1 miesiąc temu
Unia Europejska od dawna promuje ideę, iż konkurencyjność gospodarcza i zielona transformacja mogą iść ze sobą w parze. Strategia European Green Deal z 2019 roku oraz Green Deal Industrial Plan z 2023 roku podtrzymywały tę wizję, opierając się na modelu zielonego wzrostu i zrównoważonego rozwoju.
Choć dotychczasowe narracje koncentrowały się na osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 roku, nowy strategiczny kierunek obecnej Komisji kładzie większy nacisk na konkurencyjność, odporność i wzrost gospodarczy. Tendencja ta została jeszcze bardziej uwidoczniona w nowej inicjatywie – Clean Industrial Deal.
Co to jest Clean Industrial Deal?
Clean Industrial Deal przedstawiany jest jako „transformacyjny plan biznesowy”, który łączy cele klimatyczne z wzmocnieniem konkurencyjności europejskiego przemysłu, tworząc całościową strategię wzrostu dla Europy. Zaprezentowano go 26 lutego 2025 roku.
Istotnym elementem tej inicjatywy jest odpowiednie finansowanie transformacji, które umożliwi firmom rozwój i wdrażanie innowacyjnych technologii na szeroką skalę. Dzięki m.in. mobilizacji ponad 100 miliardów euro, uproszczonemu systemowi pomocy państwowej oraz nowym instrumentom finansowym (takim jak Industrial Decarbonisation Bank i rozszerzony program InvestEU), UE tworzy solidne fundamenty dla zrównoważonego wzrostu.
Skuteczne wdrożenie tych mechanizmów ma zapewnić, iż europejski przemysł pozostanie liderem w zielonej transformacji, jednocześnie ograniczając nadmierne obciążenia regulacyjne i wspierając długoterminowy rozwój gospodarczy.
Trzy najważniejsze cele Clean Industrial Deal
Inicjatywa realizuje trzy główne cele:
- Osiągniecie neutralności klimatycznej do 2050 roku – UE ponownie potwierdza swoje zobowiązanie, aby zdekarbonizować gospodarkę do 2050 roku. Jednocześnie planuje utrzymać cele pośrednie: redukcję emisji gazów cieplarnianych netto o 55% do 2030 roku oraz o 90% do 2040 roku.
- Globalne przywództwo w gospodarce o obiegu zamkniętym – Europa już teraz ma silne podstawy w zakresie cyrkularności: jedna trzecia wszystkich firm zajmujących się technologiami cyrkularnymi pochodzi z Europy, a ponad 50% stali, żelaza, cynku i platyny w UE pochodzi z recyklingu (pokrywając ponad 25% europejskiego zapotrzebowania). Clean Industrial Deal dąży do dalszego umocnienia tych osiągnięć i uczynienia UE światowym liderem w gospodarce o obiegu zamkniętym do 2030 roku.
- Wzmocnienie konkurencyjności UE – celem jest zwiększenie zrównoważonej i odpornej produkcji w Europie. w tej chwili UE jest liderem w innowacjach czystych technologii, odpowiadając za 25% światowych patentów w tym sektorze, 30% globalnych firm produkujących elektrolizery, 20% firm zajmujących się wychwytywaniem i składowaniem CO₂ oraz 40% producentów technologii wiatrowych i pomp ciepła. Jednak wiele z tych firm napotyka trudności w skalowaniu produkcji przemysłowej. Clean Industrial Deal ma na celu likwidację tej luki poprzez zapewnienie szybszego dostępu do kapitału i wzmocnienie narzędzi inwestycji publicznych.
Obszary działań w zakresie Clean Industrial Deal
Clean Industrial Deal koncentruje się na sześciu kluczowych obszarach działań, które mają na celu realizację jego założeń. Przedstawiliśmy je na grafice.
Obszary te są uznawane za „główne motory” czystej konkurencyjności. Uzupełniają jednocześnie działania związane z horyzontalnymi czynnikami umożliwiającymi rozwój konkurencyjnej gospodarki. Mowa np. o:
- ograniczaniu biurokracji,
- pełnym wykorzystaniu skali Jednolitego Rynku,
- wzmacnianiu cyfryzacji,
- przyspieszeniu wdrażania innowacji,
- promowaniu jakościowych miejsc pracy,
- lepszej koordynacji polityk na poziomie unijnym i krajowym.
