Bezrobotny łatwiej się zarejestruje

Takie zmiany wprowadzi ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia, która wchodzi w życie 1 czerwca 2025 r. Ma ona zastąpić obowiązującą ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która jest już pod wieloma względami nieaktualna. W ocenie resortu rodziny, który jest autorem zmian, nowe przepisy są odpowiedzią na realne potrzeby i oczekiwania zarówno poszukujących zatrudnienia, jak i pracodawców.

Zweryfikowaliśmy, które regulacje – zdaniem specjalistów – faktycznie wypełniają te założenia.

Koniec fikcji

Wioletta Żukowska-Czaplicka, ekspertka w sprawach społeczno-gospodarczych Federacji Przedsiębiorców Polskich, wskazuje, iż jedną z oczekiwanych zmian jest możliwość zarejestrowania się jako bezrobotny w miejscu zamieszkania, a nie jak dotychczas, ze względu na adres zameldowania.

– Ustawa kończy z absurdem, z którym mieliśmy dotychczas do czynienia. Oczywiste jest bowiem, iż osoba bezrobotna jest zainteresowana znalezieniem pracy w miejscu, w którym mieszka i funkcjonuje na co dzień, a nie w miejscowości, w której np. tylko się urodziła i ma meldunek. Taka sytuacja jest powszechna, zwłaszcza w dużych miastach, do których często „za pracą” i nowymi możliwościami, przyjeżdżają w szczególności młodzi ludzie – mówi ekspertka.

Jak podkreśla, zmiana ta wychodzi naprzeciw oczekiwaniom samych bezrobotnych i kończy z pewną fikcją w rejestrach urzędów pracy. Zwraca też uwagę na konsekwencje, które może wywołać.

– Z rejestrów powiatowych urzędów pracy (PUP) w mniejszych miejscowościach ubędzie bezrobotnych, a przybędzie ich w większych miastach, co też będzie stanowić dla nich wyzwanie, aby nie tylko zapewnić odpowiednią obsługę, ale też efektywne zatrudnienie – mówi Wioletta Żukowska-Czaplicka.

Na tę kwestię zwraca też uwagę Katarzyna Kamecka z Polskiego Towarzystwa Gospodarczego.

– Nowe rozwiązanie zwiększy mobilność osób szukających pracy – uważa.

Dzięki nowej ustawie PUP w swojej działalności będą musiały uwzględniać też osoby w wieku 60+. W jaki sposób? Starosta będzie mógł przyznać pracodawcy dofinansowanie do wynagrodzenia za zatrudnienie osoby poszukującej pracy, która ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 w przypadku mężczyzn. Przysługiwałoby ono na jeden miesiąc, w wysokości nie wyższej niż połowa minimalnego wynagrodzenia (czyli 2333 zł w tym roku).

– Oczywiście można dyskutować czy jest to wystarczający okres. Niemniej jednak należy docenić kierunek tych działań, których celem jest wsparcie osób w wieku emerytalnym. Dotychczas nie były one w ogóle uwzględniane w działaniach PUP. A to oni powinni być w centrum zainteresowania urzędów pracy. Zwłaszcza iż w tej chwili nie ma woli politycznej do podnoszenia wieku emerytalnego. Z kolei Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej chce zachęcać osoby starsze do pracy na emeryturze. To rozwiązanie jest jedną z takich zachęt, chociaż oczywiście niewystarczającą – podkreśla Wioletta Żukowska-Czaplicka.

Marcin Frąckowiak, radca prawny z kancelarii Sadkowski i Wspólnicy, zauważa z kolei, iż głównym celem ustawy ma być pomoc w zatrudnieniu dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. I jest to dostrzegalne.

– Do wspomnianej kategorii należą m.in. bezrobotni powyżej 50. roku życia oraz ci z Kartą Dużej Rodziny, a więc posiadający co najmniej troje dzieci, a także osoby samotnie je wychowujące. Preferencyjnie mają być traktowani również bezrobotni do 30. roku życia, a więc ci, którzy powinni jak najszybciej wejść na rynek pracy, ale z jakiś powodów znajdują się poza nim – zauważa mecenas.

