4 godzin temu
Zgodnie z art. 54 § 1 pkt. 7 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111; dalej: OrdPU), odsetek za zwłokę nie nalicza się za okres od dnia wszczęcia postępowania podatkowego do dnia doręczenia decyzji organu pierwszej instancji, o ile decyzja nie została doręczona w terminie 3 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. To przepis stanowiący swego rodzaju dyscyplinujący mechanizm względem organów podatkowych, mający dodatkowo powstrzymywać zakusy ku przewlekłemu prowadzeniu postępowania.
Przewlekłość to zjawisko niepożądane także w przypadku kontroli. Moment wszczęcia kontroli podatkowej określa art. 284 § 1 OrdPU, który stanowi, iż wszczęcie kontroli podatkowej następuje przez doręczenie kontrolowanemu upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej. Natomiast zgodnie z art. 291 § 4 OrdPU zakończenie kontroli podatkowej następuje w dniu doręczenia kontrolowanemu protokołu kontroli. Zgodnie z art. 283 § 2 pkt. 6 OrdPU upoważnienie do przeprowadzenia kontroli podatkowej zawiera datę rozpoczęcia i przewidywany termin zakończenia kontroli. Organ podatkowy ma obowiązek zakończenia kontroli bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie wskazanym w upoważnieniu. Oznacza to, iż w terminie wskazanym w upoważnieniu powinny być przeprowadzone czynności kontrolne, a także powinien być sporządzony i doręczony protokół z kontroli. O każdym przypadku niezakończenia kontroli w terminie wskazanym w upoważnieniu kontrolujący obowiązany jest zawiadomić na piśmie kontrolowanego, podając przyczyny przedłużenia terminu zakończenia kontroli, i wskazując nowy termin jej zakończenia. Z kolei kontrola celno-skarbowa powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia, a o każdym przypadku niezakończenia kontroli celno-skarbowej we adekwatnym terminie zawiadamia się na piśmie kontrolowanego, podając przyczyny przedłużenia terminu zakończenia kontroli celno-skarbowej, i wskazując nowy termin jej zakończenia.
Brak jest dziś przepisów dyscyplinujących organy podatkowe odnośnie do terminowości zakończenia kontroli podatkowej i celno-skarbowej poprzez odstąpienie od naliczania odsetek. To może się niebawem zmienić – ukazał się właśnie stosowny projekt przepisów.
Brak odsetek przy przedłużającej się kontroli podatkowej i celno-skarbowej
W opublikowanym właśnie projekcie przewidziano dodanie regulacji, która zapewni nienaliczanie odsetek za zwłokę za okres od dnia wszczęcia kontroli podatkowej albo kontroli celno-skarbowej do dnia jej zakończenia, jeżeli kontrola nie zostanie zakończona w terminie 6 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Stosowną treść zawiera projektowany art. 54 § 1 pkt 7c OrdPU.
Proponowana zmiana ma na celu zmobilizowanie organów do zakończenia kontroli podatkowej i kontroli celno-skarbowej w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Wprowadza to z jednej strony bodziec dla organu do sprawnego działania, a z drugiej strony uwalnia podatnika od finansowych konsekwencji przedłużających się kontroli. Podatnik nie będzie płacił odsetek za zwłokę za czas trwania kontroli, jeżeli będzie trwała dłużej niż 6 miesięcy. Istotnym elementem jest tu szybkość przeprowadzania kontroli. Okres 6 miesięcy powinien zagwarantować jednocześnie organom czas niezbędny na przeprowadzenie wnikliwej kontroli.
Do okresu 6 miesięcy na zakończenie kontroli nie będzie wliczany okres zawieszenia kontroli. Przerwa w naliczania odsetek za zwłokę w przypadku kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej trwającej dłużej niż 6 miesięcy nie znajdzie zastosowania także w sytuacjach, w których do opóźnienia w zakończeniu kontroli przyczynił się kontrolowany lub jego przedstawiciel, lub opóźnienie powstało z przyczyn niezależnych od organu.
Do naliczania odsetek za zwłokę w związku z opóźnieniem zakończenia kontroli podatkowej albo kontroli celno-skarbowej, wszczętej i niezakończonej przed dniem wejścia w życie ustawy, znajdą zastosowanie odpowiednie przepisy w nowym brzmieniu. Ma to na celu zagwarantowanie podatnikom stosowania korzystnych dla nich regulacji w przypadku już prowadzonych kontroli.
Na koniec, zmieni się także przywoływany na wstępie art. 54 § 1 pkt. 7 OrdPU. Nastąpi bowiem wydłużenie terminu trzymiesięcznego do sześciomiesięcznego – analogicznie jak w przypadku kontroli podatkowej albo celno-skarbowej. Będzie to więc ujednolicenie, tym razem jednak niekorzystne z perspektywy podatnika. Do naliczania odsetek za zwłokę w związku z opóźnieniem w wydawaniu decyzji przez organ pierwszej instancji w postępowaniu podatkowym wszczętym i niezakończonym przed dniem wejścia w życie ustawy, znajdą zastosowanie przepisy dotychczasowe. W przypadku postępowań podatkowych w toku, odsetki za zwłokę nie będą naliczane, o ile doręczenie decyzji nie nastąpi w terminie 3 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.
Jak to często bywa, korzystne zmiany podatkowe – a te opisywane w niniejszym tekście wynikają z planu gospodarczego „Wsparcie dla biznesu i deregulacja” – „Polska. Rok przełomu”, który zakłada eliminację zbędnych procedur administracyjnych i m.in. także zwiększenie efektywności i sprawności działania organów podatkowych – potrafią pójść w parze także ze zmianami niekorzystnymi. Taką jest na pewno wydłużenie do 6 miesięcy terminu dla postępowań podatkowych. Fiskus tłumaczy jednak, iż „odkąd wprowadzono trzymiesięczny okres warunkujący nienaliczanie odsetek w przypadku przedłużających się postępowań podatkowych, organy skarbowe intensywnie dążą do ulepszenia i przyspieszenia rozstrzygania spraw”. Co więcej, „postępy w cyfryzacji administracji skarbowej oraz wprowadzenie narzędzi mających na celu skrócenie czasu trwania procedur podatkowych skutecznie przyczyniają się do zwiększenia efektywności działania organów podatkowych”.
Dlatego też ustawodawca liczy, iż wprowadzona w tym zakresie zmiana wcale nie wpłynie na wydłużenie czasu trwania postępowań podatkowych. Musimy bowiem pamiętać, iż zasadniczym przepisem określającym czas trwania postępowania jest art. 138 § 1 OrdPU, zgodnie z którym załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, chyba iż przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej. Opisywane przepisy o odsetkach to tylko dodatkowy bezpiecznik.
