Aktywnie w żłobku 2024

Etap legislacyjny

1.10.2024 r. wejdzie w życie ustawa z 15.5.2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic” (Dz.U. 2024 r. poz. 858; dalej: AktywnyRodzicU). Akt wprowadza trzy nowe świadczenia związane z wychowywaniem dzieci poniżej 3 roku życia, a mianowicie świadczenia: aktywni rodzice w pracy, aktywnie w żłobku i aktywnie w domu.

Aktywnie w żłobku

Aktywnie w żłobku to świadczenie, które przysługuje: rodzicom, opiekunom prawnym oraz innym osobom, którym sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem (art. 14 AktywnyRodzicU w zw. z art. 15 ust. 1 AktywnyRodzicU). Przysługuje ono na dziecko, które uczęszcza do żłobka, klubu dziecięcego albo jest objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna (dalej łącznie: Placówka), nie dłużej jednak niż do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia, lub w przypadku gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym – 4. rok życia (art. 15 ust. 1 AktywnyRodzicU). Świadczenie to nie jest kierowane do rodziców dzieci uczęszczających do przedszkola.

Świadczenie przysługuje w formie dofinansowania kosztów objęcia dziecka opieką w jednej z ww. Placówek, w wysokości 1500 zł miesięcznie na dziecko, zaś w przypadku dziecka niepełnosprawnego – 1900 zł miesięcznie. Prawo do świadczenia ani jego wysokość nie zostały uzależnione od spełnienia kryterium dochodowego. Ustawodawca skorelował wysokość świadczenia z wysokością opłaty rodzica za pobyt dziecka w Placówce i wskazał, iż nie może być od niej wyższa (art. 15 ust. 2 i 3 AktywnyRodzicU). Wprowadzono również górną granicę wysokości opłat, której przekroczenie pozbawi daną Placówkę możliwości korzystania z przedmiotowego świadczenia. W pierwszym okresie obowiązywania AktywnyRodzicU, tj. od 1.10.2024 r. do 31.3.2025 r., górny próg został określony kwotowo i będzie wynosił 2200 zł miesięcznie (art. 84 AktywnyRodzicU). Zgodnie zaś z zasadą z art. 15 ust. 4 i 7 AktywnyRodzicU, świadczenie przysługuje, o ile wysokość miesięcznej opłaty rodzica za pobyt w Placówce nie jest wyższa niż koszt pobytu w Placówce rozumiany jako 120 % uśrednionych miesięcznych wydatków ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego na zapewnienie jednemu dziecku opieki w Placówce, obliczanych na podstawie informacji z art. 64 ust. 4 pkt 6 ustawy z 4.2.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 338; dalej: OpDzieciU). Wysokość ww. kosztu jest ogłaszana w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia, przez ministra adekwatnego do spraw rodziny, w terminie do 31 marca danego roku na okres od 1 kwietnia danego roku do 31 marca następnego roku. Ponadto, do opłaty za pobyt dziecka w Placówce nie wlicza się opłaty za wyżywienie.

Świadczenie Aktywnie w żłobku nie będzie wypłacane bezpośrednio rodzicom. Będzie natomiast przekazywane na rachunek bankowy podmiotu prowadzącego Placówkę w terminie do 20. dnia każdego miesiąca, za miesiąc poprzedni (art. 15 ust. 2 i 3 AktywnyRodzicU) celem obniżenia opłat za pobyt dzieci, ponoszonych przez rodziców. Świadczenie to nie jest realizowane w formie gotówkowej.

Świadczenie Aktywnie w żłobku nie przysługuje, o ile na to samo dziecko, za dany miesiąc zostało przyznane świadczenie Aktywni rodzice w pracy lub Aktywnie w domu (art. 16 AktywnyRodzicU). Ustawodawca wprowadził bowiem zasadę, zgodnie z którą na to samo dziecko, za dany miesiąc, przysługuje tylko jedno ze świadczeń Aktywny rodzic (art. 4 AktywnyRodzicU). Wybór jednego z trzech ustawowych świadczeń należy do samego rodzica.

