4 godzin temu
Certyfikacja wykonawców to nowy instrument w zamówieniach publicznych umożliwiający weryfikację podmiotową. Dzięki niej zmniejszy się liczba obowiązków związanych ze składaniem przez wykonawców dokumentów w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Uzyskają oni urzędowe potwierdzenie spełniania określonych wymagań podmiotowych warunkujących udział w takim postępowaniu. Pomimo fakultatywnego charakteru nowych rozwiązań, mogą one wpłynąć istotnie na uproszczenie i ułatwienie procedur zamówieniowych.
Rodzaje certyfikatów
Wykonawca będzie mógł uzyskać dwa rodzaje certyfikatów w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego – certyfikat potwierdzający brak podstaw do wykluczenia z postępowania („certyfikacja niepodlegania wykluczeniu”) oraz zdolność do należytego wykonania zamówienia („certyfikacja zdolności wykonawcy”). Pierwszy certyfikat ma służyć do wykazania braku podstaw wykluczenia wykonawcy z postępowania na dostawy, usługi i roboty budowlane, a drugi przeznaczony będzie do potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu – art. 112 ust. 2 ustawy z 11.9.2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1320; dalej: PrZamPubl).
W pierwszym z powyższych przypadków potwierdzone zostanie to, iż wykonawca nie podlega wykluczeniu z postępowania na podstawie PrZamPubl, oznacza to także stosowanie przepisów dotyczących procedury tzw. self-cleaningu (art. 4 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych). Wykonawca może ubiegać się o certyfikat potwierdzający brak przesłanek do wykluczenia z postępowania zawartych w art. 108 ust. 1 pkt 1 – 5 PrZamPubl (art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych).
Potwierdzenie może obejmować też fakultatywne przesłanki, wówczas certyfikat ma potwierdzić brak podstaw do wykluczenia wykonawcy z postępowania na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 1-5 PrZamPubl oraz wybranych przez wykonawcę podstaw wykluczenia, o których mowa w art. 108 ust. 2 PrZamPubl lub art. 109 ust. 1 pkt 1-5 lub 7-10 PrZamPubl (art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych). Potwierdzenie braku istnienia podstaw wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia obejmuje również weryfikację pozostawania wykonawcy w okresie wykluczenia na podstawie art. 111 pkt 1–6 PrZamPubl (ust. 2 art. 4 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych).
W przypadku podstaw wykluczenia, o których mowa w art. 108 ust. 1 pkt 5 lub art. 109 ust. 1 pkt 8–10 PrZamPubl, potwierdzeniem braku istnienia podstaw wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia nie są objęte zdarzenia będące podstawą wykluczenia, zaistniałe w postępowaniu o udzielenie zamówienia, w którym wykonawca ubiega się o udzielenie zamówienia. Zgodnie z art. 22 ust.1 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych jednostka certyfikująca może udzielić certyfikacji, pomimo wystąpienia przesłanek wykluczenia z art. 108 ust. 1 pkt 1, 2, 5 lub art. 109 ust. 1 pkt 2-5 i 7-10 PrZamPubl.
Nie odmawia się udzielenia certyfikacji niepodlegania wykluczeniu mimo niepotwierdzenia braku istnienia tych podstaw wykluczenia, o ile wykonawca wnioskował o objęcie ich zakresem certyfikacji, w przypadku gdy udowodni on podmiotowi certyfikującemu, iż spełnił określone przesłanki. Jednak podmiot certyfikujący ocenia, czy podjęte przez wykonawcę czynności są wystarczające do wykazania jego rzetelności, uwzględniając wagę i szczególne okoliczności czynu wykonawcy. o ile podjęte przez wykonawcę czynności nie są wystarczające do wykazania jego rzetelności, odmawia się udzielenia certyfikacji niepodlegania wykluczeniu, wraz z podaniem uzasadnienia faktycznego i prawnego.
Brak przesłanki proporcjonalności
Jednostka certyfikująca dokonuje oceny wyjaśnień wykonawcy, w szczególności czy podjęte przez wykonawcę czynności, są wystarczające do wykazania jego rzetelności, uwzględniając wagę i szczególne okoliczności czynu wykonawcy. Uznanie przez jednostkę certyfikującą wyjaśnień i udzielenie certyfikacji pomimo spełnienia się przesłanek wykluczenia wiąże wszystkich zamawiających. Warto wskazać, iż w procedurze certyfikacji niepodlegania wykluczeniu w ramach badania przesłanek self-cleaningu brakuje przesłanki proporcjonalności.
