Status przedsiębiorcy sp. z o.o.

Działalność gospodarcza

W pierwszej kolejności WSA w Białymstoku wskazał, iż zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 4 ustawy z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U z 2023 r. poz. 70; dalej: PodLokU) działalność gospodarcza to działalność, o której mowa w ustawie z 6.3.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 221; dalej: PrPrzed), a w myśl art. 3 PrPrzed jest to zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Ustawodawca w art. 1a ust. 1 pkt 3 PodLokU rozróżnił przedsiębiorców i inne podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Jedynie do tej grupy podmiotów odnosi się odesłanie do PrPrzed w zakresie rozumienia działalności gospodarczej. PodLokU nie odwołuje się natomiast do PrPrzed w zakresie rozumienia pojęcia „przedsiębiorca”. Pojęcia przedsiębiorcy i podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą powinny być zdefiniowane na potrzeby PodLokU. Odwołując się w art. 1a ust. 1 pkt 3 PodLokU do PrPrzed jedynie w zakresie „innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą”, ustawodawca przyjął formalną definicję przedsiębiorcy. Oznacza to konieczność przyjęcia, iż przedsiębiorcą jest ten, kto posiada odpowiedni wpis w stosownej ewidencji.

Z art. 36 pkt 6 ustawy z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 685; dalej: KRSU) wynika obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. WSA w Białymstoku dostrzegł, iż nie każda spółka kapitałowa prowadzi działalność gospodarczą, a mimo to podlega obowiązkowi wpisu do KRS. Zgodnie z art. 3 KSH przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, o ile umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób. Cel ten może być rozumiany jako cel rodzajowy wyznaczany pojęciem spółki danego typu, w ramach którego można wyróżnić trzy zakresy, w szczególności może to być każdy cel dozwolony przez prawo, chyba iż ustawa zawiera w tym zakresie ograniczenia, co jest charakterystyczne dla spółek kapitałowych (art. 51 § 1 KSH i art. 301 § 1 KSH). Cel taki może przybrać postać celu: gospodarczego zarobkowego, gospodarczego niezarobkowego, niegospodarczego. Konkretyzacja celu następuje przez wskazanie w umowie spółki lub stanowiącym jej składnik statucie przedmiotu działalności spółki. Cel spółki można uznać za kategorię nadrzędną wobec przedmiotu jej działalności, który wyznacza rodzaje działań, jakie będą podejmowane przez spółkę, by cel został zrealizowany (A. Kidyba, KSH. Tom I. Komentarz do art. 3, Lex/el).

Zgodnie z art. 36 KRSU sp. z o.o. jest jednym z podmiotów, które podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Zatem KRSU nie przewiduje sytuacji, w której spółka z o.o. mogłaby uniknąć wpisu do KRS. Z tego powodu – zdaniem WSA w Białymstoku – należy przyjąć, iż wpis do rejestru przedsiębiorców w KRS czyni ze spółki przedsiębiorcę.

Zaprezentowane stanowisko wiążące pojęcie przedsiębiorcy z posiadaniem wpisu do rejestru znajduje poparcie w doktrynie, gdzie wskazuje się, iż choćby wtedy, gdy spółka z o.o. lub spółka akcyjna nie zostały powołane w celu wykonywania działalności gospodarczej, przez wpis do rejestru przedsiębiorców w KRS mają status przedsiębiorcy rejestrowego. Sam ten status decyduje o tym, iż są one przedsiębiorcami, w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 3 PodLokU.

Istota sporu

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy, WSA w Białymstoku wskazał, iż Powiatowe Przedsiębiorstwo Drogowo-Budowlane Sp. z o.o. w S. (dalej: skarżąca spółka) jest spółką prawa handlowego – spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Podmiot ten jest osobą prawną (art. 12 KSH), posiada zdolność prawną. Skarżąca spółka działa na podstawie KSH. Jest przy tym spółką komunalną. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 679; dalej: GospKomU) jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć spółki z o.o. lub spółki akcyjne, a także przystępować do takich spółek. W akcie założycielskim skarżącej spółki wskazano jako cel: wykonywanie powierzonych jej na mocy aktu zadań własnych powiatu S. o charakterze użyteczności publicznej polegających na świadczeniu usług w zakresie bieżącego utrzymania dróg powiatowych oraz bieżącego utrzymania i konserwacji budynków stanowiących własność powiatu S.

