Alternatywne tryby dostępu do informacji publicznej

Stan faktyczny

Ł.M. złożył wniosek o udostępnienie informacji publicznej, w którym zwrócił się do „K.” S.A. o udzielenie odpowiedzi na szereg pytań, w tym o przekazanie wszystkich wyników badań i analiz, które zlecała lub ma w posiadaniu lub inne podmioty i spółki z nią związane, w tym w szczególności takie, w których jest wspólnikiem bądź udziałowcem, celem przeprowadzenia wiarygodnej diagnozy środowiska terenów, którymi zarządza i na których prowadzi procesy inwestycyjne. „K.” S.A. udzieliła Ł.M. informacji publicznej w zakresie części pytań, jednak w odniesieniu do wyżej wskazanego zagadnienia odpowiedziała, iż nie jest podmiotem uprawnionym na podstawie art. 1 ust. 2 DostInfPubU w zw. z art. 8 i 9 ustawy z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1112; dalej: ŚrodInfU).

Ł.M. złożył skargę na bezczynność „K.” S.A., która broniła się twierdząc, iż podjęła czynności niezbędne do załatwienia sprawy. „K.” S.A. uznała jednak, iż nie wykonuje zadań publicznych dotyczących środowiska i jego ochrony, w rezultacie nie jest podmiotem objętym zakresem ŚrodInfU i nie jest uprawniona do udzielenia informacji w spornym zakresie. W ocenie „K.” S.A., choćby jeżeli uznać, iż żądane wyniki badań i analiz stanowią informację publiczną, to są to dokumenty wewnętrzne i jako takie nie podlegają udostępnieniu w trybie DostInfPubU.

Orzeczenie WSA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uwzględnił skargę i zobowiązał „K.” S.A. do udostępnienia informacji publicznej we wnioskowanym zakresie. W uzasadnieniu wyroku wskazano, iż dostęp do informacji publicznej i dostęp do informacji o środowisku są konstytucyjnie gwarantowanymi prawami jednostek, co rodzi konieczność szerokiej interpretacji prawa dostępu do tych informacji. Z art. 1 ust. 2 DostInfPubU wynika, iż przepisy DostInfPubU nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi. W art. 8 ust. 1 ŚrodInfU zobowiązano władze publiczne do udostępniania każdemu informacji o środowisku i jego ochronie, które są informacjami znajdującymi się w posiadaniu władz publicznych lub informacjami przeznaczonymi dla władz publicznych, w zakresie, w jakim nie dotyczy to ich działalności ustawodawczej, a w przypadku sądów i trybunałów – działalności orzeczniczej.

W ocenie Sądu żądana informacja nie podlega udostępnieniu w trybie ŚrodInfU, gdyż „K.” S.A. nie mieści się w pojęciu „władzy publicznej”, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 15a ŚrodInfU. Brak objęcia określonych informacji zakresem podmiotowym ŚrodInfU nie może jednak pozbawiać obywateli możliwości ich uzyskania w trybie DostInfPubU, o ile mieszczą się w jej zakresie podmiotowym i przedmiotowym. Sąd uznał, iż „K.” S.A. jest podmiotem, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 5 DostInfPubU a wyniki badań i analiz prowadzone celem wiarygodnej diagnozy środowiska na terenach, gdzie projekt ma być zrealizowany stanowią informację publiczną w szerokim rozumieniu.

Stanowisko NSA

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną „K.” S.A., pomimo stwierdzenia, iż uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest częściowo błędne. Samo rozstrzygnięcie Sądu I instancji w zakresie stwierdzenia, iż „K.” S.A. dopuściła się bezczynności i zobowiązanie jej do udostępnienia informacji publicznej w zakreślonym w orzeczeniu terminie było prawidłowe. Jednocześnie stwierdzono, iż „K.” S.A. jest związana wykładnią przepisów prawa dokonaną przez NSA, a nie WSA w Krakowie. NSA wskazał, iż prawodawca już w Konstytucji RP podzielił dostęp do informacji na dwie grupy, czyli dostęp do informacji publicznej – art. 61 ust. 1 Konstytucji RP, którego zakres i tryb udostępnienia został uregulowany w DostInfPubU oraz dostęp do informacji o środowisku – art. 74 ust. 3 Konstytucji RP oraz ŚrodInfU. Nie można zatem „mieszać” tych rodzajów informacji i trybów ich udzielenia. Norma kolizyjna z art. 1 ust. 2 DostInfPubU wprost określa, iż w sytuacji, gdy inna ustawa reguluje dostęp do informacji publicznej, wówczas należy stosować przepisy tej ustawy. Tak więc o ile materia żądania wniosku dotyczy informacji o środowisku i jego ochrony, to informacji publicznej udziela się w oparciu o przepisy ŚrodInfU. Okoliczność, iż wnioskodawca powołał się na przepisy DostInfPubU nie stanowi przeszkody do rozpatrzenia przez organ wniosku na podstawie adekwatnych przepisów ŚrodInfU. Podmioty zobowiązane do udostępniania informacji powinny zgodnie z zasadą in dubio pro liberate podejmować działania, aby udostępniać dane, a nie stawiać formalne przeszkody w tym zakresie.

Władza publiczna zobowiązana do udostępnienia informacji o środowisku

NSA podzielił stanowisko WSA w Krakowie, iż „K.” S.A. pozostawała w bezczynności. Jak wyjaśniono, ŚrodInfU stanowi implementowanie do polskiego porządku prawnego Dyrektywy 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 28.1.2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz.Urz. WE L z 2003 r. Nr 41, s. 26). Prawodawca unijny nie ograniczył podmiotów zobowiązanych do udostępnienia informacji o środowisku tylko do podmiotów państwowych. W rezultacie organy władzy publicznej należy rozumieć szeroko, tak aby obejmować nimi również inne podmioty, które w istocie w imieniu Państwa wykonują zadania na rzecz środowiska. W konsekwencji należy przyjąć, iż również polski ustawodawca przyjął szeroką definicję „władzy publicznej” zobowiązanej do udostępnienia informacji o środowisku. Dotyczy to zatem nie tylko organów administracji, ale wszystkich podmiotów, które wykonują na rzecz państwa zadania z zakresu ochrony środowiska lub zostały powołane w tym celu. Skoro działania „K.” S.A. obejmują zakres szeroko pojętego oddziaływania na środowisko to należy uznać, iż mieści się w katalogu podmiotów, o których mowa w art. 8 ŚrodInfU.