9 godzin temu
Osoby wstępujące w związek małżeński nie zawsze zdają sobie sprawę, iż wypowiedzenie słów przysięgi znacząco wpłynie na ich sytuację majątkową. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstanie między nimi wspólność małżeńska, która oznacza, iż zarobki i dochody z dodatkowej działalności staną się wspólne, a więc oboje będą mogli nimi dysponować. jeżeli taki układ nie podoba się partnerom, mogą zawrzeć umowę majątkową (intercyzę), która wyłączy majątek wspólny. Mało kto wie, iż zawarta w formie aktu notarialnego umowa może również rozszerzyć wspólność majątkową.
Małżeństwo łączy ludzi i ich majątek: z chwilą jego zawarcia pewne jego składniki stają się wspólne. Wspólne stają się również zobowiązania, bo za długi powstałe po ślubie odpowiadają mąż i żona. Obok majątku wspólnego istnieją również majątki osobiste każdego z małżonków.
Majątek wspólny małżonków
W skład majątku wspólnego wchodzą przedmioty, które zostały nabyte przez obu lub jednego małżonka w czasie trwania małżeństwa. Są to przede wszystkim:
- wynagrodzenie za pracę oraz dochody z innej działalności każdego z małżonków
- kwoty składek zewidencjonowane na subkoncie w ZUS
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego.
Jeśli więc jeden z małżonków przed ślubem kupił mieszkanie na wynajem i co miesiąc otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie (czynsz płacony przez najemców), to ten zysk trafia do „wspólnej kasy” i jest do dyspozycji obojga małżonków. Jednocześnie mieszkanie pozostaje wyłączną własnością tego, kto je kupił – sam fakt zawarcia małżeństwa nie powoduje powstania współwłasności.
Majątek osobisty małżonków
Kodeks cywilny wymienia składniki zaliczane do majątku osobistego. Są to:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, czyli przed zawarciem małżeństwa
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba iż spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił i wyraźnie zaznaczył, iż dokonuje darowizny na rzecz obu małżonków
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. kosmetyki, ubrania)
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. prawo do żądania alimentów)
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba iż przepis szczególny stanowi inaczej.
Małżeńska umowa majątkowa
Małżonkowie nie muszą godzić się na powstanie między nimi wspólności majątkowej. jeżeli nie chcą, by ich pensja i inne dochody stały się wspólne, mogą u notariusza zawrzeć małżeńską umowę majątkową, zwaną popularnie intercyzą. Wymaga ona formy aktu notarialnego. Umowę taką można zawrzeć przed ślubem lub już po nim. Warto mieć świadomość, iż wybór momentu znacząco wpływa na koszt intercyzy.
- Umowa zawierana przed zawarciem małżeństwa kosztuje 400 zł powiększone o 23% podatku VAT.
- W przypadku umowy zawieranej po zawarciu związku małżeńskiego do taksy należy doliczyć procentową opłatę uzależnioną od wartości majątku. Minimalnie będzie to 100 zł (dla majątku do 3000 zł), maksymalnie zaś 6.770 zł + 0,25% nadwyżki od kwoty powyżej 2 mln, ale nie więcej niż 10 tysięcy złotych (dla majątku o wartości powyżej 2 mln złotych).
Intercyzę popularnie kojarzy się z umową, która powoduje, iż między małżonkami nie powstaje wspólność majątkowa, czyli wynagrodzenie i wszystkie inne dochody należą wyłącznie do tego małżonka, który je zarobił. W rzeczywistości dzięki umowy notarialnej można rozszerzyć wspólność majątkową o niektóre elementy wchodzące automatycznie do majątku osobistego. Przepisy wprowadzają tu jednak pewne ograniczenia. Zgodnie z art. 49 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie można przez umowę majątkową małżeńską rozszerzyć wspólności na:
- przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny,
- prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
- wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
- niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.
Kiedy warto zawrzeć umowę intercyzy?
Szacuje się, iż od 2023 roku zawieranych jest ok. 60 tys. małżeńskich umów majątkowych rocznie. To bardzo dużo, biorąc pod uwagę, iż na zawarcie małżeństwa decyduje się każdego roku ok. 145 tys. par. Intercyzę można zawrzeć także w trakcie trwania małżeństwa. Niestety izby notarialne nie publikują danych dotyczących tego, jaka część umów zawierana jest przez pary nowo poślubione, a jaka dotyczy par z dłuższym stażem.
Jest kilka powodów, dla których partnerzy decydują się na wprowadzenie rozdzielności majątkowej. Niektórzy lubią mieć klarowny podział co do tego, do kogo należą pieniądze zarobione w czasie małżeństwa i nabyte przedmioty. Uważają, iż to ułatwi rozstanie, bo nie trzeba będzie przeprowadzać podziału majątku.
Na wyłączenie wspólności małżeńskiej decydują się często także pary, w których jeden z partnerów prowadzi działalność gospodarczą i nie chce, by ewentualne długi obciążyły męża lub żonę. Wreszcie intercyza jest wybierana także w sytuacji, gdy jeden z partnerów uprawia hazard, ma skłonność do wydawania pieniędzy bez kontroli lub podejmuje ryzykowne decyzje finansowe. Intercyza chroni wtedy majątek drugiej strony.
