4 godzin temu
Zgodnie z art. 54 § 1 pkt 7 pkt ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111; dalej: OrdPU), odsetek za zwłokę nie nalicza się za okres od dnia wszczęcia postępowania podatkowego do dnia doręczenia decyzji organu pierwszej instancji, o ile decyzja nie została doręczona w terminie 3 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. To dyscyplinujący mechanizm względem organów podatkowych, mający dodatkowo powstrzymywać zakusy ku przewlekłemu prowadzeniu postępowania.
Przewlekłość to zjawisko niepożądane także w przypadku kontroli. Moment wszczęcia kontroli podatkowej określa art. 284 § 1 OrdPU, który stanowi, iż wszczęcie kontroli podatkowej następuje przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej. Natomiast zgodnie z art. 291 § 4 OrdPU, zakończenie kontroli podatkowej następuje w dniu doręczenia kontrolowanemu protokołu kontroli. Zgodnie z art. 283 § 2 pkt 6 OrdPU, upoważnienie do przeprowadzenia kontroli podatkowej zawiera datę rozpoczęcia i przewidywany termin zakończenia kontroli. Organ podatkowy ma obowiązek zakończenia kontroli bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie wskazanym w upoważnieniu.
Oznacza to, iż w terminie wskazanym w upoważnieniu powinny być przeprowadzone czynności kontrolne, a także powinien być sporządzony i doręczony protokół z kontroli. O każdym przypadku niezakończenia kontroli w terminie wskazanym w upoważnieniu kontrolujący obowiązany jest zawiadomić na piśmie kontrolowanego, podając przyczyny przedłużenia terminu zakończenia kontroli i wskazując nowy termin jej zakończenia. Z kolei kontrola celno-skarbowa powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia, a o każdym przypadku niezakończenia kontroli celno-skarbowej we adekwatnym terminie zawiadamia się na piśmie kontrolowanego, podając przyczyny przedłużenia terminu zakończenia kontroli celno-skarbowej i wskazując nowy termin jej zakończenia.
Przez lata brak było przepisów dyscyplinujących organy podatkowe odnośnie terminowości zakończenia kontroli podatkowej i celno-skarbowej, wymuszających tę dyscyplinę poprzez odstąpienie od naliczania odsetek. To jednak właśnie się zmieniło. Prezydent RP podpisał stosowną nowelizację OrdPU, nad którą resort finansów pracował od kilku miesięcy.
Brak odsetek przy przedłużającej się kontroli podatkowej i celno-skarbowej
Art. 54 § 1 pkt 7c OrdPU przewiduje mechanizm, zgodnie z którym zapewnione będzie nienaliczanie odsetek za zwłokę za okres od dnia wszczęcia kontroli podatkowej albo kontroli celno-skarbowej do dnia jej zakończenia, jeżeli kontrola nie zostanie zakończona w terminie 6 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Chodzi rzecz jasna o zmobilizowanie organów do zakończenia kontroli podatkowej i kontroli celno-skarbowej w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Wprowadza to z jednej strony bodziec dla organu do sprawnego działania, a z drugiej strony uwalnia podatnika od finansowych konsekwencji przedłużających się kontroli. Podatnik nie będzie już płacił odsetek za zwłokę za czas trwania kontroli, jeżeli będzie trwała dłużej niż 6 miesięcy. Istotnym elementem jest tu szybkość przeprowadzania kontroli. Okres 6 miesięcy powinien zagwarantować jednocześnie organom czas niezbędny na przeprowadzenie wnikliwej kontroli.
Do okresu 6 miesięcy na zakończenie kontroli nie będzie wliczany okres zawieszenia kontroli oraz terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego dla dokonania określonych czynności. Przerwa w naliczania odsetek za zwłokę w przypadku kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej trwającej dłużej niż 6 miesięcy nie znajduje zastosowania także w sytuacjach, w których do opóźnienia w zakończeniu kontroli przyczynił się kontrolowany lub jego przedstawiciel, lub opóźnienie powstało z przyczyn niezależnych od organu.
Do naliczania odsetek za zwłokę w związku z opóźnieniem zakończenia kontroli podatkowej albo kontroli celno-skarbowej, wszczętej do sześciu miesięcy przed dniem wejścia w życie omawianej nowelizacji i niezakończonej przed dniem wejścia w życie ustawy, znajdą zastosowanie odpowiednie przepisy w nowym brzmieniu. Ma to na celu zagwarantowanie podatnikom stosowania korzystnych dla nich regulacji w przypadku już prowadzonych kontroli.
Co ciekawe, wbrew pierwotnym planom nie zmienił się za to art. 54 § 1 pkt 7 OrdPU. Nie nastąpiło więc wydłużenie terminu nienaliczania odsetek za okres od dnia wszczęcia postępowania podatkowego do dnia doręczenia decyzji organu pierwszej instancji, o ile decyzja nie została doręczona w terminie – z 3 miesięcy do 6 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Nie nastąpiło więc ujednolicenie instrumentarium w tym zakresie. To dobrze, bo byłoby to niekorzystne z perspektywy podatnika.
Komentarz
Korzystne zmiany podatkowe – a te opisywane w niniejszym tekście wynikają z planu gospodarczego „Wsparcie dla biznesu i deregulacja”, „Polska. Rok przełomu”, który zakłada eliminację zbędnych procedur administracyjnych, m.in. także zwiększenie efektywności i sprawności działania organów podatkowych – potrafią pójść w parze także ze zmianami niekorzystnymi. Tu jest finalnie inaczej. Dobrze, iż projektodawca zrezygnował z wydłużenia do 6 miesięcy terminu dla postępowań podatkowych. Fiskus tłumaczył pierwotnie, iż odkąd wprowadzono trzymiesięczny okres warunkujący nienaliczanie odsetek w przypadku przedłużających się postępowań podatkowych, organy skarbowe intensywnie dążą do ulepszenia i przyspieszenia rozstrzygania spraw. Co więcej, postępy w cyfryzacji administracji skarbowej oraz wprowadzenie narzędzi mających na celu skrócenie czasu trwania procedur podatkowych skutecznie przyczyniają się do zwiększenia efektywności działania organów podatkowych.
Projektodawca zakładał więc, iż wydłużenie ww. terminu wcale nie wpłynęłoby na faktyczne wydłużenie czasu trwania postępowań podatkowych. Przecież zasadniczym przepisem określającym czas trwania postępowania jest art. 138 § 1 OrdPU, zgodnie z którym załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, chyba iż przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej. Mimo wszystko jednak dobrze, iż nie będzie okazji się o tym przekonać. Potencjalne sankcje czy inne dolegliwości (a takimi z perspektywy fiskusa są okresy bez-odsetkowe) działają bowiem nie tylko na podatników, ale i organy skarbowe.
