5 godzin temu
Stan faktyczny
Pełnomocnik R.S. wniósł skargę na decyzję Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w przedmiocie wiążącej informacji stawkowej dzięki systemu teleinformatycznego e-Urząd Skarbowy. Dokument został podpisany przez pełnomocnika skarżącej kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Organ przekazał tę skargę wraz z odpowiedzią i elektronicznymi aktami sprawy za pośrednictwem ePUAP do elektronicznej skrzynki podawczej WSA w Opolu. Pismo to zawierało ePUAP pełnomocnika skarżącej, więc Sąd posłużył się tym adresem przy doręczaniu odpisu odpowiedzi na skargę oraz wezwania do usunięcia braków formalnych skargi.
Odrzucenie skargi
WSA w Opolu uznał, iż wniesienie skargi za pośrednictwem platformy e-Urząd Skarbowy było niedopuszczalne i odrzucił skargę na podstawie art. 58 § 1 pkt. 6 PostAdmU. W ocenie Sądu, w świetle wymagań z art. 54 § 1a zd. 1 PostAdmU, dopuszczalne jest użycie jedynie elektronicznej skrzynki podawczej organu, czyli ePUAP. Definicja elektronicznej skrzynki podawczej została zawarta w art. 3 pkt. 17 ustawy z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1557; dalej: InformPodPublU). Pod pojęciem tym należy rozumieć dostępny publicznie środek komunikacji elektronicznej, służący do przekazywania dokumentu elektronicznego do podmiotu publicznego przy wykorzystaniu powszechnie dostępnego systemu teleinformatycznego. Z art. 3 pkt. 13 InformPodPublU wynika, iż systemem teleinformatycznym, w którym instytucje publiczne udostępniają usługi przez pojedynczy punkt dostępowy w sieci Internet, jest elektroniczna platforma usług administracji publicznej, czyli ePUAP. Dodatkowo z § 6 ust. 3 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 21.6.2023 r. w sprawie korzystania z e-Urzędu Skarbowego (Dz.U. z 2023 r. poz. 1178; dalej: EUrzSkarR), wprost wynika, iż użytkownik konta w e-Urzędzie Skarbowym nie jest uprawniony do składania z wykorzystaniem pisma ogólnego udostępnionego na tym koncie skarg do sądów administracyjnych.
WSA w Opolu podkreślił, iż wybór sposobu wniesienia skargi należy do skarżącego. Decydując się na złożenie skargi w formie dokumentu elektronicznego, musi on liczyć się ze związanymi z wymogami i ograniczeniami wynikającymi z obowiązujących przepisów. W uzasadnieniu postanowienia podkreślono, iż decyzja Organu zawierała prawidłowe pouczenie o prawie i sposobie wniesienia skargi do WSA w Opolu. Wskazano bowiem, iż możliwe jest wniesienie skargi w formie papierowej za pośrednictwem Dyrektora KIS lub drogą elektroniczną, wskazując przy tym adekwatny adres przy każdej z tych form: w przypadku papierowej – adres siedziby organu, zaś elektronicznej – adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej KIS na platformie ePUAP.
Zarzuty zażalenia
R.S. wniosła zażalenie na postanowienie WSA w Opolu, zarzucając, iż stosowanie rozwiązań wynikających z EUrzSkarR skutkuje niezasadnym ograniczeniem konstytucyjnie gwarantowanego prawa do sądu. Skarżąca zaznaczyła, iż skarga została złożona do organu w trybie „za pośrednictwem”, a organ po otrzymaniu korespondencji elektronicznej zawierającej skargę przekazał ją do adekwatnego sądu administracyjnego. Na potwierdzenie tego R.S. otrzymała urzędowe potwierdzenie odbioru, wygenerowane z systemu ePUAP. Jak podkreślono, art. 3 pkt 17 InformPodPublU nie odnosi się ani wprost, ani wyłącznie, do systemu ePUAP, tylko do określenia „elektroniczna skrzynka podawcza”. Skarżąca dowodziła, iż e-Urząd Skarbowy spełnia wymogi określone w art. 3 pkt. 17 InformPodPublU, i należy go uznać za elektroniczną skrzynkę podawczą.
Niedopuszczalność wniesienia skargi
NSA uchylił zaskarżone postanowienie. Przede wszystkim wyjaśniono, iż wniesienie skargi przez R.S. było „dopuszczalne” w rozumieniu art. 58 § 1 pkt. 6 PostAdmU. Niedopuszczalność wniesienia skargi w rozumieniu tego przepisu oznacza bowiem niespełnienie przesłanek merytorycznych wniesienia skargi sensu stricte. Składają się na nie przesłanki przedmiotowe, tzn. określenie, od jakiego rodzaju form działalności organów administracji publicznej przysługuje skarga i wniesienie skargi po wyczerpaniu środków zaskarżenia, o ile przysługiwały one skarżącemu w postępowaniu przed organem adekwatnym w sprawie oraz podmiotowe, czyli wskazanie, jakim podmiotom przysługuje legitymacja do jej wniesienia. W przypadku skargi R.S. wszystkie te wymogi zostały spełnione.
