CBAM – odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania

CBAM, znany również jako graniczny podatek węglowy, wiąże się z nowymi obowiązkami przy imporcie towarów spoza Unii Europejskiej. Wcześniej omówiliśmy podstawy jego funkcjonowania w artykule „CBAM – nowy mechanizm walki z ucieczką emisji poza granice UE”. Teraz odpowiemy na najczęściej zadawane pytania o rejestr CBAM, kwartalne sprawozdania i deklaracje roczne, klasyfikację CN, opłaty i weryfikację poziomu emisji CO2 oraz o certyfikaty CBAM.

Pytania o rejestr CBAM, kwartalne sprawozdania i deklaracje roczne

1. Gdzie złożyć wniosek o nadanie statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM?

Taki wniosek należy złożyć za pośrednictwem (docelowego) rejestru CBAM, który ma zostać uruchomiony 31 grudnia 2024 r.

2. Czy muszę zarejestrować się w rejestrze CBAM już 31 grudnia 2024 r.?

Nie będzie takiego obowiązku, natomiast będzie taka możliwość. Rejestracja w rejestrze CBAM jest wymagana w celu importu towarów CBAM na etapie pełnego wdrożenia systemu, czyli od 1 stycznia 2026 r.

3. Jaki organ będzie odpowiedzialny za wdrażanie systemu CBAM w Polsce?

Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE), czyli ten sam, który odpowiada także za funkcjonowanie systemu EU ETS na poziomie państwa członkowskiego.

4. Gdzie należy składać kwartalne sprawozdania CBAM w okresie przejściowym?

Sprawozdania CBAM należy składać za pośrednictwem rejestru przejściowego CBAM.

5. Czy w celu złożenia pierwszego sprawozdania kwartalnego CBAM trzeba się zarejestrować w rejestrze przejściowym CBAM?

Tak, konieczna jest rejestracja, ponieważ sprawozdania kwartalne CBAM składa się za pośrednictwem rejestru przejściowego CBAM.

6. Kto będzie prowadził rejestr CBAM?

Zarówno rejestr przejściowy, jak i rejestr docelowy będą prowadzone przez Komisję Europejską przy współpracy z adekwatnymi organami państw członkowskich – w Polce będzie to KOBIZE.

7. Gdzie trzeba będzie składać deklaracje CBAM? W rejestrze przejściowym czy docelowym?

Roczne deklaracje CBAM będzie można składać za pośrednictwem rejestru docelowego CBAM. Sprawozdania kwartalne CBAM należy składać za pośrednictwem rejestru przejściowego CBAM.

Pytania o klasyfikację CN, opłaty i weryfikację poziomu emisji CO₂

8. W Załączniku I do Rozporządzenia CBAM nie ma kodu CN importowanego przez nas towaru, chociaż zawiera on w sobie stal. Czy w takim przypadku nie podlega on przepisom CBAM?

Jeżeli kod CN sprowadzanego towaru nie został wymieniony w Załączniku I do Rozporządzenia CBAM, to zakładając poprawność przypisanej mu klasyfikacji CN, towar ten nie podlega przepisom rozporządzenia, choćby jeżeli faktycznie zawiera w sobie elementy stalowe.

Jednocześnie warto wiedzieć, iż w przypadku niektórych towarów CBAM wskazano jedynie pierwsze 4 cyfry kodu CN. Oznacza to, iż przepisy rozporządzenia obejmują wszystkie podgrupy zaliczane do grupy towarów oznaczonych tym kodem (np. 7603 – proszki i płatki aluminium, której część stanowi podgrupa 7603 10 00 – proszki o strukturze innej niż płytkowa).

9. W jaki sposób importer ma zweryfikować, jaki jest poziom emisji CO₂ wbudowanych w importowany towar (skoro nie jest mu znany proces ich produkcji)?

Przede wszystkim – wymagać od swojego dostawcy, aby określił poziom emisji CO₂. Taka informacja musi być weryfikowalna według metod przyjętych przez KE. Opublikowane zostały już akty wykonawcze Komisji Europejskiej w tym zakresie.

Rozporządzenie przewiduje możliwość rejestrowania producentów zlokalizowanych w krajach trzecich w przeznaczonej do tego bazie danych. Mają być w niej zamieszczane również informacje dotyczące emisji CO₂ wbudowanych w produkowanych przez nich towarach.

W razie braku dostępu do rzeczywistych danych o ilości emisji wbudowanych, importer będzie mógł bazować na danych domyślnych dla poszczególnych towarów.

10. Czy importer poniesie karę, jeżeli nie będzie mógł złożyć sprawozdania lub deklaracji CBAM, ponieważ dostawcy z państw trzecich nie przekażą mu informacji niezbędnych do sporządzenia dokumentów?

