11 miesięcy temu
Celem fundacji rodzinnej jest gromadzenie mienia i zarządzanie nim na rzecz beneficjentów. W kolejnym artykule dotyczącym tej nowej formy prawnej przyglądamy się właśnie osobom uprawnionym do korzystania ze świadczeń.
Podstawowe informacje o beneficjencie
Wbrew nazwie podmiotu, beneficjentami fundacji rodzinnej nie muszą być tylko członkowie rodziny – mogą być nimi również osoby spoza jej kręgu, a choćby sam fundator. Musi to być jednak osoba fizyczna albo organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego.
Zgodnie z postanowieniami statutu beneficjent jest uprawniony do otrzymywania:
- świadczenia od fundacji rodzinnej
- mienia – w związku z rozwiązaniem podmiotu.
Aby było to jednak możliwe, to w statucie należy określić jego status jako beneficjenta, a także przysługujące mu świadczenia.
Prawa i obowiązki beneficjenta są niezbywalne, a zatem przykładowo – nie podlegają dziedziczeniu i nie ma możliwości ich zbycia. Natomiast beneficjent może zrzec się swojego statusu – wymagana przez ustawę forma to forma pisemna z podpisem notarialnie poświadczonym. Kryteria utraty statusu można również określić w statucie, np. z uwagi na uzależnienie czy popełnienie przestępstwa.
Fundacja rodzinna – zakres możliwych świadczeń
Beneficjent może otrzymywać świadczenia w różnych formach. Przykładowe prezentujemy na poniższej grafice:
W statucie można również określić, iż fundacja rodzinna będzie pokrywać koszty kształcenia i utrzymania małoletniego beneficjenta. jeżeli do świadczeń upoważniona jest organizacja pozarządowa , to uprawnienie może mieć formę wsparcia działalności (np. cyklicznymi wpłatami lub pokrywaniem jej wybranych kosztów)
Przedmioty przypadające małoletniemu beneficjentowi z tytułu świadczeń mogą nie być objęte zarządem sprawowanym przez rodziców. Zapis o takiej treści wnosi do statutu fundator. W takim przypadku trzeba jednak pamiętać o wyznaczeniu zarządcy lub zarządu, który będzie sprawowany przez kuratora wskazanego przez sąd opiekuńczy.
Fundacja rodzinna może przyznawać beneficjentowi świadczenia jednorazowo lub w regularnych odstępach czasowych. Przepisy dają również możliwość uzależnienia wypłat od określonego warunku lub z zastrzeżeniem terminu. Fundator może więc wskazać w statucie, iż koszty utrzymania i kształcenia beneficjenta będą pokrywane
np. do momentu, aż ukończy on 25 lat. Samo uprawnienie może z kolei zostać uwarunkowane np. kontynuacją edukacji lub ukończeniem studiów wyższych o określonym profilu.
Pozostałe uprawnienia beneficjenta fundacji rodzinnej
Uprawnienie do otrzymywania świadczenia od fundacji nie jest oczywiście jedynym. Beneficjent może kierować do organów uwagi, opinie lub zalecenia dotyczące działalności podmiotu (nie są one jednak wiążące).
Beneficjent może zażądać od zarządu informacji – a w tym np. wglądu do dokumentów fundacji (statutu, sprawozdań finansowych i ksiąg rachunkowych) oraz sporządzania z nich kopii i notatek. Może również chcieć uzyskać od organu wyjaśnienia z tego obszaru. Zarząd nie może odmówić, chyba iż istnieje uzasadniona obawa, iż beneficjent wykorzysta to prawo w celach sprzecznych z interesem i celem podmiotu. W przypadku odrzucenia żądania beneficjent może wnioskować do sądu rejestrowego o zobowiązanie organu do przedstawienia wyjaśnień lub udostępnienia dokumentów do wglądu.
Udział w zgromadzeniu beneficjentów
Beneficjenci mogą brać udział w zgromadzeniu beneficjentów – o ile przywilej ten jest im przyznany przez fundatora w statucie, bo co ważne – nie musi. Można więc wyobrazić sobie przykład fundacji, w której do uczestniczenia w zgromadzeniu będą upoważnione wyłącznie osoby pełnoletnie. Takie ograniczenie jest uzasadnione, ponieważ organ podejmuje uchwały w sprawach wskazanych w ustawie i statucie – w tym np. rozpatruje i zatwierdza sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy. Istotne jest więc, kogo fundator chce wskazać jako osoby decyzyjne w tym zakresie.
Świadczenia a bieżąca sytuacja finansowa fundacji rodzinnej
Terminowość i wysokość pełnionych świadczeń zależy od aktualnej sytuacji finansowej podmiotu. Przed wypłatą zarząd powinien zweryfikować czy:
- fundacja rodzinna może uregulować wszystkie zobowiązania pieniężne, oraz
- opóźnienie w ich wykonaniu nie przekroczą trzech miesięcy.
W sytuacji, gdy nie będzie możliwe przyznanie beneficjentom świadczenia w pełnej wysokości, zarząd będzie dokonywać jego miarkowania tak, aby nie pokrzywdzić żadnego z beneficjentów. Ustawa przewiduje również, iż w takim przypadku terminowość wypłaty świadczenia ulega zawieszeniu – aż do momentu poprawy sytuacji finansowej podmiotu. Wspomniane działania wymagają od zarządu zachowania należytej staranności i ostrożności. Organ musi również ocenić, w jak dużym stopniu brak wypłaty świadczenia może pokrzywdzić beneficjenta.
