1 rok temu
Przedsiębiorca może zatrudnić nieletniego pracownika sezonowego na podstawie umowy cywilnoprawnej (zlecenie lub o dzieło). Warunkiem jest jednak uzyskanie zgody przedstawiciela ustawowego tej osoby, a zatem rodzica lub opiekuna prawnego (chyba iż z ważnych powodów osoba niepełnoletnia wcześniej uzyskuje pełną zdolność do czynności prawnych, wówczas zgoda przedstawiciela ustawowego takiej osoby na zawarcie m.in. umowy cywilnoprawnej nie jest wymagana). O czym jeszcze warto pamiętać zatrudniając nieletnich pracowników na umowę zlecenie lub dzieło?
Różnice w pojęciu osoby małoletniej i młodocianej
W porządku prawnym osobę niepełnoletnią (do 18 urodzin, pod warunkiem iż nie uzyskała pełnoletności wskutek zawarcia małżeństwa – art. 10 Kodeksu Cywilnego (dalej KC)) określa się na dwa sposoby :
- jak wskazuje art. 15 KC ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście,
- z kolei art. 190 § 1 Kodeksu Pracy (dalej KP) wskazuje, iż młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.
Jak można zauważyć pojęcie pracownika małoletniego jest szersze niż pojęcie pracownika młodocianego, rozbieżności w definicjach przekładają się na tryby zatrudnienia osoby niepełnoletniej.
Możliwe ograniczenia czynności prawnych małoletniego
W wyjątkowych sytuacjach osoba niepełnoletnia może być całkowicie pozbawiona czynności prawnych albo posiadać pełną zdolność do czynności prawnych.
Art.13 KC wskazuje, iż jeżeli osoba, która ukończyła 13 lat nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii może zostać ubezwłasnowolniona całkowicie.
Jak stanowi art. 10 § 2. KC małoletni uzyskuje pełnoletność wskutek zawarcia związku małżeńskiego. W przypadku unieważnienia małżeństwa małoletni nie traci statusu osoby pełnoletniej.
Zgoda na zatrudnienie nieletniego pracownika na umowę cywilnoprawną
Zgoda przedstawiciela osoby nieletniej nie musi zostać wyrażona w formie pisemnej, wystarczy, iż będzie wyrażona przez jakiekolwiek zachowanie przedstawiciela w sposób dostatecznie ją uzasadniający. Do celów dowodowych zalecana jest jednak pisemna forma zgody.
Kto może zawrzeć umowę cywilnoprawną z nieletnim poniżej 16 roku życia?
Wykonywanie pracy lub podejmowanie innych zajęć zarobkowych przez dzieci do 16. roku życia może odbywać się jedynie w okolicznościach ściśle wskazanych w Kodeksie pracy. Decydujące znaczenie będzie miał tu charakter prowadzonej działalności. Dla osób do 16 roku życia praca, w tym także na podstawie umowy cywilnoprawnej jest możliwa, ale po zaistnieniu łącznie trzech przesłanek. Zgodnie z zapisem w art. 304(5) Kodeksu pracy małoletni, który nie ukończył 16 roku życia może zostać zatrudniony przez podmiot prowadzący działalność:
- kulturalną,
- artystyczną,
- sportową,
- reklamową.
Dodatkowo, przed zatrudnieniem małoletniego podmiot ten musi uzyskać zgodę prawnego opiekuna dziecka oraz zezwolenie na zatrudnienie wydane przez inspektora pracy.
Pracownik między 16 a 18 rokiem życia to tzw. pracownik młodociany. Osoby takie mogą być zatrudnione na podstawie umowy cywilnoprawnej wyłącznie do prac lekkich. Dodatkowo, przy zatrudnianiu uczniów, którzy mają więcej niż 16 i mniej niż 18 lat należy mieć na względzie Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 roku w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianymi warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac, które określa, do jakich obowiązków nie można zatrudniać takich pracowników.
Umowa cywilnoprawna z małoletnim a składki ZUS
Jeżeli zatrudniana osoba małoletnia jest uczniem (np. szkoły ponadgimnazjalnej), to z tytuły umowy cywilnoprawnej nie będzie podlegać ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnemu. o ile jednak nie posiada statusu ucznia, wówczas z tytułu umowy zlecenia będzie podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu, a dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu (dowiedz się więcej na temat składek ZUS przy umowie zlecenia).
Umowa cywilnoprawna a podatek dochodowy
Rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych nie różni się niczym od rozliczeń osoby pełnoletniej. Umowa zlecenia zawarta z osobami do 26 roku życia podlega pod ulgę bez Pit dla Młodych i do wysokości limitu 85 528 zł zaliczka na podatek dochodowy jest zerowa. Po zakończonym roku podatkowym zleceniodawca przekazuje do końca stycznia PIT-11 do adekwatnego Urzędu Skarbowego zleceniobiorcy, z kolei zleceniobiorca ma obowiązek otrzymać zeznanie roczne do końca lutego. Na tej podstawie rodzic niepełnoletniego wypełnia swój PIT-37, w którym wykazuje także dochody dziecka. o ile natomiast z tytułu umowy zlecenia małoletni osiąga wynagrodzenie w wysokości do 200 zł brutto to od tych przychodów należy pobrać podatek zryczałtowany, którego nie wykazuje się na PIT-11. Oznacza to, iż umowa zlecenia opodatkowana podatkiem zryczałtowanym nie korzysta z ulgi bez PIT dla młodych. Wykaz umów wykluczonych z tej ulgi znajduje się w tutaj.
Ważne!Jeśli wynagrodzenie osoby małoletniej z tytułu umowy cywilnoprawnej jest do 200 zł brutto, ale jest zależne od przepracowanych godzin (nie jest określone kwotowo), wówczas rozliczenie następuje na zasadach ogólnych, co w praktyce oznacza, iż zleceniobiorca do 26 roku życia nie ma pobranej zaliczki na podatek dochodowy. Po zakończonym roku podatkowym zleceniodawca przekazuje do końca stycznia PIT-11 do adekwatnego Urzędu Skarbowego zleceniobiorcy, z kolei zleceniobiorca ma obowiązek otrzymać zeznanie roczne do końca lutego. Na tej podstawie rodzic niepełnoletniego wypełnia swój PIT-37, w którym wykazuje także dochody dziecka.
