5 miesięcy temu
Rezolucja Parlamentu Europejskiego dotycząca prawa pracownika do bycia offline została przyjęta ponad 3 lata temu (21 stycznia 2021 r.). Dopiero teraz Komisja Europejska przystąpiła jednak do prac nad dyrektywą, która zgodnie z założeniami ma regulować zasady bycia offline we wszystkich krajach członkowskich. w tej chwili realizowane są konsultacje społeczne, ale zgodnie z zapowiedziami przepisy mają być gotowe do końca 2024 roku.
Kolejne obowiązki dla pracodawców
Prawo pracownika do bycia offline umożliwia mu nieangażowanie się poza czasem pracy w zadania związane z pracą i do nieuczestniczenia w komunikacji dzięki narzędzi cyfrowych. Chodzi tu np. o e-maile, rozmowy telefoniczne czy wiadomości wysyłane dzięki komunikatorów internetowych. Co to oznacza dla polskich pracodawców?
Przede wszystkim – kolejne zmiany. Nie znamy jeszcze dokładnego kształtu przepisów. Można jednak śmiało zakładać, iż wpłyną one na zakres obowiązków pracodawców oraz sposób wykonywania pracy, zwłaszcza zdalnej. Niewykluczone, iż pojawi się potrzeba dostosowania – nie tak dawno wdrażanych – reguł pracy zdalnej, ponieważ obecne przepisy nie odnoszą się w żaden sposób do prawa do odłączenia.
Prawo pracownika do bycia offline w Polsce
Polskie przepisy nie zawierają odrębnych regulacji dotyczących prawa pracownika do bycia offline. Nie oznacza to jednak, iż nasz Kodeks pracy pozbawiony jest jakichkolwiek regulacji w tym zakresie i wymaga od pracowników dyspozycyjności 24 godziny 7 dni w tygodniu.
Przepisy wyraźnie mówią, iż pozostaje on do dyspozycji pracodawcy wyłącznie w godzinach pracy. A te wynikają z przyjętego systemu i rozkładu czasu pracy. Po tym czasie pracownik musi być „aktywny” tylko w ściśle określonych przypadkach, takich jak dyżur czy nadgodziny.
Takie stanowisko w 2022 r. wyraził też ówczesny Minister Pracy i Polityki Społecznej. Wskazał w nim, iż nie widzi potrzeby wprowadzania odrębnych regulacji, skoro dostępność pracownika jest ograniczona zasadami dotyczącymi czasu pracy, dobowymi i tygodniowymi odpoczynkami itp.
Czy działania na poziomie UE są potrzebne?
Powyższe stanowisko – choć oczywiście prawdziwe – nie rozwiązuje jednak problemu. Widać to wyraźnie na przykładzie pracy zdalnej i najczęściej stosowanego w jej przypadku zadaniowego systemu czasu pracy. W praktyce rozwiązanie to (gdzie nie ma „sztywno” określonych godzin pracy), często prowadzi do nieograniczonych kontaktów z pracownikiem.
Chociaż istnieje potrzeba uregulowania prawa pracownika do bycia offline, pytanie brzmi, czy konieczne jest robienie tego na poziomie unijnym. Wiele państw już wewnętrznie uregulowało tę kwestię, bez jednego wspólnego modelu. Prawo pracownika do bycia offline, żeby było skuteczne i przyniosło oczekiwany rezultat, musi współgrać z krajowymi przepisami prawa pracy – które przecież w każdym kraju się od siebie różnią.
Kiedy wejdą w życie nowe przepisy?
Na razie nie wiadomo, jak dokładnie będą wyglądały nowe przepisy ani kiedy wejdą w życie. Niewykluczone jednak, iż będą oparte na jednym z istniejących już modeli w krajach UE (takie rozwiązania wdrożyły np. Hiszpania czy Włochy). Dla większości państw członkowskich będzie to oznaczać wprowadzenie mniejszych lub większych zmian w swoich systemach prawnych. Dlatego warto śledzić ten temat – a o postępach będziemy oczywiście informować.
Kwestia prawa pracownika do bycia offline pozostaje w tej chwili jednym z kluczowych problemów współczesnego rynku pracy. Brak jasno określonych zasad w tym obszarze może powodować zaburzenie równowagi między życiem zawodowym i życiem prywatnym. A to w dłuższej perspektywie może przekładać się na problemy w pracy czy w końcu wypalenie zawodowe. Dlatego pracodawcy, nie czekając na ruch ze strony prawodawcy unijnego czy krajowego, mogą, a adekwatne powinni, działać już teraz, np. wprowadzając polityki określające zasady kontaktów z pracownikami również poza godzinami pracy.
W przypadku pytań do tego tematu lub innego związanego np. z organizacją pracy zdalnej, zachęcamy do kontaktu. A jeżeli chcą Państwo regularnie otrzymywać pigułkę aktualnej wiedzy z obszarów takich jak: prawo pracy, global mobility czy HR, polecamy zapis na Nawigator HR. Jest to newsletter wysyłany raz miesiącu.
