Zmiana czasu letniego na czas zimowy a świadczenie pracy

Jak co roku, pracodawcy zatrudniający pracowników w porze nocnej muszą stawić czoła problemom wynikającym ze zmiany czasu letniego na czas zimowy. W szczególności, konieczne będzie rzetelne zaplanowane i rozliczenie przez pracodawców czasu pracy pracowników, którzy będą świadczyć pracę w nocy z soboty na niedzielę, w ostatnim tygodniu października.

W roku 2023 cofanie zegarków z godz. 3:00 na godz. 2:00 będzie mieć miejsce w nocy z soboty 28 października na niedzielę 29 października.

Godzina nadliczbowa wynikająca ze zmiany czasu letniego na zimowy

Częstokroć będzie tak, iż pracownik świadczący pracę w nocy z 28 na 29 października 2023 r. będzie pracować o godzinę dłużej aniżeli wynikałoby to z jego rozkładu czasu pracy. Tytułem przykładu, pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy oraz w systemie pracy zmianowej, a zatem pracujący 8 godzin dziennie, tej jednej nocy najprawdopodobniej spędzi w pracy 9 godzin. Jego zastępca stawi się bowiem w miejscu pracy o godzinę później – pomimo tego, iż z perspektywy „godziny zegarowej” nic się nie zmieni.

Kodeks pracy nie przewiduje żadnych ulg dla pracodawców powierzających pracownikom wykonywanie pracy tej szczególnej nocy. Skoro pracownik spędzi w pracy jedną, dodatkową godzinę, najczęściej konieczne będzie potraktowanie tej dodatkowej godziny pracy jako godzinę nadliczbową. Warto przy tym wspomnieć, iż to ostatnia godzina pracy w danym dniu roboczym będzie godziną nadliczbową, nie zaś dodatkowa godzina wynikająca z cofnięcia naszych zegarków. Przykładowo, pracownik świadczący pracę od 22:00 do 6:00, przy cofnięciu godziny z 3:00 na 2:00, będzie wykonywać pracę w godzinach nadliczbowych od 5:00 do 6:00, gdyż będzie to dziewiąta godzina jego pracy.

Obowiązki organizacyjne pracodawcy w trakcie zmiany czasu letniego na zimowy

Celem zachowania zgodności z przepisami, pracodawca polecający świadczenie pracy w nocy z 28 na 29 października 2023 r. powinien zatem przede wszystkim polecić pracownikowi wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych – uzasadniając to szczególną potrzebą pracodawcy, wynikającą ze sposobu zorganizowania pracy tej szczególnej nocy.

Należy się jednak liczyć z tym, iż niektórzy pracownicy mogą w takiej sytuacji odmówić świadczenia pracy w tej dodatkowej godzinie (np. pracownicy wychowujący dziecko do ukończenia przez nie 8 roku życia), zaś wydanie takiego polecenia innym może okazać się wręcz niezgodne z prawem (np. pracownicy zatrudnieni w wymiarze 8 godzin w porze nocnej, wykonujący prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym). Kodeks pracy nie zawiera bowiem żadnych szczególnych regulacji w zakresie pracy w godzinach nadliczbowych w związku ze zmianą czasu letniego na czas zimowy.

W szczególnych przypadkach, np. o ile wskutek wydania polecenia pracy w godzinie nadliczbowej łączny wymiar czasu pracy przekroczy 9 godzin, przepracowanie dodatkowej godziny może wiązać się też z możliwością skorzystania przez pracownika z dodatkowej, odpłatnej i wliczanej do czasu pracy przerwy w pracy.

Pracodawca powinien też odnotować fakt przepracowania dodatkowej godziny w ewidencji czasu pracy pracownika.

Dodatkowe wynagrodzenie za pracę w trakcie zmiany czasu letniego na zimowy

Z perspektywy pracownika, najbardziej interesujące będzie natomiast to, w jaki sposób powinien zostać rozliczony jego czas pracy w nocy z 28 na 29 października 2023 r.

Praca od godz. 2:00 do godz. 3:00 zawsze jest pracą w porze nocnej, a zatem pora nocna w nocy z 28 na 29 października 2023 r. będzie o godzinę dłuższa niż zwykle. To z kolei oznacza, iż pracownik uzyska prawo do dodatku za porę nocną za dodatkową godzinę pracy, wynikającą z cofnięcia zegarków. Ustawowa wysokość dodatku za jedną godzinę pracy w porze nocnej wynosi w drugiej połowie 2023 roku 4,09 PLN.

Jak już wspomniano, ostatnia godzina pracy będzie najczęściej godziną nadliczbową. Konieczne zatem jest jej rozliczenie na standardowych zasadach – albo poprzez udzielenie pracownikowi czasu wolnego w tym samym wymiarze (z inicjatywy pracodawcy lub na wniosek pracownika), albo poprzez wypłacenie pracownikowi wynagrodzenia za pracę za tę godzinę nadliczbową wraz z dodatkiem. o ile ostatnia godzina pracy wypada w porze nocnej, dodatek ten zawsze będzie wynosić 100% wynagrodzenia.