Choroba profesjonalnego pełnomocnika a przywrócenie terminu

WSA w Warszawie wyrokiem z 16.1.2025 r., V SA/Wa 3328/24, Legalis, oddalił skargę P.G. sp. z o.o. w S. B. (dalej: Spółka) na informację Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w przedmiocie pozostawienia wniosku o ponowną ocenę przedsięwzięcia bez rozpatrzenia, którego odpis wraz z uzasadnieniem doręczono pełnomocnikowi Spółki na adres ePuap (14.2.2025 r.).

Wniosek o przywrócenie terminu

Skargę kasacyjną z wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia środka prawnego złożył pełnomocnik Spółki za pośrednictwem ePuap (19.3.2025 r.). W uzasadnieniu podniósł, iż w okresie 26.2.2025 r.-13.3.2025 r., z uwagi na chorobę, nie był w stanie wykonywać czynności zawodowych i przedłożył zwolnienie lekarskie. Uchybienie terminu nie było zawinione, co wynikało z tego, że: „Najprawdopodobniej z uwagi na mój wiek (ponad 70 lat) oraz osłabienie organizmu, jak również współistniejące od wielu lat choroby przewlekłe; cukrzyca i nadciśnienie tętnicze, na które leczę się od ponad 20 lat, przeszedłem tę chorobę w niespotykany przeze mnie dotąd sposób. Cierpiałem m.in. na wysoką gorączkę (w granicach, a niekiedy także ponad 39°C), utrzymujące się zawroty i ból głowy, silne duszności, wymioty oraz biegunkę chroniczne uczucie zmęczenia, nieustępliwy ból mięśni i dreszcze, a także istotne problemy z koncentracją i pamięcią oraz światłowstręt, co w praktyce wykluczało korzystanie z urządzeń wyposażonych w ekrany”. W ocenie pełnomocnika Spółki uniemożliwiało to również ustanowienie pełnomocnika substytucyjnego, tym bardziej, iż prowadzi on kancelarię jednoosobową.

Stan prawny

W ocenie NSA, ww. wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 86 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935; dalej: PostAdmU), o ile strona nie dokonała w terminie czynności w postępowaniu sądowym bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. Podstawową przesłanką jest brak winy strony, która nie dokonała w terminie czynności procesowej. W przypadku, gdy strona jest reprezentowana przez pełnomocnika, przy ustalaniu jej winy w niezachowaniu terminu, należy mieć na uwadze działania pełnomocnika. Brak winy zachodzi wówczas, gdy dochowana zostanie należyta staranność przy dokonaniu danej czynności procesowej. Należy przy tym szczególnie zwrócić uwagę, iż chodzi tu o staranność należytą w danych stosunkach, a nie nadzwyczajną czy najwyższą, obejmującą podejmowanie wszelkich możliwych czynności. Ustawodawca nie określił kryteriów oceny zachowania strony – kwestia ta pozostawiona została uznaniu sądu. Brak winy w uchybieniu terminowi powinien być oceniany przy uwzględnieniu wszelkich okoliczności konkretnej sprawy. Wykazany brak winy po stronie podmiotu dokonującego określonej czynności stanowi konieczną przesłankę przywrócenia terminu.

Jak podkreślił NSA, instytucja przywrócenia terminu ma charakter wyjątkowy i tylko kumulatywne zaistnienie przesłanek może stanowić podstawę faktyczną i prawną do wydania przez sąd postanowienia o przywróceniu terminu do dokonania czynności procesowej w postępowaniu.

Rozstrzygnięcie NSA

Przenosząc powyższe rozważania na temat ustawowych przesłanek przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej (tu: wniesienia skargi kasacyjnej) na grunt stanu faktycznego ustalonego w rozpatrywanej sprawie, NSA wskazał, iż w sprawie nie ulega wątpliwości, iż pełnomocnik Spółki nie złożył skargi w terminie. Następnie NSA zauważył, iż pełnomocnik Spółki, występując z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, powołał się na brak swojej winy w uchybieniu terminu do jej złożenia i wskazał, iż w okresie jego biegu przebył infekcję wirusem COVID-19.

