Zakaz promocji i reklamy nabycia udziałów w spółce z o.o. a sprzedaż udziałów w ramach postępowania upadłościowego

Zakaz składania oferty nabycia nieoznaczonemu adresatowi

Zgodnie z wprowadzonym art. 182¹ KSH oferta nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być składana nieoznaczonemu adresatowi. Nabycie udziałów w spółce nie może być także promowane przez kierowanie reklamy lub innej formy promocji do nieoznaczonego adresata.

Mocą tego przepisu, ustawodawca wprowadził zakaz składania oferty nabycia udziałów nieoznaczonemu adresatowi. Celem nowelizacji było wyłączenie możliwości pozyskania inwestorów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością przy wykorzystaniu usług podmiotów nienadzorowanych poprzez np. crowdfunding i zapewnienie równych i sprawiedliwych zasad pozyskiwania kapitału.

Ustawodawca ograniczył przy tym nie tylko możliwość oferowania udziałów, ale i promowania ich nabycia. Przy czym, przez „promowanie” ustawodawca rozumie nie tylko kierowanie reklam do nieoznaczonego adresata, ale też inne formy promocji, a zatem wszelkie sposoby zachęcania potencjalnych inwestorów do dokonania inwestycji, o ile zachęty te mogą prowadzić do podjęcia decyzji inwestycyjnej.

Cel wprowadzenia przepisów w prawie unijnym oraz w KSH

Nowelizacja KSH została wprowadzona w celu zapewnienia stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z 7.10.2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (Dz.Urz. UE L z 2020 r. Nr 347, s. 1).

Zgodnie ze wskazanymi w rozporządzeniu 2020/1503/UE motywami, celem wprowadzenia przepisów było „rozwiązanie problemu różnic pomiędzy ramami prawnymi mającymi zastosowanie do usług finansowania społecznościowego, aby zapewnić należyte funkcjonowanie rynku wewnętrznego takich usług, przy jednoczesnym zwiększeniu ochrony inwestorów i efektywności rynku oraz przyczynieniu się do utworzenia unii rynków kapitałowych” (74 cel rozporządzenia). Jednocześnie celem rozporządzenia było określenie zasad zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w art. 5 TUE.

Państwa członkowskie miały możliwość zezwolenia, aby udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością były wykorzystywane w ramach crowdfundingu (art. 2 ust. 2 rozporządzenia 2020/1503/UE), czyli by pozyskiwać finansowanie społecznościowe poprzez emisję udziałów. Polski ustawodawca nie skorzystał jednak z tej możliwości, ponieważ w polskim systemie prawnym nie są przeznaczone do publicznego obrotu (jak np. akcje) i w związku z tym wprowadził zakaz składania oferty nabycia nieoznaczonemu adresatowi oraz zakaz promocji nabycia udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.

W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano, iż spółki z o.o. będą mogły pozyskiwać finansowanie społecznościowe w inny sposób np. w postaci emisji obligacji lub zaciągania pożyczek. Dodatkowo ustawodawca wprowadził sankcję karną za naruszenie tego przepisu (art. 595¹ KSH).

Zakaz a przepisy prawa upadłościowego

W przepisach KSH, mimo wprowadzenia zakazu oferowania nieoznaczonemu adresatowi i promowania nabycia udziałów, nie znalazło się jednak wyłączenie zastosowania tego przepisu w postępowaniach upadłościowych. Powyższe zaczęło nastręczać pewnych wątpliwości co do możliwości publicznej sprzedaży przez syndyków masy upadłości udziałów w spółkach w ramach prowadzonych postępowań upadłościowych.

Nie ulega wątpliwości, iż w z chwilą ogłoszenia upadłości w masie upadłości mogą znaleźć się udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. Udziały takie syndyk powinien – jak każde inne aktywo – zlikwidować, a pozyskane z likwidacji środki przeznaczyć na zaspokojenia wierzycieli.

Zgodnie z art. 332 PrUpad likwidacja praw majątkowych upadłego, czyli m.in. udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością następuje przez ich wykonanie albo zbycie. Zbycie udziałów może nastąpić w drodze przetargu lub aukcji, których warunki zatwierdza sędzia-komisarz i o których należy zawiadomić przez obwieszczenie umieszczone w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Przy czym należy podkreślić, iż obwieszczenie jest publicznie dostępne dla wszystkich zainteresowanych z chwilą jego opublikowania przez sędziego-komisarza.

Uznanie, iż wskazany przepis Kodeksu spółek handlowych ma zastosowanie także do postępowania upadłościowego prowadziłoby do wniosku, iż sędzia-komisarz nie mógłby określić warunków sprzedaży danego składnika masy upadłości, skoro nie można dokonać obwieszczenia o takich warunkach. A jeżeli nie może obwieścić o warunkach sprzedaży to nie można zbyć takiego składnika majątku upadłego.

Niezasadnym wydaje się uznanie, iż w związku z nowelizacją Kodeksu spółek handlowych, syndyk masy upadłości musiałby żądać wyłączenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z masy upadłości, skoro nie może przeprowadzić likwidacji tego majątku. Powyższe nie jest zgodne z celem prowadzenia postępowania upadłościowego. Skoro istotą postępowania upadłościowego jest zapewnienie wspólnego dochodzenia roszczeń przez wierzycieli, a rolą postępowania jest zaspokojenie interesów wierzycieli w jak najwyższym stopniu, to środkiem do spełnienia tego celu jest likwidacja masy upadłości, w tym także przysługujących upadłemu udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.

Skoro prawo upadłościowe jest systemowo odrębne, zatem zyskuje prymat (zgodnie z zasadą lex specialis derogat legi generali) nad ogólnymi regułami dotyczącymi obrotu udziałami, w tym regułami zawartymi w Kodeksie spółek handlowych. Nie może być wątpliwości, iż celem publicznej promocji udziałów zbywanych przez syndyka nie jest chęć pozyskania finansowania inwestycyjnego, a jedynie realizacja swoich ustawowych obowiązków, czyli likwidacji masy upadłości, by zaspokoić wierzycieli upadłego w możliwie najwyższym stopniu. Stąd należy przyjąć, iż przepis zakaz ten nie wiąże sędziego-komisarza ani syndyka masy upadłości. Przeciwna interpretacja doprowadziłaby do istotnego obniżenia poziomu zaspokojenia wierzycieli (brak promocji aktywa jest jednoznaczny z węższym kręgiem zainteresowanych, a w konsekwencji kształtuje cenę), a w konsekwencji byłaby sprzeczna z zasadą optymalizacji wyrażoną w art. 2 ust. 1 PrUpad.

Komentarz