Odmienny charakter mają natomiast przesłanki formalne, do których należą wymogi wymienione w art. 58 § 1 pkt. 2-5 PostAdmU oraz w art. 220 § 3 PostAdmU, związane m.in. z zachowaniem terminu czy uiszczeniem wpisu. NSA stwierdził, iż przewidziany w art. 54 § 1 PostAdmU tryb wniesienia skargi do sądu administracyjnego „za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi” oraz wynikający z art. 54 § 1a PostAdmU wymóg wniesienia skargi w formie dokumentu elektronicznego „do elektronicznej skrzynki podawczej tego organu” należy zaliczyć do wymagań formalnych skargi. Zatem podana przez Sąd I instancji podstawa odrzucenia skargi jest nieprawidłowa.
Wniesienie skargi drogą elektroniczną
NSA za najważniejszy w tej sprawie uznał fakt, iż wniesiona w formie elektronicznej skarga zawierała adres elektroniczny pełnomocnika skarżącej na e-PUAP, i została podpisana przez niego dzięki kwalifikowanego podpisu elektronicznego, co oznacza spełnienie wymogu określonego w art. 46 § 2a PostAdmU. Wbrew temu, co przyjął Sąd I instancji, o niedopuszczalności skargi z innych przyczyn w rozumieniu art. 58 § 1 pkt. 6 PostAdmU nie mogło przesądzać to, iż skarga w formie elektronicznej została złożona przez skarżącą na inny niż e-PUAP kanał informacji elektronicznej, tj. za pośrednictwem portalu e-Urząd Skarbowy. Skarga wniesiona w ten sposób przez skarżącą została bowiem przekazana przez organ podatkowy WSA w Opolu na jego elektroniczną skrzynkę podawczą za pośrednictwem platformy ePUAP, czyli skutecznie dotarła do adresata. Co istotne, Sąd I instancji, zgodnie z art. 49a PostAdmU, potwierdził wniesienie skargi w formie dokumentu elektronicznego do swojej elektronicznej skrzynki podawczej przez przesłanie urzędowego poświadczenia odbioru w rozumieniu InformPodPublU, na wskazany przez wnoszącego adres elektroniczny.
NSA podkreślił, iż ani art. 54 § 1a PostAdmU, ani inne przepisy PostAdmU nie wyjaśniają, jak należy rozumieć pojęcie elektronicznej skrzynki podawczej organu, w szczególności nie zawężają go do adresu elektronicznego konta na ePUAP. Przepisy PostAdmU nie odsyłają ani wprost, ani pośrednio do definicji „elektronicznej skrzynki podawczej”, która została przyjęta w art. 3 pkt. 17 InformPodPublU. Co więcej, w ocenie NSA, także z definicji, która została przyjęta w art. 3 pkt. 17 InformPodPublU nie wynika, iż „elektroniczną skrzynka podawczą organu” jest wyłącznie zdefiniowana w art. 3 pkt. 13 InformPodPublU elektroniczna platforma usług administracji publicznej (ePUAP).
W uzasadnieniu postanowienia wskazano, iż w w tej chwili obowiązującym stanie prawnym funkcjonuje kilka alternatywnych systemów służących do komunikacji elektronicznej z organami państwowymi. Zdaniem NSA z treści art. 3 pkt. 17 InformPodPublU można wnioskować, iż „dostępnym publicznie środkiem komunikacji elektronicznej służącym do przekazywania dokumentu elektronicznego do podmiotu publicznego” może być także system teleinformatyczny e-Urząd Skarbowy. Sąd I instancji słusznie zauważył, iż z § 6 ust. 3 pkt 3 EUrzSkarR wynika, iż użytkownik konta w e-Urzędzie Skarbowym nie jest uprawniony do składania z wykorzystaniem pisma ogólnego udostępnionego na tym koncie skarg do sądów administracyjnych. Jednak nie uwzględnił konsekwencji tego, iż zakaz wynikający z tej regulacji dotyczy wyłącznie „wykorzystania pisma ogólnego udostępnionego na tym koncie”, a zatem nie obejmuje złożenia skargi z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego e-Urząd Skarbowy.
Przepisy dotyczące informatyzacji należy wykładać z uwzględnieniem zasad konstytucyjnych
Zdaniem NSA odmienna wykładnia art. 58 § 1 pkt. 6 PostAdmU oraz art. 54 § 1a PostAdmU naruszałaby przyjętą w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP zasadę prawa do sądu. Celem informatyzacji wymiaru sprawiedliwości, w tym sądownictwa administracyjnego, było usprawnienie i podniesienie efektywności postępowania oraz doprowadzenie do zwiększenia zaufania do wymiaru sprawiedliwości. Prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy nie zostanie urzeczywistnione, jeżeli odrzucając skargę bezpodstawnie tamuje się stronie możliwość inicjowania kontroli sądowoadministracyjnej tylko z powodu wniesienia skargi do sądu za pośrednictwem organu z wykorzystaniem innego niż e-PUAP kanału komunikacji elektronicznej.
