Aromaty (środki aromatyzujące)

Branża aromatów spożywczych stanowi nieodłączny element współczesnego przemysłu spożywczego. Celem sprostania trendom żywieniowym, zaspokojenia preferencji konsumentów oraz podniesienia atrakcyjności produktów, zastosowanie środków aromatyzujących w branży spożywczej nabiera szczególnego znaczenia. Dzięki nowoczesnym technologiom tworzone są aromaty o lepszych adekwatnościach funkcjonalnych, które umożliwiają kreowanie produktów o cechach odpowiadających trendom rynkowym i oczekiwaniom konsumentów.

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1334/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie środków aromatyzujących i niektórych składników żywności o adekwatnościach aromatyzujących do użycia w oraz na środkach spożywczych oraz zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 1601/91, rozporządzenia (WE) nr 2232/96 oraz (WE) nr 110/2008 oraz dyrektywę 2000/13/WE, aromaty lub inaczej środki aromatyzujące to produkty nieprzeznaczone do bezpośredniego spożycia, dodawane do środków spożywczych w celu nadania im lub zmiany aromatu bądź smaku.

W rozumieniu niniejszego rozporządzenia aromaty wytwarzane są z produktów lub zawierają produkty z następujących kategorii:

• substancje aromatyczne;

• preparaty aromatyczne;

• środki aromatyzujące z przetworzenia termicznego;

• środki aromatyzujące dymu wędzarniczego;

• prekursory środków aromatyzujących;

• inne środki aromatyzujące albo ich mieszanki.

W literaturze, biorąc pod uwagę źródło pochodzenia wskazuje się również podział na aromaty naturalne, czyli związki występujące naturalnie w przyrodzie, pozyskiwane z owoców, warzyw, ziół, produktów odzwierzęcych lub mikroorganizmów oraz syntetyczne, uzyskiwane na drodze odpowiednich reakcji chemicznych. W przepisach unijnych brak jest jednakże definicji aromatu sztucznego (syntetycznego). Jednym ze zdefiniowanych rodzajów środków aromatyzujących są aromaty naturalne, które podlegają szczególnym zasadom oznakowania.

W rozumieniu przytoczonego rozporządzenia, naturalna substancja aromatyczna, to substancja aromatyczna otrzymana przy wykorzystaniu odpowiednich procesów fizycznych, enzymatycznych lub mikrobiologicznych z materiałów pochodzenia roślinnego, zwierzęcego lub mikrobiologicznego, w stanie niezmienionym lub przetworzoną do spożycia przez ludzi, z zastosowaniem co najmniej jednego tradycyjnego procesu przetwarzania żywności wymienionego w załączniku II. Przy czym, naturalne substancje aromatyczne odpowiadają substancjom naturalnie obecnym i zidentyfikowanym w przyrodzie.

Z uwagi iż, rośnie świadomość konsumencka w zakresie zdrowia i zrównoważonego rozwoju, a na rynku coraz częściej pojawiają się produkty naturalne, podmioty branży spożywczej większą uwagę zwracają na aspekt „clean label” – „czystej etykiety”. W tym względzie istotną kwestię stanowi rodzaj zastosowanego aromatu. W przypadku chęci podkreślenia naturalności aromatu obecnego w środku spożywczym można na etykiecie produktu umieścićsformułowanie „naturalny”. W tym przypadku należy spełnić określone kryteria:

• Składniki aromatyzujące mogą być wyłącznie pochodzenia naturalnego.

• Co najmniej 95% części wagowych składnika aromatyzującego aromatu musi pochodzić ze wskazanego materiału źródłowego.

• Maksymalnie 5% składnika aromatyzującego może być użyta do normalizacji lub nadania środkowi aromatyzującemu odcienia. Prawo określa również stosowanie określenia „naturalny” w innych szczególnych przypadkach.

Natomiast obecności aromatów innych niż naturalne oznacza się poprzez umieszczenie w składzie produktu określenia „aromat/y” lub bardziej szczegółowej nazwy, opisu środka aromatyzującego.

Wskazuje się, iż dla wielu producentów z branży spożywczej, kwestia oznaczania na etykiecie środków spożywczych obecności aromatów stwarza nie lada problem, zwłaszcza z uwagi na brak jasnych regulacji prawnych. Z tego względu inspekcje kontrolujące weryfikują i oceniają poprawność oznakowania, szczególnie zasadność użycia terminu „naturalny”.

Zatem każdorazowo decydując się na zastosowanie podobnych sformułowań należy sprawdzić zgodność oznakowania produktu z przepisami prawa.

Autorzy:

Piotr Włodawiec

Weronika Szewc

Stan prawny na dzień: 13.06.2024 r.