W ramach tych działań Komisja Europejska wprowadziła dwa pakiety Omnibus, których celem jest znaczące zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw.
Co ma zmienić Clean Industrial Deal?
Przewiduje się, iż zmiany związane z Clean Industrial Deal pozwolą firmom w UE zaoszczędzić do 6 miliardów euro rocznie, co przekracza wyznaczony cel redukcji budżetowej.
Ponadto uproszczenia regulacyjne zwolnią około 80% przedsiębiorstw spod wymagań CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) i CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) oraz 90% MŚP z obowiązkowych wymagań taksonomicznych. Co istotne, zwolnienia te będą miały minimalny wpływ na cele klimatyczne, ponieważ firmy wyłączone z CBAM stanowią mniej niż 1% całkowitego wolumenu importu i emisji.
Inicjatywa odzwierciedla szerszy cel Clean Industrial Deal, polegający na równoważeniu ambitnych działań klimatycznych z redukcją obciążeń regulacyjnych. Dzięki temu europejskie przedsiębiorstwa – szczególnie MŚP – mają zachować konkurencyjność w zielonej transformacji.
Zmiany w zakresie finansowania
W ramach inicjatywy pojawią się nowe możliwości w zakresie:
1. Mobilizacji inwestycji – Clean Industrial Deal zmobilizuje ponad 100 miliardów euro na wsparcie produkcji czystych technologii w UE.
2. Wytycznych dotyczących pomocy publicznej w ramach Clean Industrial Deal – nowe ramy prawne przyspieszą zatwierdzanie pomocy publicznej na rozwój odnawialnych źródeł energii, dekarbonizację przemysłu oraz zapewnienie odpowiedniej zdolności produkcyjnej w sektorze czystych technolog.
3. Industrial Decarbonisation Bank – bank ma dysponować funduszami o wartości 100 miliardów euro, pochodzącymi z:
- Innovation Fund (IF),
- dodatkowych dochodów z części systemu ETS,
- nowej wersji programu InvestEU.
Obecny Innovation Fund, który już finansuje przełomowe projekty, jest nadmiernie obciążony. Sprawia to, iż wiele obiecujących inicjatyw pozostaje bez finansowania. Nowy bank zwiększy dostępne środki i umożliwi europejskiemu przemysłowi rozwój czystych technologii na dużą skalę, zapobiegając jego pozostawaniu w tyle za globalną konkurencją.
4. Regulacji InvestEU – zmiany w regulacji InvestEU zwiększą gwarancje finansowe, jakie program może oferować, mobilizując do 50 miliardów euro na inwestycje w rozwój czystych technologii, czystą mobilność i redukcję odpadów.
5. Wspierania zawierania kontaktów PPA (Power Purchase Agreements) – Komisja Europejska we współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EIB) uruchamia pilotażowy program wsparcia korporacyjnych PPAs o wartości 500 milionów euro. Program zakłada udzielanie przez EIB kontrgwarancji na PPAs dla firm, w szczególności MŚP oraz energochłonnych gałęzi przemysłu, co pozwoli na długoterminowy zakup energii elektrycznej.
6. Pakietu dla producentów infrastruktury sieciowej – EIB wprowadzi również pakiet wsparcia dla europejskich producentów komponentów sieciowych o wartości co najmniej 1,5 miliarda euro. Ma on zapewnić tym firmom stabilność finansową i umożliwić zwiększenie skali produkcji.
7. Instrumentu elastyczności dla przemysłu – Komisja Europejska rozważa stworzenie nowego instrumentu elastyczności energetycznej, opartego na PPAs i zobowiązaniach przemysłu do korzystania z czystej energii. Instrument ten ma być zaprojektowany w taki sposób, aby ograniczać ryzyko zakłóceń konkurencji i wyścigu dotacyjnego na jednolitym rynku UE.
8. Zachęt podatkowych – Komisja zaleci państwom członkowskim dostosowanie systemów podatkowych do wspierania transformacji przemysłowej. Możliwe działania obejmują krótsze okresy amortyzacji dla aktywów czystych technologii, systemy ulg podatkowych dla inwestycji w sektory strategiczne oraz stopniową eliminację dotacji dla paliw kopalnych.
Jeżeli są Państwo zainteresowani uzyskaniem szerszych informacji na temat planowanego finansowania w ramach Clean Industrial Deal, zachęcamy do kontaktu z naszym zespołem OW State aid.
