za zawartość kofeiny i tauryny w napojach energetycznych z 0,10 zł do 1,00 zł. Ma to na celu uwzględnienie dodatkowego ryzyka związanego ze spożywaniem tych napojów. W uzasadnieniu wskazano, iż niższa opłata nie wpływała na spadek sprzedaży, a skuteczne podatki behawioralne muszą mieć odpowiednio wysokie stawki.
Podsumowanie i perspektywy
Projektowana ustawa to kompleksowe narzędzie, które łączy cele fiskalne z celami społecznymi. Zwiększenie wpływów do budżetu państwa jest najważniejsze w obliczu procedury nadmiernego deficytu, a jednocześnie pozwala na finansowanie wysokich wydatków, w tym militarnych. Podwyżki stawek akcyzy na alkohol i opłaty na napoje słodzone mają na celu ograniczenie konsumpcji używek, co ma przełożyć się na poprawę zdrowia publicznego i redukcję kosztów leczenia chorób związanych z nadużywaniem alkoholu i otyłością. Należy jednak liczyć się z tym, iż zmiany te zwiększą obciążenia, w tym dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, które będą musiały dostosować swoje systemy IT do nowych stawek.
