3 tygodni temu
- Projekt przewiduje umożliwienie asesorom sądowym orzekania we wszystkich sprawach należących do adekwatności wydziałów rodzinnych i nieletnich w sądach rejonowych.
- Rozszerzenie kompetencji asesorów ma zmniejszyć obciążenie sędziów rodzinnych i poprawić jakość orzecznictwa w sprawach wymagających szczególnej uwagi.
- Projekt ma zapewnić asesorom zdobywanie praktycznych umiejętności orzeczniczych w obszarze prawa rodzinnego i opiekuńczego, co zwiększy dopływ nowych kadr sędziowskich do tych wydziałów.
Cel projektowanej nowelizacji
Głównym celem projektu jest zapewnienie bardziej sprawnego i efektywnego funkcjonowania sądownictwa rodzinnego poprzez zwiększenie liczby orzeczników oraz stworzenie warunków do zdobywania praktycznego doświadczenia orzeczniczego przez asesorów sądowych. Nowelizacja ma umożliwić asesorom wykonywanie obowiązków orzeczniczych we wszystkich kategoriach spraw rozpoznawanych przez wydziały rodzinne i nieletnich w sądach rejonowych. Realizacja tych założeń ma prowadzić do:
- zwiększenia liczby orzeczników w wydziałach rodzinnych i nieletnich, co pozwoli na bardziej równomierne rozłożenie obciążeń pracą i skrócenie czasu rozpoznawania spraw;
- stworzenia systemowej ścieżki zdobywania doświadczenia orzeczniczego w sprawach o szczególnym znaczeniu społecznym, takich jak ochrona praw dzieci, osób z niepełnosprawnościami czy pacjentów leczonych odwykowo;
- zapewnienia stałego dopływu nowych kadr sędziowskich do pionu rodzinnego dzięki możliwości odbywania asesury w tych wydziałach, co w tej chwili jest ograniczone przez obowiązujące przepisy.
Projektowana regulacja zmienia przepisy ustawy z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 334), wprowadzając zapisy dopuszczające asesorów sądowych do orzekania w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, sprawach dotyczących demoralizacji i czynów karalnych nieletnich, a także w sprawach związanych z leczeniem osób uzależnionych od alkoholu i środków psychoaktywnych oraz w innych sprawach należących do adekwatności sądu opiekuńczego.
Opis projektowanych zmian
Rozszerzenie kompetencji asesorów sądowych
Projektowana ustawa wprowadza możliwość orzekania przez asesorów sądowych w sprawach:
- z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego;
- dotyczących demoralizacji i czynów karalnych nieletnich;
- dotyczących leczenia osób uzależnionych od alkoholu oraz od środków odurzających i psychotropowych;
- należących do sądu opiekuńczego na podstawie odrębnych ustaw.
Dzięki tym zmianom asesorzy będą mogli pełnić obowiązki orzecznicze we wszystkich kategoriach spraw rozpoznawanych przez wydziały rodzinne i nieletnich sądów rejonowych.
Uzasadnienie potrzeby zmian
Projektodawca podkreśla, iż obecny brak możliwości odbywania asesury w wydziałach rodzinnych i nieletnich ogranicza dopływ nowych kadr sędziowskich do tych wydziałów. Osoby odbywające asesurę w innych pionach orzeczniczych rzadko decydują się na zmianę specjalizacji po zakończeniu asesury. Wprowadzenie nowych regulacji pozwoli na:
- zmniejszenie obciążenia sędziów rodzinnych, którzy w tej chwili rozpoznają znacznie więcej spraw niż sędziowie innych pionów (średnio ponad 1500 spraw rocznie na sędziego);
- poprawę jakości orzecznictwa dzięki racjonalnemu podziałowi obowiązków i zwiększeniu liczby orzeczników;
- umożliwienie asesorom zdobycia doświadczenia w sprawach o dużym znaczeniu społecznym.
Zakres orzekania przez asesorów
Asesorzy, zgodnie z dotychczasową regulacją, będą orzekać wyłącznie w sądach rejonowych, co oznacza, iż nie zostaną dopuszczeni do orzekania w sprawach należących w I instancji do sądów okręgowych, takich jak sprawy o rozwód.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych znajduje się w trakcie prac rządowych. Planowane przyjęcie projektu przez Radę Ministrów przewidziano na III kwartał 2025 r. Po wejściu w życie ustawy asesorzy sądowi będą mogli pełnić obowiązki orzecznicze we wszystkich kategoriach spraw rozpoznawanych przez wydziały rodzinne i nieletnich sądów rejonowych.