Nie ma prawnej możliwości zmuszenia dostawców towarów z państw trzecich do udostępnienia informacji wymaganych na potrzeby sprawozdań lub deklaracji CBAM, ponieważ nie obowiązuje tam prawo unijne. Można natomiast zawrzeć odpowiednie zapisy o obowiązku informacyjnym w umowach z takimi kontrahentami, zabezpieczając się przy tym odpowiednią klauzulą odszkodowawczą bądź zapisem o karze umownej.

W razie trudności z uzyskaniem wymaganych informacji, np. o emisjach rzeczywistych z danej instalacji, stosuje się wartości domyślne określone w aktach wykonawczych CBAM.

11. Czy importer musi sprawdzić, czy kraj, z którego importuje towar CBAM, ma własny system poboru opłat za emisje?

Zasadniczo tak. Jest to jedna z informacji, którą powinno się otrzymać od kontrahenta z kraju trzeciego. Warto dodatkowo ją zweryfikować, zwłaszcza na etapie pełnego wdrożenia CBAM, kiedy wysokość rzeczywiście uiszczonej opłaty emisyjnej powinna być uwzględniona przy określaniu ilości wymaganych certyfikatów CBAM.

12. jeżeli importer uiścił już zapłatę z tytułu emisji CO₂ w państwie trzecim, to czy będzie musiał ponownie ponosić te koszty w związku z funkcjonowaniem mechanizmu CBAM?

Nie. W takiej sytuacji importer będzie mógł ubiegać się o odliczenie kosztów emisji poniesionych w kraju trzecim.

13. Czy jakieś kraje spoza UE będą wyłączone z mechanizmu CBAM? Np. UK, Szwajcaria, Serbia, Turcja?

Regulacje CBAM dotyczą importu, czyli przywozu towaru z państw trzecich na obszar celny UE. Nie dotyczą natomiast przywozu towarów z jednego państwa UE do innego (np. z Niemiec do Polski), który nie jest importem,.

Poza zakresem przepisów CBAM pozostaje przywóz towarów ze Szwajcarii (a także Norwegii, Lichtensteinu czy Islandii), ale już nie przywóz z UK, Serbii czy Turcji – w takich przypadkach mamy do czynienia z importem podlegającym restrykcjom CBAM.

14. Kto odpowiada za zgłoszenie produktu określonego kodem CN w przypadku nabycia go od dostawcy z UE, który pierwotnie importował go z kraju trzeciego?

Do zgłoszenia towaru CBAM zobowiązany jest importer wprowadzający towar na obszar celny UE (bądź jego pośredni przedstawiciel celny) i to on ponosi odpowiedzialność za brak realizacji tego obowiązku. Dalsze unijne podmioty nabywają ten towar w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia, które nie jest przedmiotem regulacji CBAM.

Pytania o certyfikaty CBAM

15. Jak dokonywane będą zakupy certyfikatów CBAM?

Certyfikaty CBAM będzie można nabyć na cyfrowej platformie zarządzanej przez Komisję Europejską we współpracy z adekwatnymi organami państw członkowskich (KOBIZE). Platforma nie została jeszcze uruchomiona. Sprzedającym certyfikat będzie państwo członkowskie, na terenie którego znajduje się siedziba kupującego. Platforma zakupowa będzie kompatybilna z rejestrem CBAM – na koniec każdego dnia roboczego dane o dokonanych transakcjach będą migrować z platformy na indywidualny rachunek przedsiębiorcy w tym rejestrze.

16. Jaki jest termin na zakup certyfikatów CBAM?

Importer będzie musiał zadbać, aby na etapie umarzania certyfikatów (do 31 maja każdego roku następującego za rok poprzedzający) na jego koncie w rejestrze CBAM była dostępna ich odpowiednia ilość.

Ponadto na zakończenie każdego kwartału importer będzie musiał posiadać na powyższym koncie certyfikaty w ilości odpowiadającej co najmniej 80% wbudowanych emisji od towarów zaimportowanych od początku roku kalendarzowego. Oznacza to, iż w przypadku importerów regularnie sprowadzających towary objęte CBAM z państw trzecich nie będzie możliwy jednorazowy zakup wszystkich certyfikatów potrzebnych do umorzenia.

17. Co w sytuacji, gdy po umorzeniu importer będzie dysponował nadmiarowymi certyfikatami?

W takiej sytuacji rozporządzenie przewiduje możliwość sprzedaży nadmiarowych certyfikatów – po uprzednim umorzeniu wymaganej ilości do 31 maja danego roku. Odkupu dokona adekwatny organ państwa członkowskiego (KOBIZE) na wniosek przedsiębiorcy (złożony do 30 czerwca danego roku). Odsprzedaż następować będzie po cenie, po której importer zakupił certyfikaty. Warto wiedzieć, iż liczba certyfikatów podlegających odkupowi jest z góry ograniczona do 1/3 całkowitej liczby certyfikatów zakupionych w poprzednim roku kalendarzowym.

W razie dodatkowych pytań zachęcamy do kontaktu.