Na tle rozpoznawanej sprawy powstało pytanie, czy wykonywanie zadań o charakterze użyteczności publicznej wyklucza przyjęcie, iż spółka wykonuje działalność gospodarczą.

Stanowisko WSA w Białymstoku

Zgodnie z art. 2 GospKomU gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach samorządowego zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego. Artykuł 7 GospKomU stanowi, iż działalność wykraczająca poza zadania o charakterze użyteczności publicznej nie może być prowadzona w formie samorządowego zakładu budżetowego. Z kolei art. 6 ustawy z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1526) stanowi, iż w celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi podmiotami. Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej. W przypadku jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego udział w spółkach prawa handlowego został ograniczony do działalności w celu realizacji zadań własnych niewykraczających poza sferę użyteczności publicznej. Z ww. regulacji płynie jednak wniosek, iż powiatom nie zakazano prowadzenia działalności gospodarczej, zakazano zaś jedynie prowadzenia takiej działalności w sferze wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej. Pośrednio również wynika, iż wykonywanie zadań o charakterze użyteczności publicznej mieści się w pojęciu prowadzenia działalności gospodarczej.

Zdaniem WSA w Białymstoku nie ma przeszkód, aby działalność w sferze użyteczności publicznej była nastawiona na zysk. Działalność taka może przynosić zysk, co nie przeczy jej charakterowi, a choćby mieści się w logice działania samorządowych zakładów budżetowych (wyrok WSA we Wrocławiu z 5.5.2011 r., III SA/Wr 110/11, Legalis).

W ocenie WSA w Białymstoku należy zauważyć, iż podmiot będący spółką prawa handlowego może, wykonując zadania w sferze użyteczności publicznej, wykonywać działalność gospodarczą. Nie ma przeszkód, aby działalność taka przynosiła zysk. Usługi z zakresu użyteczności publicznej noszą cechy adekwatne normatywnej konstrukcji pojęcia „działalność gospodarcza”, są zatem świadczone w sposób zorganizowany i ciągły, mają charakter i cel zarobkowy (A. Powałowski, Użyteczność publiczna a działalność gospodarcza, GSP 2015/2/219 – 234).

Podsumowując, zdaniem WSA w Białymstoku wykonywanie przez spółkę powiatową działań wyłącznie w sferze użyteczności publicznej nie wyklucza przyjęcia, iż spółka wykonuje działalność gospodarczą.

Jednocześnie brak powodów do uznania, iż skarżąca spółka, ze względu na sam fakt wykonywania zadań z zakresu użyteczności publicznej, nie ma charakteru podmiotu nastawionego na uzyskiwanie zysku i nie prowadzi działalności gospodarczej. Wskazują na to zapisy aktu założycielskiego, z którego wynika, iż przedmiotem działalności skarżącej spółki są m.in.: roboty związane z budową dróg, autostrad, mostów i tuneli, rozbiórka i burzenie obiektów budowlanych, przygotowywanie terenu pod wynajem i inne. Skarżąca spółka może prowadzić inną działalność gospodarczą, o ile sprzyja ona realizacji celu oraz służy efektywności wykorzystywania majątku skarżącej spółki i nie narusza przepisów prawa. Żaden zapis ww. aktu nie wyklucza zarobkowego charakteru działania skarżącej spółki lub też osiągania zysku – fakt wykonywania zadań z zakresu użyteczności publicznej nie wyklucza zarobkowego charakteru wykonywania tych zadań.

WSA w Białymstoku nie podziela stanowiska skarżącej spółki, iż charakter jej i jej działalności nie pozwala uznać jej za przedsiębiorcę. Bez znaczenia pozostaje argument o źródłach finansowania skarżącej spółki, tj. z rekompensaty otrzymywanej z powiatu S. Źródła finansowania podmiotu będącego spółką pozostają bez wpływu na ustalenie, iż podmiot ten jest przedsiębiorcą i prowadzi działalność gospodarczą.

Rozstrzygnięcie WSA w Białymstoku

W tym stanie rzeczy WSA w Białymstoku na podstawie art. 151 PostAdmU orzekł o oddaleniu skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku z 24.7.2023 r. w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości za 2023 r.

Komentarz