Zdaniem NSA powoływane przez pełnomocnika Spółki argumenty nie uzasadniają braku winy w uchybieniu terminowi, zaś odpowiedzialność za powstałe uchybienie ponosi pełnomocnik Spółki. Nie budzi bowiem wątpliwości, iż od profesjonalnego pełnomocnika występującego w postępowaniu sądowoadministracyjnym oczekuje się należytej staranności w prowadzeniu spraw swojego mocodawcy przed sądem, a wszelkie uchybienia pełnomocnika w tym zakresie obciążają mocodawcę. W rezultacie, brak rzetelnego działania pełnomocnika uzasadnia odmowę przywrócenia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej na podstawie art. 86 § 1 PostAdmU.

NSA wskazał raz jeszcze, iż Spółka jest reprezentowana przez pełnomocnika, co sprowadza się do uznania, iż pełnomocnik ten, podejmując czynności procesowe na rzecz swojego mocodawcy, powinien dołożyć wszelkich wysiłków, aby czynności te przeprowadzić z dołożeniem należytej staranności. To bowiem na pełnomocniku będącym profesjonalistą spoczywa obowiązek takiej organizacji pracy i sprawowania nadzoru nad wykonywanymi czynnościami, aby nie dochodziło do zaniedbywania ciążących na nim obowiązków, związanych ze świadczoną obsługą lub pomocą prawną. NSA podkreślił, iż na profesjonalnym pełnomocniku ciąży szczególny obowiązek dbałości o terminowość i prawidłowość dokonywanych czynności procesowych. W sytuacjach, gdy od prawidłowego dokonania danej czynności zależy dalszy bieg powierzonej pełnomocnikowi sprawy, zasadnym jest wymaganie od tego pełnomocnika maksimum staranności. Rzetelność wykonania czynności procesowych przekłada się na prawo strony do obrony swoich interesów i ochrony jej praw. Profesjonalny pełnomocnik ma świadomość, iż merytoryczne rozpoznanie skargi zależy nie tylko od jej napisania, ale także od terminowego jej wniesienia. Dochowując należytej staranności, pełnomocnik powinien był zatem trzymać pieczę nad prowadzoną sprawą przez skontrolowanie dokonanych czynności, w tym nad prawidłowością nadania korespondencji.

Uwzględniając wskazany miernik staranności, NSA wskazał, iż pełnomocnik Spółki nie dochował staranności wymaganej od profesjonalnych pełnomocników przy sporządzeniu i wnoszeniu skargi kasacyjnej. Nie może bowiem usprawiedliwiać zaniechania złożenia skargi w terminie jego chorobą, czy zwolnieniem lekarskim (postanowienie NSA z 20.12.2024 r., II OZ 787/24, Legalis). Osoba zajmująca się profesjonalną obsługą prawną musi założyć powstanie okoliczności, mogących okresowo przeszkadzać jej w wykonywaniu obowiązków. Oznacza to potrzebę podjęcia działań organizacyjnych, zabezpieczających interes klienta. o ile pełnomocnik Spółki nie mógł osobiście sporządzić i wnieść skargi, powinien był zadbać o wykonanie tych czynności przez inne osoby. Profesjonalny pełnomocnik, planując dokonanie czynności procesowej, musi uwzględnić, kierując się zwykłym doświadczeniem życiowym, iż w okresie biegu terminów mogą nastąpić czasowe przeszkody wynikające ze zdarzeń losowych i życiowych, w tym także niedyspozycji zdrowotnych.

NSA uznał argumentację pełnomocnika Spółki o braku możliwości wykonania obowiązku dzięki innych osób, za nieprzekonującą. NSA wskazał, iż zgodnie z art. 21 ust. 2 ustawy z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 499) w razie potrzeby dziekan rady okręgowej izby radców prawnych wyznacza z urzędu zastępcę radcy prawnego, który został skreślony z listy radców prawnych albo nie może czasowo wykonywać czynności zawodowych. Decyzja dziekana upoważnia wyznaczonego radcę prawnego do prowadzenia podejmowanych spraw i jest równoznaczna z udzieleniem dalszego pełnomocnictwa procesowego.

Jednocześnie NSA zauważył, iż odpis wyroku WSA w Warszawie został doręczony pełnomocnikowi Spółki 14.2.2025 r. Zgodnie z zaświadczeniami lekarskim, pełnomocnik Spółki chorował w okresie 26.2.2025 r.-13.3.2025 r. Można zatem przyjąć, iż w okresie 14.2.2025 r.-26.2.2025 r. po stronie pełnomocnika Spółki istniała możliwość sporządzenia i wniesienia skargi kasacyjnej.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 86 § 1 PostAdmU w zw. z art. 193 PostAdmU, NSA odmówił przywrócenia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej i pozostawił ją bez rozpatrzenia.

Komentarz