Egzekucja w Niemczech

[yasr_overall_rating size=”medium”]

Często spotykam się z pytaniem, czy egzekucja w Niemczech jest łatwa do wszczęcia i przeprowadzenia i czy w ogóle warto podejmować działania egzekucyjne sporo dłużnik wyjechał za granicę.

Z amerykańskich westernów dobrze znany nam jest obrazek, gdy zarówno pościg jak i władza szeryfa kończyła się na granicy stanu, kto za nią uciekł pozostawał wolny i bezkarny. Czy podobne reguły mają zastosowanie do dłużnika w dzisiejszych czasach? Czy dzisiaj po przekroczeniu granicy z Republiką Federalną Niemiec przez jeden z mostów na Odrze, wierzyciel nie ma szans na odzyskanie swoich pieniędzy, a dłużnik zwalnia się z odpowiedzialności?

Okazuje się jednak, iż co było możliwe na dzikim zachodzie nie jest już takie łatwe do powtórzenia w Zjednoczonej Europie. Co więcej, z moich doświadczeń wynika, iż często prawo (i sprawiedliwość) jest szybciej egzekwowane za naszą zachodnią granicą niż w Polsce i na pobłażliwość organów państwowych nie można tam liczyć. Poniżej prezentuję kilka faktów odnośnie prowadzenia egzekucji w Niemczech.

Egzekucja w Niemczech posiada pewne podobieństwa z uregulowaniami zawartymi w polskim kodeksie postępowania cywilnego. Zgodnie z prawem niemieckim, formalnymi wymogami prowadzenia egzekucji są:

• tytuł egzekucyjny;
• klauzula egzekucyjna;
• wniosek egzekucyjny;
• doręczenie dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji.

Wszystkie rodzaje postępowań egzekucyjnych podlegają powyższym wymogom. Warto zwrócić uwagę, iż nie jest dopuszczalne prowadzenie egzekucji z urzędu (wyjątkiem od tego jest oświadczenie woli złożone w trybie § 894 Zivilprozessordnung (ZPO)- niemieckiego kodeksu postępowania cywilnego).

Egzekucja w Niemczech – konieczny tytuł egzekucyjny

Zgodnie z prawem niemieckim, co do zasady tytułami egzekucyjnymi są tzw. wyroki końcowe (Endurteil), które dzielą się na wyroki prawomocne (§ 704 ZPO) lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu (§ 300 ZPO). Rozumienie wyroku prawomocnego jest bardzo podobne do uregulowań polskich, gdyż wyrokiem jest orzeczenie od którego nie przysługuje już żaden środek odwoławczy albo gdy dłużnik zrzekł się prawa do apelacji.

Procedura niemiecka zna także inne akty prawne mogącą być podstawą egzekucji, nazwane są one tzw. dalszymi tytułami egzekucyjnymi (weitere Vollstreckungstitel). Zalicza się do nich:

1. ugody zawarte przed sądem niemieckim lub trybunałem arbitrażowym ustanowionym lub zatwierdzonym przez ministerstwo sprawiedliwości danego kraju związkowego (Landesjustizverwaltung).
2. postanowienia zasądzające koszty postępowania.
3. orzeczenia od których przysługuje środek odwoławczy;
4. dokumenty zarejestrowane przez niemiecki sad lub notariusza w zakresie kompetencji tych organów i na wskazanym formularzu, w części dotyczącej roszczenia, które może być przedmiotem ugody, a które nie ma na celu stwierdzenia oświadczenia woli i nie dotyczy najmu powierzchni mieszkalnych, a dłużnik poddał się w tym dokumencie egzekucji z tytułu określonego w nim roszczenia;
5. europejskie nakazy zapłaty uznane za wykonalne (§ 794 ZPO).

Poza powyżej wskazanymi, istnieją jeszcze inne dalsze tytułu egzekucyjne, które nadają się do wykonania np. dokument zawierający klauzulę o poddaniu się egzekucji, czy też pozasądowa ugoda adwokacka.

Egzekucja w Niemczech – konieczna klauzula egzekucyjna

W niemieckim systemie prawnym istnieją trzy główne rodzaje nadawanych na tytuł egzekucyjne klauzul:

1. klauzula zwykła wydawana przez pracownika sekretariatu sądu (§724 ZPO).
2. klauzula zmieniająca lub przenosząca tytuł wydana przez referendarza sądowego (§ 20 ust. 12 ustawy o referendarzach RPflG).
3. dokument zawierający oświadczenie o poddaniu się egzekucji znajdujący się u notariusza (§ 794 ust. 1 pkt 5 ZPO).

Klauzulę zmieniająca nadaje się gdy egzekucja uzależniona jest od wystąpienia określonego faktu, a obowiązek udowodnienia tego faktu spoczywa na wierzycielu, natomiast dowód zawarty jest w dokumencie urzędowym lub dokumencie urzędowo poświadczonym. Natomiast klauzula przenosząca ma zastosowanie, kiedy egzekucja prowadzona jest na rzecz następcy prawnego wierzyciela lub przeciwko następcy prawnemu dłużnika (§ 727-729 ZPO).

Egzekucja w Niemczech – konieczne doręczenie zawiadomienia

Doręczenie dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji jest również jednym z warunków jej prowadzenia, skuteczność doręczenia ocenia się stosownie do § 166 i następnych ZPO.

Egzekucja w Niemczech – konieczny wniosek egzekucyjny

Jak wyżej wspomniano egzekucja w Niemczech prowadzona jest na wniosek wierzyciela, złożony ustnie do protokołu sądowego, lub na piśmie zawierającym oświadczenie woli o wszczęciu i prowadzeniu egzekucji na podstawie konkretnego tytułu wykonawczego (§ 753 ZPO). Wierzyciel jest panem postępowania egzekucyjnego, to on decyduje, kiedy, w jaki sposób i w jakim zakresie toczy się egzekucja przeciwko dłużnikowi, oczywiście z zachowaniem przepisów prawa. Egzekucja, zależnie z czego i na jakiej podstawie, jest prowadzona przez różne organy co prezentuje tabela poniżej:

Podsumowując, egzekucja w Niemczech jest dobrze ugruntowanym instrumentem prawnym, pozwalającym wierzycielowi na zaspokojenie jego roszczeń a czasy dzikiego zachodu minęły bezpowrotnie.