Drugi rodzaj certyfikatu, o który może ubiegać się wykonawca potwierdza spełnienie warunków udziału w postępowaniu, czyli posiadanie przez wykonawcę odpowiednich zasobów, doświadczenia, kwalifikacji czy potencjału technicznego umożliwiających należyte wykonanie zamówienia publicznego. Zgodnie z art. 5 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych dotyczy to umiejętności występowania w obrocie gospodarczym, uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej, sytuacji ekonomicznej lub finansowej oraz zdolności technicznej lub zawodowej.
Wykonawca, w przypadku certyfikacji zdolności, wskazuje zdolność do należytego wykonania zamówienia na roboty budowlane, dostawy lub usługi, która ma być potwierdzona certyfikacją, a także określa np. sposób spełnienia zdolności, w przypadku gdy dotyczy ona zakresu, o którym mowa w art. 112 ust. 2 pkt 1 i 2 PrZamPubl, sposób spełnienia zdolności i jej poziom, w przypadku gdy zdolność ta dotyczy zakresu, o którym mowa w art. 112 ust. 2 pkt 3 PrZamPubl.
Postępowanie w sprawie udzielenia certyfikacji
Proces certyfikacji przeprowadzany będzie przez niezależne od zamawiającego wyspecjalizowane podmioty. Wszczęcie postępowania następuje na wniosek wykonawcy ubiegającego się o wydanie certyfikatu. Podstawą jest umowa z podmiotem, który posiada akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (PCA), a w przypadku certyfikacji niepodlegania wykluczeniu należy do sektora finansów publicznych lub jest jednoosobową spółką Skarbu Państwa (art.14 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych). Certyfikacji zdolności wykonawcy udzielają podmioty certyfikujące akredytowane zgodnie z procedurą udzielenia akredytacji podmiotom certyfikującym. Wykonawca składa wniosek, który powinien zawierać określone elementy (art. 16 ust. 2 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych). Ustawa określa, iż procedura certyfikacji wykonawców zamówień publicznych powinna być przeprowadzona przez podmiot certyfikujący w terminie 30 dni od dnia zawarcia umowy, chyba iż strony umowy ustalą inny termin (art. 20 ust. 1 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych).
W toku procedury certyfikacji, podmiot certyfikujący bada sytuację wykonawcy w zakresie objętym wnioskiem o certyfikację. Zakończenie procedury certyfikacji oznacza zawiadomienie wykonawcy przez podmiot certyfikujący o udzieleniu bądź o odmowie udzielenia certyfikacji. Procedura certyfikacji rozpoczyna się z dniem zawarcia umowy. Podstawy do odmowy certyfikacji w przypadku certyfikacji niepodlegania wykluczeniu będą dotyczyły braku potwierdzenia istnienia podstaw wykluczenia wykonawcy z udziału w postępowaniu w zakresie objętym procedurą. jeżeli certyfikacja dotyczy zdolności wykonawcy to odmowa będzie dotyczyła niepotwierdzenia posiadania przez wykonawcę umiejętności należytego wykonania zamówienia, w zakresie objętym procedurą certyfikacji. Podmiot certyfikujący wraz z odmową udzielenia przekazuje wykonawcy uzasadnienie faktyczne i prawne swojej decyzji.
Certyfikat w formie elektronicznej
Wykonawca, w terminie 21 dni od dnia doręczenia mu zawiadomienia o odmowie, będzie mógł złożyć zastrzeżenia. Podmiot certyfikujący jest zobowiązany do rozpatrzenia zastrzeżeń w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia ich wniesienia przez wykonawcę. Ponowna odmowa certyfikacja oznacza dla wykonawcy negatywne zakończenie procedury (art. 23 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych). Certyfikacja jest udzielana, zgodnie z żądaniem wykonawcy, na okres od roku do 3 lat, licząc od dnia jej udzielenia (Art. 7 ust. 1 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych). Zgodnie z art. 24 ust.1 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych po udzieleniu certyfikacji wykonawca otrzymuje certyfikat, który wydawany jest w postaci elektronicznej, w języku polskim, a na wniosek wykonawcy dodatkowo w jednym z języków powszechnie używanych w handlu międzynarodowym (art. 24 ust. 4 ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych).
Wydane certyfikaty są zamieszczane w ogólnodostępnej i bezpłatnej Bazie Danych o Certyfikacji Wykonawców Zamówień Publicznych. Gromadzone w niej dane dotyczą certyfikatów, które są ważne, utraciły ważność lub ich ważność została zawieszona. W bazie znajdują się informacje o wykonawcach ubiegających się o udzielenie certyfikacji i podmiotach certyfikujących.
Warto na koniec dodać, iż wykonawca nieposiadający certyfikatu będzie mógł wykazać brak podstaw wykluczenia z postępowania lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu w dotychczasowy sposób.