Dotychczasowy stan prawny

Świadczenie Aktywnie w żłobku zastąpi w tej chwili funkcjonujące dofinansowanie obniżenia opłaty za pobyt dziecka w Placówce, które przysługuje w wysokości maksymalnie 400 zł na dziecko miesięcznie i jest uregulowane w ustawie OpDzieciU. Wraz z wejściem w życie AktywnyRodzicU, tj. 1.10.2024 r., uchylone zostaną dotychczas obowiązujące przepisy ww. ustawy. Należy mieć na uwadze, iż rodzic będzie mógł zachować prawo do wcześniej przyznanego dofinansowania w wysokości 400 zł, na zasadzie ochrony praw nabytych, z możliwością zmiany na świadczenie Aktywnie w żłobku, w zależności od jego indywidualnej decyzji.

Wniosek o Aktywnie w żłobku

W Rozdziale 6 AktywnyRodzicU – Postępowania w sprawach świadczeń „Aktywny rodzic” – ustawodawca uregulował tryb przyznawania prawa do świadczenia Aktywni w żłobku. Świadczenie to przysługuje na wniosek składany do ZUS w postaci elektronicznej (art. 27 ust. 1 i 2 AktywnyRodzicU w zw. z art. 33 AktywnyRodzicU). Obligatoryjne elementy przedmiotowego wniosku i załączniki do niego zostały wskazane w art. 29 AktywnyRodzicU. W przypadku złożenia nieprawidłowo wypełnionego wniosku ZUS wzywa wnioskodawcę do poprawienia lub uzupełnienia wniosku w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania (art. 45 ust. 1 AktywnyRodzicU). Z kolei w sytuacji gdy wnioskodawca złoży wniosek o ustalenie prawa do przedmiotowego świadczenia bez wymaganych dokumentów, w tym oświadczeń, ZUS przyjmuje wniosek i wyznacza termin nie krótszy niż 14 dni i nie dłuższy niż 30 dni na uzupełnienie brakujących dokumentów (art. 45 ust. 2 AktywnyRodzicU). Niezastosowanie się do ww. wezwań skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia. Przyznanie prawa do świadczenia Aktywnie w żłobku następuje w drodze informacji o przyznaniu świadczenia udostępnianej wnioskodawcy na jego profilu informacyjnym utworzonym w systemie teleinformatycznym ZUS, nie wymaga zaś wydania decyzji administracyjnej (art. 35 ust. 1 i 2 AktywnyRodzicU). Decyzja taka wydawana jest natomiast w sprawach: (i) odmowy przyznania świadczenia, (ii) uchylenia lub (iii) zmiany prawa do świadczenia oraz (iv) nienależnie pobranego świadczenia (art. 35 ust. 4 AktywnyRodzicU).

Wnioski będzie można składać do ZUS od 1.10.2024 r. Stosownie do art. 47 ust. 1 i 2 AktywnyRodzicU prawo do przedmiotowego świadczenia ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, nie wcześniej jednak niż od dnia rozpoczęcia uczęszczania przez dziecko do Placówki. W przypadku złożenia wniosku o ustalenie prawa do ww. świadczenia w terminie 2 miesięcy od dnia rozpoczęcia uczęszczania przez dziecko do Placówki, świadczenie to przysługuje od miesiąca rozpoczęcia uczęszczania przez dziecko do Placówki. Jednocześnie ustawodawca zdecydował się na ustanowienie preferencyjnych warunków w pierwszym okresie obowiązywania AktywnyRodzicU, polegających na wydłużeniu czasu w złożenie wniosku o świadczenie. Stosownie bowiem do zasady wskazanej w art. 75 ust. 5 AktywnyRodzicU, w przypadku złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie AktywnyRodzicU, prawo do świadczenia Aktywnie w żłobku ustala się, począwszy od miesiąca wejścia w życie AktywnyRodzicU. AktywnyRodzicU wejdzie w życie 1.10.2024 r. Tym samym 3 miesięczny okres, o którym mowa powyżej minie 1.1.2025 r.