Czy przepisy o segregacji odpadów budowlanych i rozbiórkowych zostaną złagodzone?

Już 1 stycznia 2025 r. wejdą w życie głośne zmiany w przepisach dotyczących gospodarki odpadami budowlanymi, które pierwotnie miały obowiązywać już od 2023 r. Tymczasem na stronach rządowych pojawił się projekt ustawy „łagodzący” te regulacje i umożliwiający wytwórcy odpadów oddanie ich do segregacji innemu podmiotowi (uprawnionej firmie). To odejście od zasady segregacji odpadów w miejscu ich wytwarzania („u źródła”) i zarazem bardzo korzystna zmiana dla przedsiębiorców z szeroko pojętej branży budowlanej.

Segregacja odpadów przez wytwórcę lub ich następnego posiadacza

Według wcześniej uchwalonej wersji regulacji odpady budowlane i rozbiórkowe miały być „zbierane oraz odbierane selektywnie”. Firmy odbierające odpady mogły więc wymuszać na ich wytwórcach (m.in. wykonawcach inwestycji i różnorodnych firmach budowlanych), odpowiednią segregację odpadów z podziałem na frakcje przed ich przekazaniem.

Zgodnie z nowym projektem wytwórca jest bezpośrednio zobowiązany jedynie zapewnienia do wysegregowania z wytwarzanych przez siebie odpadów co najmniej 6 frakcji:

• drewna,
• metali,
• szkła,
• tworzyw sztucznych,
• gipsu,
• odpadów mineralnych (w tym: betonu, cegły, płytek i materiałów ceramicznych oraz kamieni).

Segregacja ma ułatwić przygotowanie odpadów do ponownego użycia, recyklingu lub innego odzysku. Nie jest więc celem samym w sobie – chodzi o to, aby np. wysegregowane szkło mogło zostać przetopione i ponownie zastosowane w produkcji towarów.

W przypadku osób fizycznych, które nie są przedsiębiorcami, obowiązek segregacji wykonuje następny właściciel odpadów – czyli np. PSZOK lub firma podstawiająca kontener i odbierająca odpady po remoncie mieszkania.

Zlecenie segregacji odpadów budowlanych i rozbiórkowych innej firmie

W przeciwieństwie do poprzednich regulacji, w nowym projekcie brak obowiązku segregacji odpadów „u źródła”. Wytwórca (i następny posiadacz) będzie mógł zlecić segregację (a choćby zapewnienie tej segregacji) odpadów innej firmie, np. zajmującej się transportem odpadów lub posiadającej zezwolenie na zbieranie/przetwarzanie odpadów. W praktyce może to prowadzić do przekazywania odpadów zmieszanych.

Wytwórca (i następny posiadacz) odpadów musi jednak zawrzeć z firmą umowę, określającą dalsze zagospodarowanie wysegregowanych odpadów (np. przetworzenie desek w zakładzie X na drewniane opakowania). Musi ona być sporządzona na piśmie – w przeciwnym przypadku będzie nieważna, a odpowiedzialność za gospodarowanie odpadami będzie przez cały czas leżeć po stronie wytwórcy.

Obowiązek umieszczenia w umowie zapisu o sposobie zagospodarowania odpadów już po ich segregacji ma ograniczyć dalsze zlecanie segregacji odpadów kolejnym firmom. Nie zostało to jednak wprost zakazane. Samo złagodzenie przepisów nie oznacza także możliwości zupełnego pozbycia się przez wytwórcę odpowiedzialności za wytwarzane odpady, co wskazano w uzasadnieniu do projektu:

„Wprowadzając złagodzenie obecnego brzmienia art. 101a ustawy o odpadach przez zniesienie obowiązku selektywnego zbierania u źródła, w art. 101a ust. 3 zaproponowano również mechanizm mający na celu zabezpieczenie wykonania tego obowiązku. W pierwszej kolejności za wysegregowanie i adekwatne zagospodarowanie odpadów odpowiada wytwórca.

Dopuszczając możliwość zlecenia wykonania obowiązków, które ciążą na wytwórcy, innemu podmiotowi wprowadzono ograniczenie, iż umowa w tym przedmiocie, pod rygorem nieważności, musi być zawarta w formie pisemnej oraz zawierać postanowienia dotyczące dalszego zagospodarowania. Zapewni to przejrzystość oraz transparentność transakcji związanych z odpadami budowlanymi i rozbiórkowymi, co ułatwi przeprowadzanie kontroli oraz zwiększy poprawność wykonania tych obowiązków”.

Kary za brak zapewnienia segregacji

Niezapewnienie segregacji odpadów budowlanych ma skutkować nałożeniem administracyjnych kar pieniężnych w wysokości od 1 000 do maksymalnie 100 000 złotych. W zależności od sytuacji kara może być nałożona na wytwórcę, następnego posiadacza lub kontrahenta, z którym zawarta została umowa przenosząca obowiązek zapewnienia segregacji.

Uchwalenie zmian wpłynie na umowy w branży budowlanej

Procedowany projekt stanowi ukłon w stronę przedsiębiorców z branży budowlanej oraz gospodarki odpadami, którzy zgłaszali trudności z segregacją odpadów „u źródła”.

Jeżeli zmiany wejdą w życie w projektowanym brzmieniu, skuteczne przeniesienie obowiązku zapewnienia segregacji oraz odpowiedzialności za zagospodarowanie odpadów będzie wymagało sporządzenia pisemnej umowy zawierającej wszystkie niezbędne elementy – w tym przede wszystkim określony sposób zagospodarowania odpadu po jego wysegregowaniu. Konieczne będą także dodatkowe zapisy zabezpieczające wytwórcę odpadów.

W przypadku potrzeby konsultacji w powyższym temacie, zachęcamy do kontaktu z naszym zespołem, który – poza bieżącym wsparciem – może przygotować projekty umów dostosowane do Państwa sytuacji.