5 godzin temu
Zmiany w Kodeksie pracy, które definiują staż pracy na nowo zostały już opublikowane w Dzienniku Ustaw (poz. 1423) i wejdą w życie 1 stycznia 2026 r. dla sektora publicznego. Z kolei w przypadku firm prywatnych nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 maja 2026 r. Do stażu wliczane będą okresy m.in. zarobkowania na zleceniu czy własnej działalności gospodarczej.
Równe szanse
Dzięki temu wyrównane mają być szanse w dostępie do niektórych uprawnień pracowniczych, jak i stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego dla osób wykonujących działalność zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy lub stosunek służbowy.
– Mało kto tak naprawdę ma możliwość wyboru formy zatrudnienia. Zlecenie to też praca, podobnie jak jednoosobowa działalność gospodarcza. I zasługują one na docenienie – mówiła we wrześniu br. w Sejmie ministra pracy Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.
Służba, działalność i umowy
Zgodnie z nowymi przepisami do stażu wliczą się okresy:
– służby w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Ochrony Państwa, Służbie Więziennej, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Marszałkowskiej i Służbie Celno-Skarbowej,
– prowadzenia pozarolniczej działalności oraz współpracy z osobą prowadzącą biznes,
– zawieszenia działalności gospodarczej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, za który zostały opłacone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe;
– wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług,
– korzystania z ulgi na start;
– pozostawania członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych,
– pracy zarobkowej (innej niż zatrudnienie) wykonywanej za granicą.
Pytania i odpowiedzi
Katarzyna Wilczyk, starszy prawnik w kancelarii Raczkowski wyjaśnia kto i na jakich zasadach może skorzystać z nowego rozwiązania.
- Czy pracownik musi podjąć jakieś działania, aby pracodawca wliczył mu do stażu okresy pracy np. na umowie zlecenia?
Tak, pracownik będzie musiał wykazać przed pracodawcą okres jaki ma zostać doliczony do stażu pracy. Wymagana jest zatem jego inicjatywa. Z reguły konieczne będzie przedłożenie odpowiedniego zaświadczenia z ZUS. W niektórych przypadkach trzeba będzie natomiast udokumentować okresy w inny sposób (o czym poniżej). Dotyczy to sytuacji, w których pracownik nie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie odrębnych przepisów (np. studenci/uczniowie do 26. roku życia czy osoby wykonujące umowę zlecenia, o ile była ona świadczona na rzecz własnego pracodawcy).
- Na jakiej podstawie firma zaliczy dany okres do stażu pracy?
W zależności od rodzaju aktywności zawodowej, podstawą doliczenia danego okresu do stażu pracy będzie przedłożone przez pracownika:
1. zaświadczenie z ZUS o opłacaniu za dany czas składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe. Tak będzie w przypadku np. okresów prowadzenia przez osobę fizyczną działalności gospodarczej;
2. zaświadczenie z ZUS o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Tak będzie w przypadku wykonywania przez osobę fizyczną umowy zlecenia, agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług oraz pozostawania osobą współpracującą z wymienionymi ludźmi. O taki dokument będą musieli postarać się także członkowie rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych;
3. zaświadczenie z ZUS o zgłoszeniu do ubezpieczenia społecznego. Tak będzie w przypadku skorzystania z tzw. „ulgi na start” przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą;
4. innego rodzaju dokumentu wykazującego okres danej aktywności (np. umowa zlecenia). Tak będzie w przypadku niepodlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie odrębnych przepisów, czyli np. wspomnianych już okresów wykonywania umów zlecenia przez studentów czy uczniów do ukończenia 26 lat lub realizowanych na rzecz własnego pracodawcy.
- Czy pomimo tego, iż prywatne firmy dostały pół roku więcej czasu w wdrożenie przepisów, to pracownik może wystąpić do pracodawcy prywatnego już 1 stycznia 2026 roku o zaliczenie do stażu odpowiednich okresów?
Przepisy przejściowe wprost wskazują, iż do pracodawcy niebędącego jednostką sektora finansów publicznych ustawę stosuje się po upływie 6 miesięcy od dnia jej ogłoszenia. W praktyce oznacza to, iż pracodawca nie musi doliczać do stażu pracy okresu przedstawionego przez pracownika, o ile dokument został złożony wcześniej (tj. przed upływem pół roku). Ta zasada nie dotyczy jednak pracodawców będących jednostką sektora finansów publicznych, gdyż wobec tych podmiotów ustawę stosuje się już od 1 stycznia 2026 roku.
- Czy o ile dana osoba jest zatrudniona w danej firmie na zleceniu to nowe przepisy mają do niego zastosowanie?
Jeżeli dana osoba jest zatrudniona na umowie zlecenia (a nie na umowie o pracę), to nowe przepisy nie mają do niej zastosowania. Natomiast jeżeli w przyszłości zawrze umowę o pracę (z tym samym podmiotem lub z innym), wówczas będzie mogła wystąpić o doliczenie do stażu pracy okresu wykonywania zlecenia. Oczywiście jeżeli przedłoży zaświadczenie ZUS o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
- Jakie zmiany w związku z nowymi przepisami muszą wdrożyć firmy?
Przede wszystkim pracodawcy powinni przygotować się na to, iż przyszli lub obecni pracownicy mogą przedstawiać dokumenty potwierdzające, iż ich wcześniejsze okresy aktywności zawodowej, np. umowy zlecenia czy działalność gospodarcza będą wliczane do stażu pracy. Ponadto konieczne może być dostosowanie systemów kadrowo-płacowych np. w zakresie przeliczania uprawnień (urlop, okresy wypowiedzenia itp.) czy aktualizacja procedur HR co do rodzaju dokumentów jakie dana organizacja przyjmuje od pracowników.
- Z ilu lat firmy muszą uwzględniać okresy zatrudnienia na stosunkach niepracowniczych?
Przepisy nie wprowadzają tutaj ograniczeń. Natomiast w przypadku pracownika zatrudnionego u danego pracodawcy w dniu rozpoczęcia stosowania nowych przepisów, konieczne jest złożenie odpowiedniego dokumentu (z reguły zaświadczenia z ZUS) w ciągu 24 miesięcy od tego momentu (tj. stosowania nowych przepisów.).
- Jakie korzyści dla pracownika wiążą się z rozszerzeniem definicji stażu pracy ?
Nowe przepisy dotyczą wliczania okresów konkretnych aktywności zawodowych zarówno do zakładowego stażu pracy (okresu zatrudnienia u danego pracodawcy) jak i do ogólnego stażu pracy (suma okresów zatrudnienia u wszystkich dotychczasowych pracodawców). Od tego będą zależeć też potencjalne korzyści. Doliczenie danych okresów do stażu zakładowego może oznaczać dla pracownika np. dłuższy okres wypowiedzenia umowy o pracę, wyższą odprawę z tytułu jej rozwiązania z przyczyn niedotyczących pracownika czy wyższą kwotę nagrody jubileuszowej. A co stażem ogólnym? Uwzględnienie w nim wskazanych w przepisach okresów ma wpływ z kolei na wymiar przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego czy nabycia prawa do urlopu wychowawczego.
Podstawa prawna: ustawa z 26 września 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 1423)
