2 godzin temu
Kluczowe rozwiązania
- Dostęp do danych przez usługi sieciowe – podmioty publiczne oraz inne podmioty realizujące zadania publiczne uzyskają możliwość bezpłatnego dostępu do danych z KRS dzięki interfejsów API. Decyzję o dostępie będzie podejmował Minister Sprawiedliwości.
- Zniesienie obowiązku ogłaszania w MSiG – uchylono obowiązek publikowania wpisów z KRS w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Ma to zmniejszyć koszty i obciążenia administracyjne oraz skrócić opóźnienia w publikacjach.
- Pełna cyfryzacja rejestru stowarzyszeń – akta rejestrowe dla stowarzyszeń, fundacji, oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej będą prowadzone wyłącznie w systemie teleinformatycznym. Zmiana ta wprowadza również obowiązek składania wszystkich wniosków i pism dotyczących tych podmiotów w formie elektronicznej.
- Uchylenie zadań zleconych dla gmin – zrezygnowano z rozwiązania, zgodnie z którym gminy były zobowiązane do zapewnienia papierowych formularzy wniosków o rejestrację spółek jawnych. To zadanie stało się archaiczne, ponieważ wnioski te składa się już od dawna wyłącznie elektronicznie.
- Wprowadzenie sankcji karnych – dodano przepis karny, zgodnie z którym pozyskiwanie informacji z Rejestru za pośrednictwem usług sieciowych bez uprawnienia będzie karane grzywną, ograniczeniem wolności lub pozbawieniem wolności do lat 2.
Geneza i główne cele zmian
Obecnie, mimo postępującej elektronizacji usług publicznych, procesy rejestracyjne w KRS dla stowarzyszeń, fundacji i innych organizacji są wciąż częściowo prowadzone w formie papierowej. Prowadzi to do licznych problemów, m.in. wysokiego odsetka zwracanych wniosków z powodu błędów formalnych oraz marnotrawstwa czasu i pieniędzy na drukowanie dokumentów elektronicznych.
Projekt nowelizacji ustawy z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 869; dalej: KRSU) ma rozwiązać te problemy, dążąc do pełnej cyfryzacji i ujednolicenia standardów KRS. Wprowadzane rozwiązania służą kilku głównym celom:
- usprawnienie administracji – rezygnacja z drukowania elektronicznych akt, które stanowią w tej chwili blisko 50% spraw dotyczących stowarzyszeń;
- obniżenie kosztów i biurokracji – zniesienie obowiązku ogłaszania wpisów w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG) zmniejszy koszty dla przedsiębiorców i odciąży Ministerstwo Sprawiedliwości;
- większa pewność obrotu – wprowadzono nowe regulacje dotyczące dostępu do danych za pośrednictwem usług sieciowych (API), co ma usprawnić pracę podmiotów publicznych i komercyjnych, uprawnionych do badania sytuacji majątkowej uczestników obrotu;
- ujednolicenie zasad – zrównano zasady prowadzenia akt i składania wniosków dla stowarzyszeń z tymi, które obowiązują już dla przedsiębiorców, co ma poprawić pewność prawną.
Elektroniczny dostęp do KRS
Podmioty publiczne i inne podmioty realizujące zadania publiczne uzyskają dostęp do informacji z Rejestru za pośrednictwem usług sieciowych (API). Wniosek o zgodę na dostęp składa się do Ministra Sprawiedliwości i musi on zawierać uzasadnienie potrzeby dostępu oraz oświadczenie o posiadaniu odpowiednich zabezpieczeń technicznych. W przypadku niespełnienia wymagań Minister Sprawiedliwości może odmówić lub cofnąć zgodę. Udostępnianie danych będzie bezpłatne.
Cyfryzacja rejestru stowarzyszeń
Najważniejszą zmianą jest pełna elektronizacja procesów dla podmiotów wpisanych do rejestru stowarzyszeń. w tej chwili wnioski można składać zarówno papierowo, jak i elektronicznie, co prowadzi do konieczności drukowania elektronicznych dokumentów i bałaganu w aktach. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 9 ust. 1 KRSU oraz art. 19 ust. 2 KRSU, akta rejestrowe dla tych podmiotów będą prowadzone wyłącznie w systemie teleinformatycznym, a wszystkie wnioski i pisma będą składane wyłącznie drogą elektroniczną. Jak pokazują dane statystyczne, w 2023 r. aż ponad 34% wniosków o rejestrację stowarzyszeń było zwracanych z powodu błędów formalnych, co jest wynikiem znacznie wyższym niż w przypadku rejestru przedsiębiorców. Pełna elektronizacja ma rozwiązać ten problem, oferując te same udogodnienia, z których korzystają już przedsiębiorcy.
Korzyści dla obywateli, przedsiębiorców i administracji
Zniesienie obowiązku ogłaszania wpisów w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (MSiG) jest kluczowym elementem nowelizacji. Ma to na celu przede wszystkim obniżenie kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców, które są związane z opłatami za publikację wpisów w MSiG. Projektowane zmiany są odpowiedzią na rosnące obciążenie, które dotychczas było generowane przez lawinowy wzrost liczby ogłoszeń, w szczególności tych dotyczących złożenia dokumentów finansowych. Uchylenie art. 13 ust. 1 oraz art. 16 KRSU eliminuje ten obowiązek, co przekłada się na bezpośrednie oszczędności dla podmiotów wpisanych do Rejestru.
Zmiany te nie tylko odciążają przedsiębiorców, ale także usprawniają pracę administracji. Ministerstwo Sprawiedliwości, które było przeciążone procesowaniem ogromnej liczby ogłoszeń, zyska dzięki tej zmianie możliwość bardziej efektywnego zarządzania zasobami.
Co więcej, nowelizacja ma pozytywny wpływ na pewność i bezpieczeństwo obrotu prawnego. Zgodnie z dotychczasowymi przepisami, pewne skutki prawne następowały dopiero od dnia ogłoszenia wpisu w MSiG, a nie od dnia jego dokonania w Rejestrze. To rozwiązanie było archaiczne w obliczu pełnej cyfryzacji KRS. Projektowane przepisy rozwiązują ten problem, ustalając, iż dniem, od którego następują skutki prawne, jest dzień dokonania wpisu w Rejestrze, a nie dzień ogłoszenia w MSiG. Takie uregulowanie jest bardziej logiczne i spójne z faktycznym działaniem systemu informatycznego. Zapewnia również, iż osoby trzecie mają dostęp do aktualnych i wiążących danych bezpośrednio z Rejestru, bez konieczności oczekiwania na publikację w zewnętrznym dzienniku.
Terminy wejścia w życie i przepisy przejściowe
Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów dotyczących pełnej cyfryzacji rejestru stowarzyszeń, które wejdą w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia. Tak długi okres vacatio legis ma umożliwić podmiotom z rejestru stowarzyszeń pełne przygotowanie się do nowych regulacji oraz dostosowanie systemów informatycznych. Do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.