Tę ostatnią kwestię pozytywnie ocenia też radca prawny Wojciech Kruk z Grant Thornton.

– Zgodnie z raportem MRPiPS za 2024 r., w urzędach pracy zarejestrowanych było 187,7 tys. bezrobotnych do 30. roku życia, co stanowiło aż 23,9 proc. ogółu zarejestrowanych bezrobotnych – wskazuje.

Podkreśla, iż w aktywizacji tych osób pomocne ma być przypisanie każdemu doradcy do spraw zatrudnienia w PUP funkcji doradcy dla młodych bezrobotnych wraz z obowiązkiem określenia indywidualnego planu działania dla każdej z takich osób.

– Działania urzędu mają obejmować m.in. przeprowadzenie oceny ich umiejętności cyfrowych, przedstawienie im możliwości udziału w stażach bądź szkoleniach przygotowujących do wykonywania pracy w danym zawodzie, a także zapewnienie wsparcia w zakresie poradnictwa zawodowego oraz wsparcia psychologicznego – wyjaśnia mec. Kruk.

Za sprawą nowych przepisów PUP mają być więc nowocześniejsze i bardziej dostosowane do obecnych realiów. Możliwe będzie m.in. założenie indywidualnego konta w systemie teleinformatycznym praca.gov.pl, dzięki którego będzie można otrzymywać np. decyzje czy zawiadomienia związane m.in. ze statusem bezrobotnego.

Dopasowanie ofert

– Omawiana ustawa zmienia też przepisy dotyczące praktyk absolwenckich. W efekcie z niepełnoletnim praktykantem, który ukończył szkołę ponadpodstawową, będzie można zawrzeć umowę o praktykę absolwencką aż do ukończenia przez niego 18. roku życia, a nie jak dotychczas, maksymalnie na okres trzech miesięcy. To bardzo pozytywna zmiana, zachęcająca do legalnej pracy jeszcze przed osiągnięciem pełnoletności – mówi mec. Marcin Frąckowiak.

Z kolei Wojciech Kruk podkreśla, iż w ustawie akcentowano digitalizację wielu procesów związanych z zatrudnieniem, co ocenia pozytywnie.

– Po zmianach część zadań w zakresie wsparcia przy poszukiwaniu pracy będzie realizowana przez systemy ePraca oraz Baza CV. W ramach tego pierwszego gromadzone będą oferty pracy z podziałem na lokalizacje czy zawody, natomiast w w drugim tworzone będą życiorysy zawodowe osób bezrobotnych. Oba systemy będą ze sobą powiązane i mają automatycznie łączyć odpowiednie oferty pracy i życiorysy potencjalnych kandydatów. Informacja o pozytywnym dopasowaniu ma trafiać bezpośrednio do bezrobotnego oraz pracodawcy, co powinno znacznie skrócić proces rekrutacyjny – mówi mecenas.

Co na to pośredniaki

Dyrektor Urzędu Pracy m.st. Warszawy Monika Fedorczuk jako jedną z kluczowych zmian, obok wspomnianej już możliwości rejestracji w urzędzie pracy w miejscowości zamieszkania, wymienia odejście od zasady, iż jest on instytucją jedynie dla osób bezrobotnych.

– Od 1 czerwca – zgodnie z intencją ustawodawcy – z jego usług będzie mógł skorzystać każdy, kto potrzebuje wsparcia w poszukiwaniu pracy lub zdefiniowania swojej ścieżki zawodowej – wyjaśnia.

Podkreśla jednocześnie, iż w ustawie pojawiły się też nowe instrumenty kierowane m.in. do osób w wieku emerytalnym czy pracujących, którzy chcą podnieść swoje kwalifikacje.

– Niewątpliwie jest to dobry krok w kierunku utrzymania na rynku pracy możliwie dużej liczby osób i zwiększenie poziomu przygotowania pracowników do nowych wyzwań. Powodzenie tego zamierzenia zależy jednak od wielkości środków jakie zostaną przeznaczone na ten cel i skuteczności działań informacyjnych kierowanych do nowych grup odbiorców usług urzędów pracy – ocenia Monika Fedorczuk.

Podstawa prawna: ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz.U. z 2025 r. poz. 620)