Dziś karalne jest nawoływanie do nienawiści, a także surowiej traktowane popełnianie przestępstw ze względu na takie cechy, jak narodowość, pochodzenie etniczne i wyznanie lub bezwyznaniowość. Przyjęty przez rząd projekt rozszerza przesłanki o niepełnosprawność, wiek, płeć i orientację seksualną. Pierwotnie miał on objąć również tożsamość płciową, ale ostatecznie to sformułowanie wypadło z projektu.
Jak czytamy w uzasadnieniu, nowe przepisy mają na celu pełniejsze realizowanie konstytucyjnego zakazu dyskryminacji oraz wypełnienie międzynarodowych zaleceń dotyczących standardów ochrony przed mową nienawiści i przestępstwami z nienawiści.
W stosunku do pierwotnego projektu w art. 119 § 1 KK (przemoc lub groźba bezprawna z powodu dyskryminacji) oraz art. 257 KK (napaść z pobudek dyskryminacyjnych) na skutek uwag Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego zmieniono sformułowanie „z powodu jej przynależności” na „w związku z przynależnością”. Ta drobna z pozoru zmiana sprawia, iż karane z tego przepisu będzie znieważenie lub naruszenie nietykalności cielesnej osoby, która sama nie posiada cech, które motywowały sprawcę do przestępstwa z powodów dyskryminacyjnych. Innymi słowy przepisy te będą miały zastosowanie nie tylko w sytuacjach, w których pokrzywdzonymi są np. osoby homoseksualne czy niepełnosprawne, ale także gdy są nimi np. osoby wspierające ich prawa.
Rozszerzenie katalogu przesłanek dyskryminacyjnych określonych w art. 119, 256 i 257 kodeksu karnego sprawi, iż również przestępstwa motywowane uprzedzeniami z powodu wieku, niepełnosprawności, orientacji seksualnej lub płci będą ścigane z urzędu, a nie jak w tej chwili w trybie prywatnoskargowym.
W efekcie przyjętych przez Radę Ministrów zmian przestępstwa motywowane uprzedzeniami będą podlegać następującym karom:
- w przypadku stosowania przemocy lub groźby bezprawnej – kara więzienia od trzech miesięcy do pięciu lat;
- w przypadku nawoływania do nienawiści – kara więzienia do trzech lat;
- w przypadku publicznego znieważenia – kara więzienia do trzech lat.
Projekt nowelizacji wprowadza również zmiany w karaniu za przestępstwo publicznego znieważenia z nienawiści. Proponuje się uelastycznienie katalogu kar, przewidując możliwość nałożenia grzywny, kary ograniczenia wolności lub kary więzienia do dwóch lat.
Nowe przepisy wejdą w życie 14 dni po ich ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Etap legislacyjny: projekt przyjęty przez rząd