Brak ochrony sygnalistów – sprawa przeciwko Polsce przed TSUE

Komisja Europejska poinformowała o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości UE spraw przeciwko ośmiu krajom, które nie wywiązały się z obowiązku implementacji dyrektywy o ochronie sygnalistów do prawa krajowego. Termin na to upłynął ponad rok temu. Poza Polską na celowniku Unii znalazły się Estonia, Czechy, Hiszpania, Luksemburg, Niemcy, Węgry oraz Włochy.

Komisja w swoim komunikacie podkreśla wagę tej regulacji. Wskazuje, iż stworzenie skutecznego systemu whistleblowingowego w państwach członkowskich ma pomóc w egzekwowaniu prawa krajowego oraz unijnego w wielu ważnych obszarach, w których naruszenia mogą powodować szkody dla interesu publicznego. Przepisy mają również zapewnić sygnalistom skuteczny kanał poufnego zgłaszania naruszeń prawa oraz ochronę przed działaniami odwetowymi.

Reakcja krajowych organów na komunikat

Minister ds. Unii Europejskiej potwierdził jedynie, iż Komisja Europejska zdecydowała się na skierowanie kilku skarg przeciwko Polsce, w tym z powodu braku implementacji przepisów o ochronie sygnalistów. Nie wskazał niestety, kiedy możemy spodziewać się uchwalenia odpowiedniej ustawy.

Najszybciej spośród wskazanych w skardze państw zareagowała Hiszpania. Kongres Deputowanych uchwalił ustawę regulującą m. in. ochronę sygnalistów już dzień po skierowaniu sprawy do TSUE. Jednak prace nad hiszpańską regulacją były na bardzo zaawansowanym etapie.

Status ustawy o sygnalistach w Polsce

Dotychczas opublikowano aż 6 projektów ustawy o ochronie sygnalistów. Ostatni z nich z 5 stycznia 2023 r. (tzw. „Tekst ostateczny 2”) jest na etapie uzgadniania przez Komitet ds. Europejskich, a więc nie trafił jeszcze do Sejmu.

Projekt wciąż zawiera wiele kontrowersyjnych i dyskusyjnych postanowień. Pozostaje mieć nadzieję, iż skarga Komisji Europejskiej przyspieszy prace, nie wpływając jednocześnie negatywnie na ich jakość.

Czy pomimo braku ustawy można zacząć wdrożenia rozwiązań dla sygnalistów w organizacjach?

Mimo iż nie znamy jeszcze ostatecznego tekstu polskiej ustawy o sygnalistach, przygotowania do wdrożenia systemów whistleblowingowych warto rozpocząć już teraz.

Wcześniejsza analiza oraz zaplanowanie kluczowych aspektów pozwolą na sprawne przygotowanie ostatecznych dokumentów i procedur oraz dotrzymanie stosunkowo krótkich terminów na wprowadzenie zmian w organizacji. W niektórych przypadkach, zgodnie z aktualnym brzmieniem projektu, będą to 2 miesiące od dnia wejścia planowanej ustawy w życie. Dodatkowo wdrożenie procedury będą musiały poprzedzać konsultacje z przedstawicielami pracowników lub zakładowymi organizacjami związkowymi, trwające od 7 do 14 dni.

W przypadku wątpliwości lub pytań związanych z compliance w organizacji oraz wdrażaniem rozwiązań dla sygnalistów, zachęcamy do kontaktu z naszym zespołem odpowiedzialnym za system do obsługi zgłoszeń sygnalistów WhistBoard.